СПЛИН
(Продолжение: Второ поглавје)
2.
Limbus infantum
Секако. Беше чудно што веднаш по закопот отидовме на некакво предавање. Не можев никако да се искорнам од сето тоа. Тешко ја мереа секоја постапка, а сега веќе бев преуморен од сѐ. Муна ја оставив во незавидна положба, беспомошна, бев ненаспан и далеку од можноста скоро тоа да го остварам, а вестите постојано пристигаа, притискаа, немаше изгледи за здив. Седев завален во фотелјата до Гогош, сиот испотен, со мачни претстави и чувства. Предавањето, со сета своја буквална тежина, се валкаше врз нашите глави, таванот ту се спушташе сосема ниско ту се поткреваше, издолжувајќи ја растегливата темнина на малата сала, наменета, очигледно, за некакви интензивни курсеви.
Со години на ред живеев така сиот истрпнат, со згаснати сетила. Тоа беше вистинско отсуство од светот. Не можев да си префрлам некаква безволност, некаков недостиг на желби и соништа, но беше сосема јасно дека тие немаат смисла во овој опустошен свет, сведен на груби и застрашувачки информации од кои, бездруго, се раѓа оној внатрешен емотивен далтонизам. Веќе нема нијанси. Сѐ е поделено и разделено на за и против, на црно и бело, на топло и студено, на добро и лошо, на туѓо и свое. Нијансите стивнуваа и стивнаа, и некој секако мораше да биде задоволен од тоа. Глобалниот распоред на задачите и обврските беше прејасно направен и немаше изгледи за исчекорување. Порано се обидував да си го објаснам тоа мртвило, таа замреност, таа мртвост, но од тој длабок бунар на смртта, од нејзините задушливи катакомби, она малку светлина, оној единствен минлив зрак што се прекршува над нас само еднаш во животот делуваше премногу кревко за да се зграпчиме за него како за сламка. Веќе не претнуваше никаква мисла. Се чувствував како преистоштен студент, кој во полноќните саати допрва треба да почне да учи од некоја огромна, конфузна книга, набиена со формулации и дефиниции што треба да се запомнат до последната запирка. Тоа значеше одново да се испишува тој учебник, кој, конечно, можеби бил и најобична грешка на времето, нечиј инает што веќе му минал и не води сметка за него, додека некој случаен сведок е принуден да му се враќа, да го разјаснува, да го толкува. Се плашев да не разурнам нечија илузија за себе си и затоа не прашував, но одамна сакав да знам зошто сите околу мене имаат службени телефони и постојано очекуваат некаков итен повик. Што е тоа што сум го пропуштил во таа сложена математичка верига, па сега сѐ ми изгледа бесмислено? На каква задача бевме, кој ни ја доверил и кој има право да смета дека ни доверува нешто што нас не нѐ интересира? Гогош?
Сега беше до вкочанетост загледан во предавачот, кој цитираше долги тиради од нечии говори. Тоа се повторуваше насекаде… Но… да, можеби во тоа беше клучот на сите нешта. Можеби не сум сфатил дека живеам во едно благословено време на мудрости, на туѓи мудрости и туѓи прецизни постапки, поради што и не треба да се мисли, да се претпоставува.
Секако без да сетам сум ја прифатил таа сонувана стварност на братољубие и разбирање. Но зошто тогаш не бев среќен? Или, пак, и тоа е нов вид среќа при што среќата и не се чувствува? Бев населен со огромно гадење кон такви досетки што веќе не ме ни забавуваа. Сакав да доживеам нешто друго, да се најдам пред некој друг излез, пред некоја порта без резе, да одберам дали да останам или да заминам.
Предавачот, очигледно, беше стручњак за специјална војна. Му завидував на Гогош што може да ужива во неговите зборови. Во мојата пустина од сензации и фатаморганата ќе беше сосема доволна. Јас никогаш не бев некој избирач и табиетлија. Не можев да сторам ништо со себе си. И мојата игра околу господин Карлос едноставно пласна во вода. А сега уште требаше да се стаса на работа, да се прекопаат информациите за штрајковите и демонстрациите, за опасните лизгалишта на земја што загрозуваа стотици семејства, можеби и да се појде на самото место, да се поднесат вознемирувачките вести за новите државни удари, да се касне некој залак, да се види што се случило со Муна.
Собрав сили да изберам самиот. Станав и некако се измолкнав меѓу слушателите. Гогош секако беше стаписан, но решив за тоа да мислам подоцна. Своите потези тој секогаш ги готвеше долго, ги разработуваше до најситни детали, стратегиски, со длабока предумисла. Мојот блиц-криг го изненади. Но, знаев дека противударот ќе уследи бргу.
На работа сите ритмично сркаа огромни количества кафе. Се вртеа муабети со клучни претпоставки за натамошниот развој на настаните. Информациите беа оскудни и требаше за секој случај да се пронајде некаква документација за да се разбушави малку материјалот.
Жената, задолжена за документација, по полчасовно трагање низ папките најпосле се врати со еден исечок од весник со куса вест: Над Тајланд видени НЛО! Не знаев, навистина, дали тоа е воопшто смешно.
Не стасав вистински ни да седнам, а малата секретарка на Брада панично ми порача веднаш да ѝ ги вратам посмртните говори. Двете дебелки сестри дрпнаа од ребрестата тоалетна хартија и излегоа во ходникот, но едната од нив, цуп-цуп, веднаш се врати и ми рече дека ме бараат на телефонот од соседната канцеларија. Не беше Муна, туку сопственичката на станот во којшто живеев. Ми дава отказ, а деталите ќе ми ги објасни вечер. Ќе ме чека во колата пред својата агенција, но…
Наеднаш во канцеларијата влегоа мојот шеф и Брада. Движењата им беа бавни и сигурни.
„Ќе видите дека имам право“, инсистираше сопственичката на станот. „Настојував некои нешта да ги превидувам, ама вие почнавте таму да довлечкувате друштва…“
Останав без зборови.
„Па, не може човек да живее сам“, реков.
„Ве молам, може, може“, рече таа, „како можам јас да живеам сама?!“
Едноставно, моето претстојно иселување беше веќе непобитен факт.
„Да, да, да… во ред… да, да“.
Ја спуштив слушалката. Брада седна на масата пред мене. Шефот запали цигара…
„Ете, гледате каква ни е ситуацијата“, рече. „Десеткувани сме, а работа има сѐ повеќе. Зарем не ви е јасно дека нема место за субјективности. Па, она што се случува со вас сосема нѐ распаметува. Прво: беспримерната дрскост во врска со случајот на Куно. Второ: постојаните употреби на службениот телефон за приватни цели. Трето: редовното доцнење на работа. И најпосле: денешниот скандал со она девојче што дојде да ве бара тука во никаква состојба. Кон што води сето тоа! Чувствувате, нели, дека прашалникот го заменив со извичник? Е, тоа е затоа што од вас веќе и не очекувам одговор“.
Брада беше задоволен.
Муна, Муна! Не го слушав веќе. Значи доаѓала тука! Секако се случило нешто битно со неа! Истрчав оттука без извинување. Ја знаев сета сложеност на тој потег, но морав нешто да сторам. Втрчав во првиот автобус, задушлив и преполн. Чувствував како се смалувам, како се спуштам до нозете, до стапалата на патниците. Сакав само да се провлечам, некако да стасам до болницата, да го надвладеам внатрешниот грч од кој ми доаѓаше да се стресам на смрт.
Не бев сигурен, но имав впечаток дека некој само неколку чекори пред мене се обидува да ми даде знак. Настојуваше да се насмевне. Веројатно настојуваше, зашто во заматениот поглед ми се вплеткуваше некаква крива линија што потсетуваше на изнудена ведрина. Раката можеше само за миг да ја ослободи и сигурно тогаш ми се присторило дека има намера да ми мавне за да го привлече моето внимание. Не распознавав ништо повеќе од тој молежлив знак, од тој залуден повик. Знаев само дека зад таа грозоморна врата на моето отсуство можеби гргори некаква друга тежина, некаква потрескавична тегобност, но не наоѓав причина да се поместам, да го поткренам погледот, да сторам нешто што е надвор од несигурната целисходност на тоа мое мачно патување.
Во автобусот како да немаше воздух. Прозорците беа замаглени и само тука и таму, каде што минал некој палав детски прст, продираше бледилото на сомелемниот надворешен свет што трепереше на евнухоидните лица како отсјај на свеќите врз рамнодушниот подбрадок на некој оладен мртовец. Не верував во тишината што како густа крема се наточила во устата и во ушите на овие кукли околу мене. Полека, како да очекував некој да ме ѕвекне по глава со тешка гумена палка, го свртев вратот кон кондуктерот. Тој, сосема тивок, сосема обичен, сосема опуштен, чрчкаше нешто врз еден стар билет.
Колку мечтаев за таква тишина во претоплите читални на библиотеките. Го крадев од себе времето за да прекопам сѐ, да
му се откраднам на уморот чиешто тешко „боп, боп, боп“ постојано ми се влечкаше зад петиците. Но таму беше толку бучно. Веројатно слезени од самата пена на бранот што нѐ носеше сите, тие луѓе што доаѓаа таму за да врволат, да се мушкаат, забодуваа остри иглички во моето внимание. Доли, Гајтана, Медени, Росица – тие чудни излети на чистота, зрачеа од ведрина и миризливост, миришливост, белина. Сладникавиот, крут, врамен мирис на прашливите книги седеше на другиот крај од лулашката и точно ја одмеруваше нивната неприфатлива случајност во овој свет. Минуваа крај мене разбрборени, среќни, едноставни, совршени во својата празна ведрина, но јас не можев да чепнам ништо од тоа. Стеснет во својата клупа, со напрегнат поглед што се истегаше по нив како некакво смекнато тесто, чувствував како наеднаш станувам сосема испотен, разбушавен, мрсен, зарастен во неколкудневна брада, недостоинствен. Морав што подалеку од нив да ја држам својата мрачна палета. А, ете, сега, тука, во овој долг, долг инструмент за превоз, владее тоа мечтаено библиотечно глувило. Само ритмичното „тр-тр-тр-тр“ на бришачите од некаде далеку ги стркалува до свеста мокрите нозе на утринскиот закоп во црвената, глетава земја, што, ете, така, без многу помпа, се рони во неразумните ушни школки, заитани низ полупразните студени пазари, некаде, едноставно некаде…
Во болницата не знаеја ништо за Муна, но докторот што го замолив за информации сакаше да биде сигурен и ме одведе до една ординација со неколку нови пациенти што ги прегледуваа. Навистина, Муна не беше таму, но кога докторот се сврте да замине, го фатив за рака и тивко го замолив да почека малку. Чуден некаков леплив чешел минал низ долгите коси на тие момчиња и девојки. Како остри, усукани кикиришки нивните перчиња штрчеа неугодно нерамномерно над бледите чела и над ушите и во тој триаголник немаше други помаркантни знаци од потечените очи и вцрвенети носови. Личеа на грди ритуални маски што се уриваат во својата бесмисла од чиј што вител немаше излез. Нивното бунило, таа принудна опуштеност, таа кревка замена, тоа вовлекување во дабов сандак, беше обид упорно и силно да се трча по стрмните скалила на некоја неподвижна, полупразна пирамида кон нејзиниот врв што отстапува, што се повлекува кон некакво сѐ подалечно и повжештено јадро. Муна навистина никогаш не ја видов во таква ужасна состојба, но во надоаѓањето на сите овие преконкретни сензации, почнав полека да го распознавам и нејзиниот нагласен хедонизам што сѐ почесто ја туркаше во такви состојби. Можеби и јас бев само дел од нејзината литература, дел од нејзиниот фиктивен свет, извртена слика во нејзината camera obscura, ѕид врз кој само патем се потпира. Навистина умееше преточно да го подеси вистинскиот агол под кој го гледавме ветвиот, заморен свет, рамнодушен и бавен, уверен во својата целисходност токму тука, во ова мало кругче на ништожности, на опипливи баналности што само уште за регрутите претставуваат сериозни задачи, додека некаде високо над нив, над нивната мравја растрчаност, се виори темниот плашт на смртта, на таа корупка во која никогаш не се дозрева, од која никогаш не се излегува како што излегува набабреното зрно од изгниениот плод. Таа е прецврста, преширока и има место за сите.
(Продолжува утре, во сабота, на 23 декември)
