Додека расте бројот на заболени од рак во Хрватска, пациентите се соочуваат со долго чекање, дефекти на медицински апарати и бирократски пречки. „Лавиринт“ на ХРТ ги пренесува нивните приказни кои откриваат колку е опасна разликата помеѓу потребите на тешко болните и фактичката состојба на здравствениот систем.

Пациентката Сања Шутеј девет години се бори со ракот. Искуството, кое првично беше брзо и организирано, сега стана вистинска агонија, вели таа.

„Одиш со страв дали ќе направиш преглед, дали има лекар или не“, го опиша своето искуство.

Нивес Бадурина, чија болест метастазирала во коските, сведочи за слични тешкотии.

– Машините за радијација се расипуваат почесто од магнетните. „Моето зрачење беше одложено, па се прашував дали веќе има смисла“, рече таа.

Кога грутка станува трка со времето

Една пациентка, која сакала да остане анонимен, опиша колку е тешко да се добие основна дијагноза, дури и кога постои сомневање за рак.

– Имам 45 години и имам четири деца. Последното бебе го родив во октомври, а набргу потоа почувствував грутка во градите. „Околу еден месец мислев дека можеби е апсцес или некакво воспаление, но болката не престана и само се влоши“, рече таа.

Патот до специјалистот беше полн со пречки.

– Му испратив мејл на мојот општ лекар, а тој ми кажа дека тоа е обврска на гинекологот. Гинекологот ми рече дека тоа не е нивен домен и дека треба да се обратам кај општ лекар. Кога конечно го добив упатот, полудев бидејќи сфатив дека не можам веднаш да закажам термин за ултразвук. Медицинската сестра рече дека примаат дури по шест месеци, рече таа.

Кога болката станала неподнослива, побарала помош во итната медицинска помош.

– Отидов во Итната помош на крајот на декември. Таму ме прегледаа, почувствуваа грутка и ми рекоа да си одам дома. По два итни повици, можев да контактирам со хирург преку телефон кој ми кажа дека имам тумор. Тој е многу агресивен и брзината на реакција беше клучна, нагласи таа.

Изгубено време и борба за пребарување

Дијагнозата дојде предоцна, а борбата со закажувањето продолжила и по почетокот на третманот.

– Почувствував грутка кон крајот на октомври или почетокот на ноември, а дијагнозата ја добив дури во средината на февруари. Во меѓувреме туморот пораснал за еден сантиметар, што е многу, објасни таа.

Проблемите продолжија кога требаше да се закажат дополнителни тестови.

– Кога го прочитав отпусно писмо, видов дека морам да закажам термин за основни тестови – магнетна резонанца, ултразвук на срцето, ултразвук на дојка и се останато. Се обидував да закажам ултразвук на срце и закажав за октомври, но ми требаше за јуни. „Морав повторно да најдам врски за да закажам термин кога ми требаше – рече таа.

Таа го сумираше своето искуство едноставно:

– Верувам дека целата терапија ќе беше решена во првиот месец, додека туморот беше помал. Ме спасија само упорноста и луѓето околу мене. заклучи таа.

Неуспехот на програмата „72 часа“ и враќањето на чекањето

Укината е програмата „72-часа“ која некогаш овозможуваше брзо дијагностицирање и лекување, а последиците ги чувствуваат пациентите низ државата.

– На почетокот сите лекари се согласуваа за пациентите. Денес тој систем веќе не постои, рече Сања Шутеј.

Претседателот на Хрватското здружение на пациенти, Марио Дрље, предупредува на важноста на оваа програма.

– Тоа беше надеж во првите редови на тешко болните. „Не гледаме причина да ја укинеме“, рече тој.

Одложувања, дефекти, чекања: кога терапијата зависи од среќата

Пациентите не само што чекаат прегледи и дијагностика, туку често мораат да бараат врски за навреме да ги направат основните прегледи.

Чекав четири месеци за рендген на белите дробови, поради што целиот процес на лекување траеше подолго“, вели Шутеј.

Бадурина опиша колку системот може да биде збунувачки.

– Закажан е преглед на онколог за три месеци, КТ скен за пет. Не можам да ги поврзам прегледите, што е пресудно за мојата дијагноза“, истакна таа.

Ивица Белина, експерт за здравствена политика, предупредува дека апаратите за радијација се застарени.

– Повеќето линеарни акцелератори во Хрватска се пред три години и не можат да се поправат бидејќи нема резервни делови, рече тој.

И покрај мрачната слика, соговорниците во емисијата „Лабиринт“ посочуваат дека има начини да се подобри онколошката грижа во Хрватска.

Ива Кирац, директорка на Институтот за гастроентеролошки тумори, предупредува дека е клучно да се имаат јасни и остварливи долгорочни планови.

„Без долгорочни планови, нема шанси да го достигнеме нивото на Данска, каде пациентите живеат 50 отсто подолго по дијагнозата на ракот“, истакна таа.

Весна Рамљак еднаш преку проектот „Еден дневна клиника“ покажа дека брзата дијагностика може да работи – но проектот беше прекинат.

Наташа Шкаричиќ, новинарка која ги следи случувањата во здравството, ја нагласува потребата од сериозна политичка одговорност.

„Со здрав разум, дури и без длабоко разбирање на здравствената политика, јасно е дека оваа ситуација бара сериозна одговорност од оние кои го овозможија тоа“, предупреди таа.

Соговорниците се согласуваат: решението не е во приватизација, туку во зајакнување на јавното здравство, подобра организација и подостапна превенција.