Од „Несвети, а свети“, архимандрит Тихон Шевкунов
Отец Натанаило беше нималку наивен Пљушкин. Освен што неуморно трепереше над секој манастирска копејка, трчаше низ манастирот и ги исклучуваше сите непотребно запалени светилки, штедеше вода, гас и се што можеше да се спаси и спаси, отец Натанаило строго ги почитуваше вековните монашки принципи и античкиот монашки устав.
Така, на пример, тој не сакаше кога еден од браќата ќе заминеше на одмор. Па така, иако секој кој имаше потреба, можеше да замине на лекување, отец Натанаил тоа не можеше да го издржи и едноставно не можеше да го прифати. За педесет години поминати во манастирот, никогаш не заминал на одмор. Ниту игуменот Гаврил никогаш не паузирал и со презир гледаше на оние ќе дојдеа со такви барања.
Се сеќавам како игуменот даде благослов во една прилика на некој еромонах да оди на одмор преку лето. Тој му даде благослов, но му рекол да ги земе парите за одмор од манастирскиот благајник. Тогаш бев дежурен на Успенскиот плоштад, па бев сведок на таа сцена. Сè започна кога еромонахот, кој требаше да замине на одмор, долго тропаше на вратата од ќелијата на отец Натанаил. Бидејќи веднаш разбрал за што се работи, благајникот молчеше и не ја отвораше вратата. Тогаш еромонахот реши со упорност да ја постигне својата цел, седна на една клупа малку подалеку и почна да чека. По четири часа, отец Натанаил излезе, плашливо погледна наназад, но кога еромонахот го виде, во истиот час стигна и му го покажа писмениот благослов на игуменот да му се предадат пари за пат.
Кога ја виде таа хартија, отец Натанаило беше толку очаен што тој едноставно остана скаменет, а потоа со лелек падна на земја и ги подигна кон небото и рацете и нозете (истовремено се покажаа скинатите чевли и избледените сини долги гаќи) и почна да вика на сиот глас:
– Помош! Помош! Кражба!!! Сакаат пари! Сакаат да одат на одмор! Уморни од манастирот! Од Пресвета Богородица уморни! Кражба! Помош! Помош!!!
Кутриот еромонах, од страв клекна. Странските туристи, кои се најдоа на плоштадот, едноставно беа скаменети од ужас, а еромонахот се фати за глава и се упати кон ќелијата толку брзо колку што можеа да го носат нозете. Во тоа време игуменот застана на чардакот од својот дом и ја набљудуваше сцената. Беше многу задоволен од исходот.
Кога виде дека опасноста помина, отец Натанаил се смири, стана, ја истресе прашината и си отиде по работа.
Секогаш кога добивавме послушност да му помогнеме на отец Натанаил во водечките екскурзии низ манастирот, тоа беше посебно задоволство за нас. По правило, тој цодеше низ манастирот посебно важни личности. Наша обврска беше само да го следиме, да ги отвориме тешките црковни врати и да ги затвориме зад нас. Остатокот од времето го слушавме отец Натанаил, а обично имаше што да се слушне. Отец Натанаил ја продолжи традицијата на својот учител, архимандритот Алипиј кој го бранел манастирот и верата во Бога во времето на прогоните на Хрушчов. Дарот на мудроста го наследил од својот учител иако понекогаш употребуваше многу груби зборови. Во таа атеистичка ера оние што доаѓаа во манастирот очекуваа да видат заостанати луѓе, лукави крадци и други дементирани полулуѓе, сè освен навистина посебни, високообразовани, паметни, невообичаено смели луѓе кои поседуваат внатрешна слобода, а кои знаеја нешто што гостите не можеа ни да сонуваат.
Веќе по неколку минути ќе им станеше јасно на тие посетители дека никогаш во животот не виделе такви луѓе. Во 1986 година, во една прилика, лидерите на партијата во Псков во манастирот донеле висок функционер на Министерството за транспорт. На наше големо изненадување, се покажа дека е мирен и стоечки човек. Тој не зборуваше идиотски работи и прашања од типот „во кој конак живеат жените на монасите“ и не го интересираше како тоа Гагарин полета во вселената, а не го виде Бога таму. По два часа дружење со отец Натанаил, службеникот беше навистина шармиран од неговиот нов соговорник, а на крајот рече:
– Знаете, јас сум навистина задоволен од вас! Никогаш во мојот живот не сум сретнал толку интересен и необичен човек! Но, дозволете ми да ви кажам, вие кои сте толку паметни, како можете да верувате во… О, знаете што мислам! Науката постојано ни отвора нови хоризонти, но го нема Бог во нив. Извинте, но тоа едноставно не е потребно. Еве, на на пример, оваа година Халеевата комета се приближува до Земјата. Замислете, научниците внимателно ја пресметале целата нејзина траекторија, и брзина, и насока на движење, и за тоа, извини, нема потреба воопшто од било каква идеја за Бога!
– Мислиш на комета? Халеевата? Отец Натанаил ја затресе брадата. – Значи, ако се е пресметано за кометата, тогаш Господ Бог не се бара?! Но, да, разбирам! Сега замислете вака, поставете ме покрај пругата и дајте ми хартија и пенкало. По седум дена ќе можам да ви кажам точно кога и во кој правец ќе одат возовите. Дали тоа значи дека нема кондуктери, диспечери, машиновозачи? Секаде се потребни тие кои управуваат, одговори отец Натанаил…
…Отец Натанаило почина невообичаено тивко и мирно. Кога лекарите предложиле да му се вгради пејсмејкер, тој го замоли игуменот да не дозволи да се стори тоа:
– Оче, замислете – рече – душата сака да оди кај Бога, но некаква малата електрична работа со сила ќе ја враќа во нејзиното тело! Оставете ја мојата душа да си замине кога ќе дојде време!
Имав среќа да го посетам отец Натанаил малку пред неговото упокојување и јас бев навистина воодушевен од бескрајната добрина на старецот и неговата љубов. Наместо да ја зачува онаа малку сила што му останала во животот, тој неверојатно економичен човек и вистински скржавец кога беа во прашање црковните работи, целиот себеси се даваше на човекот кој Господ му го пратил на само неколку моменти. На крајот на краиштата, тој така постапуваше целиот живот, само ние едноставно не го сфативме тоа на време.
