САБИНЕ ХОСЕНФЕЛДЕР: Добро, па ајде да зборуваме за физиката на мртвите баби. Седев во такси заедно со еден млад човек, и кога му кажав дека сум физичар, тој ми рече: „Може ли да ти поставам прашање за квантна механика? И така си помислив: „Во ред“. И тој рече: „Шаман ми кажа дека баба ми е сè уште жива поради квантната механика. Дали е ова точно?”
Морав да паузирам за момент и да се обидам да разберам, и откако малку размислував за ова, дојдов до заклучок дека не е сосема погрешно. Но, работата е во тоа што нема никаква врска со квантната механика. Тоа всушност има врска со Ајнштајновата теорија за специјална релативност. Се е до реалноста на времето. Се е до прашањето дали сегашниот момент, ова сега, што самите го доживуваме, дали е ова од суштинско значење.
Има многу работи, како оние големи егзистенцијални прашања за задгробниот живот, за кои физиката всушност може да ни каже нешто. Јас се викам Сабине Хосенфелдер. Јас сум физичар и научен соработник во Франкфуртскиот институт за напредни студии и имам книга која се вика „Егзистенцијална физика: Водич на научникот за најголемите прашања во животот“.
Пред Ајнштајн, времето беше овој универзален параметар. Сите го делевме истиот момент од времето; истиот момент од сега за кој сите можевме да се сложиме. Но, тогаш дојде Ајнштајн и рече: „Па, не е толку едноставно“. А главната причина за ова е што брзината на светлината е конечна, и ништо не може да оди побрзо од брзината на светлината – тоа е исто за сите набљудувачи.
И ова звучи како навистина невина претпоставка, но има навистина фундаментална последица, која всушност е прилично лесно да се разбере. Ако се запрашате дали знаете дали екранот пред вас е всушност таму во моментов, наивно би рекле: „Да, секако дека е таму, мислам, го допирам со рака или го гледам директно пред мене“. Но, штотуку дознавме дека брзината на светлината е конечна и ништо не може да оди побрзо од брзината на светлината. Значи, сè што доживувате, сè што гледате, го гледате како што било во минатото. Па, како знаеш дека нешто постои во моментов? Што воопшто сакаш да кажеш под „сега“? Значи, ова е проблемот што се појавува во Ајнштајновата теорија за специјалната релативност.
И Ајнштајн се обиде да изгради поим за „сега“ во оваа нова теорија, и не успеа. Значи, замислете дека гледате право напред и има воз што минува низ вашата линија на видување, да речеме, од лево кон десно. И во возот е твојата пријателка, да ја наречеме Алиса. Сега, исто така, да замислиме дека во точниот момент кога Алиса, која стои на средината на возот, гледа директно во вас, на двата краја на возот се појавуваат светлосни блесоци. И прашањето е: Дали овие светлосни блесоци се случија во исто време?
Сега, ако сакате да одговорите на ова прашање гледајќи во возот, тоа е прилично едноставно. Има две светла што трепкаат. Двете доаѓаат од извори кои се на исто растојание од вас. Па секако дека ги гледате во исто време. Но, како изгледа истото од перспектива на Алиса? Светлината се гаси, но додека светлината патува кон неа, таа се движи кон еден од изворите на светлина и се оддалечува од другиот, така што едната патека на светлината е пократка, а другата е подолга. Значи, од перспектива на Алис, светлосниот блиц од предниот дел на возот пристигнува порано од оној од задниот дел. Така, таа ќе рече: „Не, тие не се случија во исто време“. И сега важна поента е дека ова е релативноста. Ниту еден од нив не е во право, ниту еден од нив не е погрешен. И двајцата имаат подеднакво валидна перспектива.
И што заклучуваме од ова? Па, од ова заклучуваме дека не постои недвосмислен поим за да се дефинира што се случува сега: зависи од набљудувачот. Значи и двајцата се во право. И ако ја следите оваа логика до нејзиниот заклучок, тогаш исходот е дека секој момент може да биде сега за некого. И тоа ги вклучува сите моменти од вашето минато, а ги вклучува и сите моменти во вашата иднина. Така, оваа невозможност да се дефинира еден сегашен поим за кој сите се согласуваме се нарекува „релативност на симултаноста“.
И тоа е супер важно затоа што ни кажува дека во основа, ова искуство сега што сите го споделуваме е бесмислено. Значи, математичката рамка што Ајнштајн ја смислил за да го разбере ова отсуство сега и конечноста на брзината на светлината и релативноста на симултаноста, е дека тој го комбинирал просторот со времето до еден заеднички ентитет, кој се нарекува простор-време. И поконкретно, бидејќи сегашниот момент нема фундаментално значење, целиот овој простор-време постои во сегашниот момент, и стана познат како блок универзум. Во блок универзумот, минатото, сегашноста и иднината постојат на ист начин. Едноставно, нема шанси да издвоите едно одредено време како посебно.
Значи, минатото во кое вашата баба е сè уште жива постои на ист начин како овој сегашен момент. Сега, постои уште еден начин да се погледне оваа идеја дека луѓето кои за жал починале во некоја смисла сè уште постојат – и тоа е поради начинот на кој функционираат сите основни закони на природата за кои знаеме. Тие не уништуваат информации. Единственото нешто што го прават е да ја преуредуваат материјата и зрачењето и се што е во универзумот; тие само ви даваат правила за тоа како да ги ставите на различни места со различни брзини. Но, тие правила можете да ги примените напред и назад. И ова значи дека ако сте имале навистина, навистина добар компјутер, во принцип секогаш можете да дознаете што се случило порано.
Значи, во оваа смисла, информациите не можат да се уништат. Постојат два случаи кои физичарите ги разгледале каде информациите може да се уништат, а кои досега не се решени: Еден од нив е информацијата што паѓа во црна дупка. Ние всушност не знаеме што се случува со него. А другото е мистериозниот процес на мерење во квантната механика, кој исто така е нерешен проблем.
Значи, ако некој што го познавате умре, тогаш секако сите знаеме дека повеќе не можете да комуницирате со оваа личност. И тоа е затоа што информациите што ја сочинуваат нивната личност, се распрснуваат во многу суптилни корелации во остатоците од нивното тело, кои се заплеткуваат со сите честички околу нив. И полека, полека тие се шират во зрачење што се распрснува низ Сончевиот систем, и на крајот низ целиот универзум. Но, ова е многу антропоморфна работа: тоа е многу поврзано со нашето постоење, и кој знае што ќе се случи за милијарда години или нешто со природата на луѓето. Можеби ќе има некои космички свести, кои исто така ќе се шират, и оваа информација повторно ќе стане достапна.
Значи, знам дека звучи лудо, но за сè што знаеме за основните закони на природата за теориите на Ајнштајн и за начинот на кој функционираат нашите сегашни теории, се чини дека нашето постоење всушност го надминува текот на времето. Има нешто безвременско во информациите што не сочинуваат нас и сè друго во универзумот. И мислам дека тоа е навистина длабок духовен увид што го добиваме директно од проучувањето на основите на физиката. И морам да признаам дека лично ми е навистина тешко да разберам интуитивно. Тоа е еден начин да се погледне математиката и да се каже: „Во ред, вака функционира“. Ова се заклучоците што ги извлекуваме од нашите набљудувања, а математиката правилно го опишува. Сосема друга работа е да се има смисла ова во вашиот секојдневен живот. Но, како физичар, верувам во процесот на откривање на знаењето што доаѓа од користењето на научниот метод, и затоа го сфаќам ова сериозно.
