Никола ГРУЕВСКИ

Војна, инфлација, шок на цената на енергијата, природни непогоди – имавме ретко лоша година оваа 2022 година, настани кои во голем дел тешко можеа да се предвидат дека ќе се случат во нашите животи, како војната на пример, иако после толку многу квантитативни олеснувања (популарно наречено печатење пари) за време на Корона кризата проблемот со инфлацијата беше прилично предвидлив. Секако на крајот на декември веќе не интересира каква година ќе имаме во 2023 година и имаме причина да се надеваме дека ќе биде подобра од оваа година.
Сепак, ова не може да се земе со сигурност. Следејќи ги пригнозите на најголемите банки, нивните извршни директори, главни економисти или познати врвни универзитетски професори во САД, институции и експерти кои имаат најголеми финасиски и човечки ресурси за истражувања и правења прогнози, се чини дека има многу неизвесности.
Во некој делови на овие истражувања како што се анализите и прогнозите на ING банката, ЈP Morgan Chase, Goldman Sachs, Commerz bank, и врвните универзитети и познати професори по економија Nuriel Rubin, Jeffrey Sachs и други постојат помалку а некаде повеќе сличности. Следи еден краток сублимат на неколку од нив во кој се обидувам да нема многу повторувања и преклопување, туку само различности. Тоа може да даде некаква приближна слика за очекувањата за следната година, притоа презентирајќи само помали но поважни делови од нивните објавени проценки и анализи. Фокусот на анализите е на главниот мотор на светската економија-САД, вториот главен мотор – Кина, и ЕУ која е под влијание на првите две но чие влијание на Македонија е огромно.

Се разбира текстот е наменет за оние кои ги интересира економија и светски економски текови.

За домашната економија нема да пишувам. Во еден голем дел таа е зависна од светските и особено европскиоте текови.
Во еден помал дел зависи од умешноста на креаторите на економските политики во Македонија, чии перфоманси ги видовме во овие 5-6 години, така што нема потреба многу да се зборува за нив.

1.ING банка ги подготви своите прогнози за следната година за големите економии, чие основно сценарио не е премногу оптимистичко, а песимистичкото сценарио вклучува, покрај длабока рецесија и постојано двоцифрена Европска инфлација, со такви суптилности како еврокризата. Да се ​​надеваме дека нивното оптимистичко сценарио ќе се оствари.
2022 година требаше да биде година на закрепнување и повторно отворање од коронавирусот, но наместо тоа беше година на војна, инфлација, енергетска и суровина криза, суша и поплави – ја започнува својата анализа Карстен Брзески, главниот економист на ИНГ банка. 2022 година донесе многу промени во нашите животи. Ова беше година кога централните банки направија остра промена на парадигмата за да се борат против инфлацијата со сите неопходни средства. Ова беше година кога заврши ерата на ниски камати, а централните банки не навикнаа на многу високи каматни стапки. И Европскат централна банка (ЕЦБ) и федералноте резерви на САД (ФЕД ) неколкупати оваа година одлучуваа за зголемување на каматните стапки за 75 базични поени, што воопшто не е типично. Во однос на последната централна банка, главниот економист на ING забележува дека таа веќе ги зголемила каматните стапки на нивото пред финансиската криза.
Огромна промена имаше и во европската политика, избувна војна кај соседот на ЕУ, чиј крај сè уште не се гледа, а заврши ерата на ниска енергија и глобализација, како што ја знаеме. Ако се земе предвид стареењето на населението, недостатокот на меѓународна конкурентност, дебатата за иднината на европските интеграции, Европа има многу да направи.

По сето ова, тој не е многу оптимист за неговите предвидувања за следната година, кога пишува: има многу големи шанси на континентот да му биде тешко да го најде патот назад кон патеката на раст пред кризата со коронавирус.

Повеќе нијанси на рецесија

Прашањето сега е, се разбира, што ќе се случи во 2023 година. Според главниот економист на ING, повеќето прогнозери едноставно ги пренесуваат овогодишните трендови во следната година. Според него, тоа не е лоша практика, бидејќи безброј настани од оваа година ќе бидат актуелни и следната година: војната нема да заврши, енергетската криза и инфлацијата ќе останат кај нас, следната година може да има нарушувања во трговијата и се верува дека дури и коронавирусот ќе има влијание врз економските перформанси следната година. Според Бжески, ова не е вистинско време да се бараат сиви или црни лебеди. ИНГ очекува поинаков тип на рецесија во големите економии следната година.

Според нив, ќе видиме учебник пример за рецесија во САД , ФЕД ќе ги зголемува каматните стапки додека не се намали инфлацијата, што пак ќе предизвика опаѓање на пазарот на труд и пазарот на
недвижности. После тоа, ФЕД може да започне со намалување на каматните стапки.

Очекуваат рецесија во Кина, која ќе се почувствува во економијата, но нема да се појави во бројки. Според нив, падот во Кина ќе биде предизвикан од ограничувањата на коронавирусот, проблемите на пазарот на недвижности и падот на глобалната побарувачка, а економската активност ќе падне на ниво кое досега тешко е видено.

Во еврозоната се ближи крајот на типичен циклус: блага рецесија ќе биде проследена со многу мал раст што може да биде проследено со нов пад. Континентот мора да претрпи значајна структурна трансформација, која, според Бжески, во случај на успешна реализација

ТОА ЌЕ БИДЕ БОЛНО НА КРАТОК РОК, НО ДОЛГОРОЧНО МОЖЕ ДА ГО ЗГОЛЕМИ ПОТЕНЦИЈАЛНИОТ РАСТ НА ЕУ.

Година на неизвесност

Според ИНГ, инфлацијата ќе продолжи да биде од одлучувачко значење и следната година . Во САД нагло ќе падне поради посебниот состав на американската кошничка за инфлација, па ФЕД може да ги намали каматните стапки пред крајот на следната година. Инфлацијата во еврозоната можеби е потврдоглава отколку што мисли и Европската централна банка
СПОРЕД ING, ЦЕНТРАЛНАТА БАНКА МОЖЕБИ НЕМА НИ ДА СЕ СПРАВИ СО ВИСОКИОТ ПОРАСТ НА ЦЕНИТЕ.

На почетокот на 2023 година каматните стапки ќе се зголемат до нивоа кои веќе ја ограничуваат економијата, а ИНГ смета дека поради силната побарувачка за инвестиции, ЕЦБ може да биде принудена да престане да ги зголемува каматните стапки пред да посака. Доколку не го сторат тоа, може да направат професионална грешка доколку премногу ја подигнат неутралната каматна стапка.

Според Бжески, она што е сигурно е дека следната година е опкружена со голема неизвесност, а може да се реализираат широк спектар на сценарија. Не може да се смета на многу фактори, како што се коронавирусот и војната: на крајот на 2019 и 2021 година никој не предвидуваше дека вакво нешто ќе се случи на почетокот на следната година. Сето ова го отежнува планирањето за владите, компаниите и домаќинства и ја зголемува неизвесноста.

Да ги погледнеме бројките

ИНГ објави и бројки за големите економии за следната година, ќе ги разгледаме американските, европските и кинеските бројки, како и прогнозите за цените на енергенсите. Економистите на банката презентираа три сценарија: основно сценарио, оптимистичко и песимистичко, главно ги испитуваме бројките на основното сценарио.
САД

Банката очекува раст од 0,1% во САД следната година, 1,6% во 2024 година и 2% во 2025 година. Според оптимистичкото сценарио, ќе има само мало забавување во првата половина од следната година, но според песимистичкото сценарио, рецесијата може да трае и на почетокот на 2024 година, што може главно да биде поттикнато од падот на станбениот пазар.

Инфлацијата може да падне на 3,7% следната година од овогодинешните 8,1%, а потоа во 2024 и 2025 година веќе може да биде под целта на централната банка (1,9 и 2,1%). Интересно е што оптимистичкото сценарио не очекува значително побрзо намалување од ова, а според песимистичкото сценарио и инфлацијата ќе се намалува следната година – само многу побавно, а до 2025 година ќе премине во дефлација.
ФЕД ќе ја зголеми референтната каматна стапка на 5% во февруари, но намалувањето на стапката би можело да дојде во третиот квартал на 2023 година. Според песимистичкото сценарио, каматната стапка може да се искачи до 6%, а на крајот на годината се очекува само умерено намалување, според оптимистичкото сценарио нема да мора ни да се зголемува во февруари.

ЕУ

Централната банка е нешто попесимистичка за еврозоната , како во однос на инфлацијата, така и во однос на растот, и овде гледаме поголеми разлики во оптимистичкото и песимистичкото сценарио во споредба со основното сценарио, односно изгледите на Европа се многу понеизвесни од оние на Америка.

Следната година, просечниот годишен пад може да биде 0,3%, што може да биде проследено со раст од 1% во 2024 година и раст од 1,5% во 2025 година, односно ниската стапка на раст пред да се врати епидемијата на коронавирус. Според негативното сценарио, првата половина од годината ќе донесе длабока рецесија и финансиска нестабилност, според оптимистичкото сценарио стагнацијата ќе биде многу кратка.

Инфлацијата може да биде 6% следната година, потоа може да се намали на 2,3% во 2023 година и 2% во 2024 година . Во оптимистичкото сценарио, 2% што ги посакува ЕЦБ ќе ги достигне на крајот на 2023 година, но според песимистичкото сценарио стапката на пораст на цените ќе остане двоцифрена во текот на 2023 година. Според банката, изгледите за инфлација во основа зависат од цените на енергијата.
ЕЦБ ќе го зголеми за уште 100 базични поени на следните три состаноци, а потоа ќе ја остави каматната стапка непроменета до 2023 година. Според песимистичкото сценарио, континентот го чека нова еврокриза, па централната банка треба да одлучи за намалување од 25 базични поени и интервенција на пазарот на обврзници веќе во февруари.

Оптимистичкото сценарио предвидува вкупно зголемување од 125 базични поени, но за разлика од основното, нагло намалување од 75 базични поени веќе може да се случи во 2024 година.

Кина

За Кина гледаме интересни бројки, а прогнозите за раст ќе бидат многу пониски од оние на Кина од вообичаениот висок раст и тие не го достигнуваат ниту целното ниво на економската влада (5,5%).
РАСТОТ НА КИНА БИ МОЖЕЛ ДА БИДЕ 4,3% СЛЕДНАТА ГОДИНА, 5% ВО 2024 ГОДИНА И 5,1% ВО 2025 ГОДИНА, ПО 2,1% ОВАА ГОДИНА, СПОРЕД ING.

Кинеската економија ќе се движи главно од внатрешната потрошувачка. Според песимистичкото сценарио, исклучувањата ќе се враќаат повторно и повторно, а економијата ќе биде трајно блиску до рецесија, според оптимистичкото сценарио, исклучувањата целосно ќе завршат, кинеската економија нагло ќе закрепне во 2023 година и трајно ќе има перформанси над 5. %.

2.JP Morgan Chase, повторно изрази загриженост за состојбата на економијата, за која Џејми Дајмон, извршен директор на JP Morgan Chase вели дека се движи кон рецесија. Главните ризици Дајмон ги гледа во брзиот пад на заштедите на американското население, а според последните податоци нагло е забавен и растот на сумата на пари.

Додека американската економија останува силна на глобално ниво, зголемените каматни стапки и инфлацијата ќе ги исцрпат парите на јавноста собрани за време на кризата со коронавирус до средината на 2023 година, и ОВИЕ ФАКТОРИ БИ МОЖЕЛЕ ДА ПРЕДИЗВИКААТ БЛАГА, ПА ДУРИ И ДЛАБОКА РЕЦЕСИЈА СЛЕДНАТА ГОДИНА.
Димон веќе беше песимист во октомври , кога рече дека рецесијата може да ја погоди американската економија во рок од 6-9 месеци, а берзите би можеле да паднат за уште 20%.

Предупредувањето на шефот на гигантската американска банка за пад на заштедите се совпаѓа со падот на растот на паричната маса М2 (во кој освен монетарната база се вклучени и депозитите и ликвидните средства) која во октомври бележи пораст од 1,3% во однос на октомври претходната година, што е најниска стапка на раст од мај 1995 година. Во февруари 2021 година, обемот на пари на М2 се зголеми за речиси 30% на годишно ниво.

Брзиот пораст на износот на пари започна во 2020 година, кога каматните стапки дополнително паднаа, централната банка почна да купува средства, а населението штедеше бидејќи не можеше да ги троши новопримените пари. Во 2022 година, растот на паричната маса забави, што се верува дека во голема мера е резултат на агресивното зголемување на каматните стапки на ФЕД (клучната каматна стапка се зголеми на 3,75-4%). ФЕД ќе направи уште повеќе зголемувања на каматните стапки.
Промените во понудата на пари може да бидат предиктор за промените во економскиот циклус. Паричната маса се зголеми во пресрет на Големата депресија во 1929 година, а потоа почна да опаѓа непосредно пред депресијата. Денес, сепак, ситуацијата е поинаква: сумата на пари од 21 трилион долари сè уште се смета за претерано висока. Заштедите на населението сè уште се многу повисоки отколку што би биле без коронавирусот. Сепак, се чини ова нема да трае долго.

3.Goldman Sachs. Според генералниот директор на Голдман Сакс, американскиот пазар на труд и понатаму е тесен и дека конкуренцијата за таленти е потешка од кога било.
Американскиот пазар на труд екстремно брзо закрепна од кризата со коронавирус и за неколку месеци премина во состојба на прегревање, а вработеноста во моментов се зголемува од месец во месец.
Ова најмногу и пречи на американската централна банка, бидејќи многуте отворени работни места и малиот број на расположлива работна сила се заработуваат, а тоа го зајакнува инфлаторниот притисок. Според тоа, ФЕД би сметал дека е пожелно да се олесни пазарот на трудот, но според знаците, тоа не сака да се случи и покрај одлучувачките покачувања на каматните стапки, а тоа го поткрепува и говорот на Соломон.

4.Според аналитичарите на Commerzbank, намалувањето на темпото на зголемување на каматните стапки на ФЕД веќе беше широко проценето на пазарот на пари, силната реакција на пазарот се должи на фактот што слушањето нешто е различно од погодувањето. ФЕД тогаш ќе ги зголеми каматните стапки со побавно темпо, а следната година може дури и да ги намали, а доларот може да почне значително да слабее.

Некои работи веќе може да се погодат, но мора да ги слушнете како се кажуваат за целосен ефект

– вака Комерцбанк го оцени неодамнешниот говор на претседателот на ФЕД Џером Пауел, за време на кој претседателот на централната банка ги потврди очекувањата на пазарот дека ФЕД може да ја забави стапката на зголемувањето на каматните стапки веќе на состанокот во декември.

Економистите на германската банка не потсетуваат дека забавувањето на зголемувањето на каматните стапки на 50 базични поени веќе беше очекувано, но кога Џеј Пауел рече дека времето за поумерено зголемување на каматните стапки доаѓа наскоро, играчите на финансискиот пазар значително ја променија перспективата. Американските берзи почнаа значително да растат по говорот на Пауел.

Според Commerzbank, Пауел изгледал малку премногу опуштен во тон, а реакциите на финансискиот пазар биле многу посилни отколку што очекувал гувернерот на централната банка. Навистина, Пауел ги нагласи неизвесностите во врска со изгледите за инфлација и прерано запирање на зголемувањата на каматните стапки, но пазарот не го слушна тоа. Според аналитичарот на Комерцбанк

ПАЗАРИТЕ СЕ ГРИЖАТ САМО ДЕКА ФЕД ЌЕ ГО НОРМАЛИЗИРА ТЕМПОТО НА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА КАМАТНИТЕ СТАПКИ.
Зголемувањата од 75 базични поени (од кои имаше 4 по ред) совршено го компензираа чекањето до 2021 година, но сега е разбирливо ако централната банка се префрли на поодржливо темпо на зголемување на каматните стапки.
И тоа значи дека ако инфлацијата значително падне следната година, како што очекува пазарот, и се потврдат стравовите од рецесија, тогаш според пазарот, намалувањето на каматните стапки може повторно да се оправда на крајот на 2023 година, што е камен-темелник на слабеење на доларот.

5.Nouriel Roubini иранско-американски економист со турско потекло, почесен професор, кој бил и професор по економија на Бизнис школата Стерн, Универзитетот во Њујорк, а исто така и претседател на „Рубини Макро Асошиејтс ДОО“, компанија за економски консултантски услуги важи за песимистички економист познат како д-р Вегзет. Тој стана познат откако го предвиде колапсот на американскиот пазар на недвижности во 2008 година и последователната голема финансиска криза. Рубини кој за многумина економисти е гуру смета дека ПРВИТЕ ЗНАЦИ НА ПРЕТСТОЈНА РЕЦЕСИЈА НА КРЕДИТНИТЕ ПАЗАРИ, А ОСОБЕНО НА Т.Н. „ЗОМБИ“ ДОЛЖНИЧКИ АКЦИИ ќе се појави, а се однесува на компании кои акумулираат премногу долгови и се потпираат на неодржливи деловни модели. Тој смета дека дека Федералните резерви, дејствувајќи како централната банка на САД, ќе бидат принудени да ги зголемат каматните стапки на 6 отсто за да се борат против инфлацијата, што ќе принуди многу зомби во „директна ситуација“.

Кога влегуваме во рецесија, стапката на покриеност на долгот за многу институции значително се зголемува. Така ќе видиме затегната ситуација на кредитните пазари – рече Рубини, кој верува дека многу зомби веќе се практично несолвентни.

Голдман Сакс проценува дека 13 отсто од компаниите со седиште во САД се сметаат за „зомби“, а Дејвид Трејнер, извршен директор на New Constructs, вели дека во моментов има околу 300 наведени зомби компании.
Рубини смета дека една ера е завршена благодарение на борбата на ФЕД против инфлацијата, но дека тоа траело подолго отколку што требало. Според него, зомби-компаниите биле спасени за време на кризата со коронавирус со речиси нула каматни стапки и квантитативно олеснување – економската политика во која ФЕД купувала хартии од вредност поддржани со хипотеки и државни обврзници со цел да ги поттикне кредитирањето и економските инвестиции. Според гуруто, она што се случило за време на кризата е што овие компании со сомнително финансирање не само што не банкротирале, туку се спасиле, па можеле да подигнат уште повеќе кредити, и тоа го направиле.

Според Рубини, како што се зголемуваат каматните стапки, овие долгови ќе станат неодржливи и ќе доведат до глобална криза каква што досега не сме виделе.

Во своето мислење, професорот изјави дека ДОАЃА НАЈГОЛЕМАТА ОД СИТЕ СТАГФЛАЦИСКИ ДОЛЖНИЧКИ КРИЗИ, КОЈА ИАКО МОЖЕ ДА СЕ ОДЛОЖИ, НЕ МОЖЕ ДА СЕ ИЗБЕГНЕ.

Тој смета дека светот истовремено се соочува со многу проблеми кои не можат да се решат истовремено. Покрај сериозниот економски колапс, дури и светска војна може да го скрши “вратот” на светот.

Според Нуриел Рубини, третата светска војна веќе започна, таа во моментов се одвива во Украина и во сајбер просторот. Според него, советниците за национална безбедност се загрижени дека НАТО директно ќе се одвлече во војната, атмосферата е напната меѓу Иран и Израел и потсетува дека администрацијата на Бајден очекува Кина порано или подоцна да го нападне Тајван.

Според Рубини, меѓу кризите прво треба да се реши руско-украинската ситуација, но сериозен проблем се и инфлацијата и рецесијата. Според него, еврозоната е веќе во рецесија и доаѓа долг и грд пад, а ситуацијата во Обединетото Кралство според него е уште полоша. Епидемиската ситуација сè уште не е завршена, може да пристигнат нови варијанти, а глобалното затоплување носи бавно тече катастрофа, која сега се забрзува.
ПОКРАЈ ТОА, ВО СВЕТОТ СЕ ОДВИВА И ПОДЕЛБАТА НА СВЕТОТ НА ДВА ДЕЛА, СМЕТА ТОЈ.
САД ја прекинуваат соработката со Кина во многу области и вршат притисок врз Европа да го стори истото. Според Рубини, светот е поделен на два дела во областа на трговијата, финансиите, технологијата и интернетот.

Според економистот, Кина го зголемува своето комерцијално и финансиско влијание ширум светот, на пример со инвестициите во 5G во Африка. Тој очекува дека сегашната глобалната доминација ќе потрае,но Кинезите се добри во долгорочното планирање и нивните платежни системи се многу пософистицирани од кој било друг.

Според Рубини, денешната стагфлација е многу полоша од стагфлацијата од 70-тите, бидејќи тогаш во светот немало толку задолжување. Денешното зголемување на каматните стапки од страна на централните банки може да урне многу зомби компании, банки во сенка и владини институции. Во светската политика денес има многу повеќе проблеми отколку геополитичките закани што го предизвикаа шокот на цената на нафтата во тоа време, а Тајван е значаен производител на делови од информатичката технологија со огромен импакт на светските текови во целина.
Централните банки се дефинитивно во тешка позиција: или ги зголемуваат каматните стапки и со тоа ја враќаат економијата назад, или замижуваат и оставаат инфлацијата да расте. Според Рубини, ФЕД и ЕЦБ ќе го изберат второто решение, како и Банката на Англија.

Ниту инфлацијата нема позитивно значење, бидејќи високата инфлација залудно го надува долгот доколку драстично пораснат трошоците за задолжување. Бидејќи задолженоста е висока, Рубини вели дека порастот на каматните стапки може да доведе до целосен економски колапс.

Според него, светот е во стапица: “не можеме да ги ограничиме емисиите на јаглерод диоксид без економски пад, но дури и во 2020 година, која ја донесе најсериозната рецесија во последните 60 години, глобалните емисии на CO2 паднаа за само 9%. Без сериозен економски раст, нема да можеме да го решиме проблемот со долгот, односно мора да најдеме начин да растеме без емисии”.

Според него, сето ова е проследено со политичка криза: “популистите се креваат за време на економски шокови, а серијата геополитички конфликти само што почнува”. Според него, “Ердоган може да и го направи на Грција она што Путин и го направи на Украина за да не ги загуби изборите. Доколку Доналд Трамп повторно се кандидира на претседателските избори во САД и загуби, тој може да ги повика своите екстремистички следбеници повторно да го опседнат Капитол, а во САД може да избие вистинска граѓанска војна”. Според него, ситуацијата во Германија во моментов е добра, но не може да се исклучат проблеми и таму.

Горенаведеното можеби изгледаат прилично очајни од устата на светски познатиот економист, но треба да се истакне една многу важна работа. Рубини навистина ја предвиде финансиската криза од 2008-2009 година, но предвидувањата на повеќето негови други песимистички прогнози оттогаш не се остварија. Лесно може да се случи дека неговиот „успех“ не се должи на финансиската криза, туку на законот на големите броеви.

6.Jeffrey David Sachs еден од водечките американски економисти, академик, аналитичар за јавна политика и поранешен директор на The earth Institut на Универзитетот Колумбија, каде што ја носи титулата универзитетски професор е познат по неговата работа на одржлив развој, економски развој и борба за ставање крај на сиромаштијата. Тој меѓудругото даде и осврт на енергетските предизвици во светот во корелација со политичките предизвици.
“Мислам дека решението број еден за енергетската криза е да се запре војната. Ова е одговорот што би го дал на повеќето прашања за актуелната криза. Војната во Украина, режимот на санкции и геополитичките тензии секако ги дестабилизираат енергетските пазари, но тие исто така ја дестабилизираат геополитиката и глобалната економија…Важна е идејата за постигнување нето нула емисии до 2050 година; тоа е дел од Европскиот зелен договор, десетици земји во светот имаат усвоено таква цел, но тоа е процес за кој ќе треба четвртина век да се заврши.
Како последица на војната, европските енергетски пазари беа дестабилизирани преку ноќ поради прекинот на извозот на гас и забраната за увоз на сурова нафта од Русија, како и придружните нарушувања. Сите овие нарушувања сериозно ја оштетија европската економија.

Јас сум за брз крај на војната и укинување на санкциите.

Во моментов има два наративи: едната е дека војната ќе биде долга војна, дека Европа ќе ги прекине економските врски со Русија на долг рок и ќе мора соодветно да се реорганизира. Алтернативата е војната брзо да заврши и економските односи да се обноват. Ја поддржувам втората шема. Дали ова е изводливо, се разбира е геополитичко прашање, а не одлука на економист кој ја испитува ситуацијата…

Покрај енергетската криза, огромен проблем стана и инфлацијата, дури и во развиените економии. Дали мислите дека треба да влеземе во рецесија за да ја ставиме инфлацијата под контрола или има друго решение за лидерите во напредните економии? Се разбира, веќе постои таканаречено стагфлаторно опкружување, што значи дека инфлацијата се искачи на 8-10% годишно, а во исто време реалната економија слабее или оди во рецесија во поголемиот дел од Европа и веројатно пошироко…

Се разбира, може да се случи ескалација до нуклеарна војна. Историјата покажува дека ескалацијата може да се случи, па дури и да излезе од рацете на лидерите. Во минатото имало нуклеарно оружје на бојното поле (на пр. Кубанската ракетна криза) и се чини дека командантите на бојното поле имале, или верувале дека имаат овластување да го користат. Не ја знаеме точната ситуација денес…Овогодинешното проширување на политиката за ограничување на САД – пред сè забраната за извоз на високотехнолошки полупроводници во Кина – е отворена декларација за економски конфликт со Кина, со што длабоко не се согласувам и жалам. Како може да се справи со ова? На два начина. Една од нив е САД и Кина да ги намалат тензиите, што ќе бара дипломатија, преговори и уште многу состаноци меѓу двете земји….”
Се разбира овие анализи како и секогаш не можат да предвидат се. Кога би можело да се предвиде се, светот веројатно би бил многу подосаден. Но, можат да предвидат голем дел, на база на податоците со кои располагаат, а ваквите водечки банки и вевни економисти кои се на чело на институти со огромни финасиски и човечки ресурси, имаат најмногу информации, и најдобро капацитети за истражувања, анализи и предвидувања.