Јованка КЕПЕСКА
Бугарското настојување за бугаризација на македонскиот народ, односно постигнување на целта да се потврдат бугарските корени на македонскиот народ, оди во два правца.
Првиот е да се постигне идејно влијание со такви цели врз македонската свест преку образованието, културата, науката.
Вториот правец е да се постигне потврда со правни постапки, промена на прописите во Македонија за да се легализираат бугарските корени на македонскиот народ. Во таа смисла е и барањето на промените во Уставот и законите. Паралелно оди и настојуваето да се постигнат и легалистички потврди и преку европските институции како би се оправдале бугарските барања во однос на македонскиот идентитет, што значат проблематизирање на јазикот и идентот.
И сосема е јасно зад сите овие потези стои заднинската претензија за бугарска идентификација на македонскиот народ. Таквите настојувања во бугарска стратегија се програмираат на долг рок и остварување чекор по чекор, на сите начини и во сите сфери.
Нешто што, секако, не може да најде плодно тло во македонството како формирана национална свест за македонското самопостоење но и како спремност за активности за спротивставување на настојувањата и промените како резултат на бугарските барања. Претпоставувајќи го општеството и покрај морална лабилност на сегашната власт.
Иако во Владата на ВМРО ДПМНЕ во време на Љупчо Георгиевски во времето на потпишувањето на Декларацијата за пријателство со Бугарија, пред нејзин прием во НАТО, се превиде претпоставката со означувањето на македонскиот јазик како официјален јазик, неперципирајќи го идниот бугарски приод кон Македонија, македонскиот јазик и идентитет. Односно повампирувањето на старата свест кај Бугарите во однос на Македонија и причина за состојбата во официјалната бугарска општествена и историска наука. Иако во ремето на Ж. Желев, Бугарија ја призна Македонија како држава. Дополнително, не и како македонска нација.
Сепак, односот на СДСМ е резултат интелектуално отсуство на интелектуалната елита во решавањето на волку сложената состојба. Истовремено, резултат и незаснованоста на постоечката македонска научна продукција за бугарските ставови.
И покрај тоа што СДСМ отсекогаш немала конструктивен однос кон македонското национално прашање, претпоставувајќи го како институционално помалку како внесување на духот на македонството во општествениот живот. Дури и со неопростиви падови, меѓу кои и последниот, кога, можеби, и несвесно, се дезавуира во целост, македонствениот приод .
На таков начин, кадрите, задолжени да ги разрешуваат односите со Бугарија а во чија позадина стоеја врвни интелектуалци со комунистичка провениенција и идејно лабилни демократи во однос на македонската посебност, стоеја зад договорот со Бугарија. Нејасно определени за средновековната историја на Македонскиот народ и засновањето на неговите корени, а да не говориме за тоталната негација на влијанието што морале да го извршат Елините врз вредностите на македонскиот народ ако не и врз јазикот.
Интересно е да се спомене и тоа дека, како на ќерка на Круме Кепески, индикативно, ми беше поставено прашање поврзано со актуелната состојба во односите, за тоа што мислам за „реалната“ истоветност на јазикот на отец Паисиј, основоположникот на бугарската историја, со денешниот македонски јазик. А мора да се знае и отворено да се објасни дека токму таквата позиција на лабилните демократи го нормираше концептот за заедничката историја во договорот за нашите односи со Бугарија.
Иако не е на одмет да се спомене дека јасни беа настојувањата на бугарската политика да придобие луѓе од општетсвената јавност во Македонија за бугарската политика.
Овие десет дена изненадува една пресвртница во јавно изнесените ставови во однос на бугарските настојувања. А тоа е дека со Бугарија дебатата се сведува на дебата за св. Кирил и Методиј, св. Климент и Наум и на Самоил, како дебата за минатото, наместо потребната дебата за сегашноста. Оваа варијација на теза е, меѓутоа, невнмателна, затоа што бугарските ставови за оправданоста на бугаризација на македонскиот народ токму почиваат на овој историски период на создавањето на народите, исклучувајќи го фактот дека почетоци на преминување од племињата во народ се обележја и за македонскиот народ. Дотолку повеќе што токму овде е врутокот на писменоста и организираноста на црквата И за што, како за почетоци, многу децидно пишува токму Крсте Мисирков. Објаснувајќи и што потоа историски се случувало. Минатото е потребно еднакво да се третира како битно за сегашните односи со Бугарија, покрај потребната дебата за сегашноста и иднината.
