Писмото на Лентулус (/ˈlɛntjələs/) е послание со мистериозно потекло кое првпат беше широко објавено во Италија во петнаесеттиот век. Наводно е напишанo од римски службеник, современик на Исус, и дава физички и личен опис на Исус. Писмото можеби влијаело на тоа како Исус подоцна бил физички прикажан во уметноста.
Се појавува во неколку фирентински публикации од околу 1460 година заедно со дела на такви хуманисти како Петрарка и Бокачо. Писмото за прв пат е отпечатено во Германија во „Животот на Христос“ од Лудолф Картужанецот (Келн, 1474 г.), и во „Вовед во делата на свети Анселм“ (Нирнберг, 1491 година).
Но, тоа не е ниту дело на свети Анселм, ниту на Лудолф. Според ракописот на Јена, извесен Џакомо од семејството Колона го нашол писмото во 1421 година во антички римски документ испратен во Рим од Константинопол. Тoa мора да билo од грчко потекло и преведенo на латински во текот на тринаесеттиот или четиринаесеттиот век, иако ја добил сегашната форма од рацете на хуманист од петнаесеттиот или шеснаесеттиот век.
Кристофер Милиус, библиотекар од Јена од 18 век, изјавил дека писмото било напишано со златни букви на црвена хартија и богато врзано, но изгубено. Во 1899 година, Ернст фон Добшут набројал над 75 историски ракописи од Германија, Франција и Италија кои го вклучуваат Писмото на Лентулус во различни варијанти.
Научникот од 19 век Фридрих Минтер верувал дека може да го следи писмото до времето на Диоклецијан, но тоа генерално не е прифатено од денешните научници.
Писмото често се смета за апокрифно поради неколку причини:
Не е познато дека било кој гувернер на Ерусалим или прокуратор на Јудеја се нарекувал Лентулус, а римскиот гувернер не би му се обратил на Сенатот на начин што е претставен. Меѓутоа, Делата на божествениот Август го наведува Публиус Лентулус како избран римски конзул за време на владеењето на Август (27 п.н.е.-14 н.е.).
Римскиот писател ги навел изразите „пророк на вистината“, „синови човечки“ или „Исус Христос“. Првите два се хебрејски идиоми, а третиот е преземен од Новиот завет. Затоа, писмото дава опис на Исус како што е замислена христијанската побожност за него.
Првиот англиски превод на текстот се појавува во 1680 година и го наведува авторот како „Publius Lentulus“, префект во Јудеја во времето на Тибериј Цезар.
Наводното писмо во превод гласи:
Лентулус, гувернерот на Ерусалимците до Римскиот Сенат и народот, поздрав. Во нашево време се појави, и сè уште живее, човек со голема моќ (доблест), наречен Исус Христос. Народот го нарекува пророк на вистината; неговите ученици, син Божји. Тој ги воскреснува мртвите и исцелува немоќ. Тој е човек со средна големина (statura procerus, mediocris et spectabilis); тој има преподобен аспект, а неговите гледачи можат и да се плашат и да го сакаат. Неговата коса е во боја на зрелиот лешник, директно до ушите, но под ушите брановидна и завиткана, со синкава и светла рефлексија, што му се прелева преку рамениците. На врвот од главата, косата е разделена на два дела, по образецот на Назарејците. Неговата веѓа е мазна и многу весела со лице без брчки или дамки, украсено со малку црвеникав тен. Неговиот нос и уста се беспрекорни. Брадата му е изобилна, со боја на косата, не многу долга.
Неговиот аспект е едноставен и зрел, очите му се сино-сиви и светли. Тој е страшен во своите укори, сладок и љубезен во опомените. Тој никогаш не се смеел, но често се случувало да плаче. Неговиот раст е исправен, неговите раце убави за гледање. Неговиот разговор е тежок, редок и скромен. Тој е најубав меѓу машките деца.
Описот се согласува со таканаречениот Абгар опис на Исус, како и со описот на Исус даден од Никифор Калист, Свети Јован Дамаскин и Книгата на зографите (на Света Гора).
Ернст фон Добшут ги набројува различните ракописи кои се разликуваат од претходниот текст во неколку детали, и дава критика на текстот.
Писмото беше широко распространето и долго време беше третирано како писмо на очевидец. Тоа, исто така, им овозможило на различни уметници, како што е Дирк Боутс, модел на кој ќе го засноваат лицето и изгледот на Исус Христос.
