Требениште не е само приказна за 56 гробови, туку и историја на светот пред 25 века. Минатото се однесува и на иднината, бидејќи нашите земји, РС Македонија, Србија и Бугарија се на Балканскиот Полуостров. Секој од нас го знае и го штити својот идентитет, но минатото и историјата не не делат, напротив, нè обединуваат, изјави бугарската потпретседателка Илијана Јотова на изложбата „105 години Требениште“, што синоќа беше отворена во Националниот археолошки институт со музеј при Бугарската академија на науките во Софија.
Јотова детално ја опиша улогата на археолозите и музејските работници во овој заеднички проект на Бугарија, Србија и Македонија.
-Не е само да го пронајдете предметот што ќе го исчистите, важното од овие анализи е да замислите како изгледал и за што служи и да ја пронајдете поинтересната приказна – за врските, односите, начинот на живот на луѓето од тоа време кои го населувале тогашниот северен дел на Охридското Езеро. Со сите овие мали предмети на изложбата, денес во 21 век, човек се чуди како луѓето тогаш стигнале до различни делови на светот, рекла Јотова во своето обраќање.
На изложбата се истакнати златни погребни маски, борбена опрема, сребрени и бронзени садови, сребрени украси и повеќе од 600 предмети.
Изложбата е резултат на неколкугодишната соработка меѓу Националниот археолошки институт со музеј при БАН – Софија, Народниот музеј на Србија – Белград, Археолошкиот музеј на Република Македонија – Скопје и Заводот и музеј – Охрид.
-На 100-годишнината во Скопје, сега во Софија, а во 2025 година во Белград. Оваа величествена изложба, која со гордост беше поставена и претставена во Археолошкиот музеј во Скопје, побуди огромен интерес кај македонските граѓани. Верувам дека златните маски од Требениште и стотиците вредни артефакти од овој исклучително атрактивен археолошки локалитет ќе ја пробудат љубопитноста и на бугарската јавност, рече заменик-министерот за култура, Даим Лучи, на отворањето на изложбата.
Тој рече дека генерации археолози трагаа и трагаат по приказната од уникатниот локалитет и додаде: „Благодарејќи на искрените намери и на огромниот труд на експерти од повеќе области од трите држави, пронајденото повторно се спојува во својата целина. Преку културата, зачувувањето и промовирањето на културното наследство се поврзуваат земјите од Западен Балкан врз темелите на европските вредности“.
Директорката на Археолошкиот музеј од Скопје, Славица Бабамова, истакна дека изложбата е резултат на макотрпната и посветена заедничка работа на експертите и професионалците од музеите на трите држави, и дека на задоволство на сите, волшебната археолошка приказна за аристократијата која живеела во Охридскиот Регион во VI и V век пр. н.е. повеќе од едно столетие е предизвик и инспирација за археолозите не само од Балканот туку и пошироко.
-Требениште и неговите раскошни наоди во XXI век добија нова димензија: станаа предизвик за заедничка врвна професионална работа и симбол за заедничка цел за реализација на оваа изложба од страна на музеите во Софија, во Белград и во Скопје. Во овие години Требениште стана показател за успешен меѓународен проект, за чија реализација се потребни огромен ентузијазам, меѓусебно разбирање, знаење и посветеност на професионалците од трите соседни балкански држави. Во таа смисла, заедничкото промовирање на културното наследство и неговото претставување пред пошироката јавност лежат во суштината на поврзувањето на земјите од Западен Балкан, што воедно е промоција и на заедничките европски вредности кои се прифатени од Македонија, Бугарија и од Србија, истакна Бабамова.
Во присуство на многу гости, амбасадори, политичари, музејски работници од трите држави на отворањето на изложбата во Националниот археолошки институт со музеј при БАН, во духот на европските вредности и зацврстување на културната соработка на земјите од регионот, говореа и потпретседателката на Бугарија, Илијана Јотова, директорите на музеите од Софија, Христо Попов, и од Белград, Бојана Борич-Брешковиќ, министерот за култура на Бугарија, Крастју Крастев, и државниот секретар во Министерството за култура на Србија, Миодраг Ивановиќ.
Меѓу археолошките предмети кои потекнуваат од Требениште, најпознати се погребните златни маски, но во рамките на изложбата можат да се видат и други вредни предмети, како што се: златни апликации во облик на рака, сандали, алки изработени од злато, килибарен и друг вид накит, керамички предмети, оружје, шлемови, но и впечатливи керамички предмети поврзани со сѐ уште мистичната приказна за непознатата аристократија која го населувала денешното село Требениште.
Со оглед на тоа што овој проект ја содржи суштината на поврзувањето на земјите од Западен Балкан преку културата, зачувувањето и промовирањето на културното наследство како темелна европска вредност, изложбата посветена на требенишката некропола ќе го продолжи своето патешествие низ најзначајните европски и светски музеи, кои искажуваат огромен интерес уште од започнувањето на проектот.
