Лица со панталони со широки ногавици и блескави кошули, кои танцуваа цела ноќ беа вообичаена глетка во светските престолнини за забава околу 1970 година. Но, во Нов Белград, изграден во бруталистички архитектонски стил, тоа беше сосема ново искуство. Во подрумот на спортската сала беше отворена првата дискотека во социјалистичка Југославија.

Оваа земја повеќе не постои бидејќи се распадна по војната во 1990 -тите. Но, пред да се појават линиите на економска и етнички грешки и поделби, Југославија ја премина границата помеѓу Исток и Запад и извесно време стана успешен социјалистички експеримент со отворено општество и живописен културен живот. Југословенската дискотека, пост-панк и електронска музика цветаа во 1970-тите и 1980-тите години, но во голема мера беше заборавена, се до неодамнешните напори на хобистичките архивисти и специјални издавачки куќи, пишува Гардијан.

Почна опсесивно копање низ овој заборавен агол на попот, со повторно да издавање на носачите на звукот (како компилацијата „Pop Not Pop“, објавена од издавачката куќа „Light in the Attic“) или објавите на Јутјуб, каде каналите со музика „Југо“ имаат стотици илјади прегледи. Оваа музика стигна дури и до Кендрик Ламар кога продуцентот на 9th Wonder ја искористи песната „Остави трага“ од југословенската група „Септември“ од 1976 година, за песната на Ламар, Duckworth.

Се започна во салата во Нов Белград

Се започна во таа спортска сала во Нов Белград. Промоторот и диџеј Бобан Петровиќ го отвори клубот во 1967 година за да обезбеди мир, или „братство и единство“, што беше слоган на оваа балканска држава предводена од маршалот Тито, антифашистички партизан кој беше претседател на Југославија од 1953 година до неговата смрт во 1980. Петровиќ беше меѓу првите што донесе фанк, буги и диско на југословенските маси. Тој работеше напорно за да создаде пријатна средина.

“Тоа не беше само место за танцување, таму се создаваше вкус за музика и мода. Се обидов да ја пренесам атмосферата од мојот роденден и роденденот на моите пријатели, дури и се одлучив за мебел сличен на мојата дневна соба”, изјави Бобан Петровиќ за Гардијан.

Како дете, Петровиќ од прозорот на неговиот стан пушташе увезени записи на Елвис и Глен Милер, купени од неговите родители. „Така, јас веројатно бев првиот диџеј во таа област“, ​​вели тој иронично. Овој амбициозен фудбалер на 18 години требаше да потпише договор со белградска Црвена Звезда, но повредата на коленото ја прекина неговара кариера и го насочи кон музиката. Тој го основа диско-поп бендот „Здраво“ во кој пееше и свиреше клавијатури. Петровиќ, исто така, уживаше локална репутација како соло уметник, издавајќи 10 синглови и два фанк, поп и диско албуми, но неговите меѓународни аспирации исчезнаа кога пропаднаа разговорите со издавачките куќи во Лондон.

Нов бран

Во раните 1980 -ти, неизвесноста во воздухот предизвика нешто друго – Нов бран – југословенски њу вејв со пост -панк и експериментална електронска музика, поттикнат од слични звуци во Британија. Голем број нови бендови, како што се Хаустор и Боje, Електрик оргазам и Идол од Белград и Видеосекс од Љубљана, привлекоа скромно внимание во меѓународниот музички свет. Електронската музика првично беше како андерграунд, посочуваат сопствениците на Диском, а уметниците бараат нови можности за изразување. Недостатокот на опрема – во Белград имаше само еден Roland TR -808 – ги натера музичарите да бидат креативни.

Во меѓувреме, во Скопје, Македонија, уште една од ретките 808-ки во Југославија беше во сопственост на Кирил Џајковски, кој го основа Бастион со пејачката Ана Костовски, текстописецот Милчо Манчевски и Љубомир Стојсављевиќ на бас. Групата траеше кратко, но нејзиното влијание силно се почувствува.

Уште во средно училиште и со помош на родителите, Кирил Џајковски, кој денес е познат електронски музичар, кој се врати од Австралија, а сега живее во Скопје, купи синтисајзер, една ритам- машина и касетофон со четири ленти.

“Тоа беше се со кое можев да работам. Но, тоа беа класични парчиња опрема, имав 808-ка и синтисајзер Јупитер-4 Роланд. Немав секвенсексер, па така се беше снимено во живо на лента”, вели Џајковски и продолжува:

Посуптилна цензура

“Луѓето лесно се збунуваат, Југославија никогаш не беше дел од Источниот блок. Во креативна смисла, тоа беше навистина убав период. Моите спомени од тоа време не се расипани од политиката или нешто слично”.

За разлика од често ограничувачкиот пристап на СССР кон културата, југословенските власти генерално ги оставија  музичарите на мира. Кога цензурата, сепак се случуваше, беше посуптилна, смета Петровиќ, кој се сеќава како по еден негов коментар во кој тој ја повикал националната влада поради загадувањето, неговите песни, мистериозно исчезнаа од радиото.

„Носталгични сме за се што претставуваше Југославија, не само за музиката“.

Овој вид репресија ќе се засили со претстојниот конфликт. Вниманието на светот беше насочено кон Југославија во 1991 година, кога започна најбруталниот европски воен конфликт по Втората светска војна. Во текот на речиси една деценија, соседите се свртија едни против други, и терминот „етничко чистење“ за првпат влезе во англиската лексика.

Освен моменталното повторно откривање на попот од југословенската ера, има и убави спомени за старата обединета држава во целина, која, според музичарите со кои разговараше Гардијан, навистина го живееше своето мото за мир, братство и единство. Петровиќ вели дека животниот стандард бил толку добар што им кажал на своите американски пријатели како калифорнискиот начин на живот што го истакнуваат Beach Boys порано можел да се најде во Југославија.

Јевтиќ додава: “Мајка ми беше од Хрватска, татко ми од Србија, но ние никогаш не се идентификувавме така. На сите нас што пораснавме во Југославија и кои навистина се чувствувавме слободно, ни е тешко да прифатиме дека таа повеќе не постои. Ние сме носталгични за се што претставуваше Југославија, не само за музиката “.