Понеделник, 6 часот изутрина, а Бангкок штотуку почнува да се буди. Уличните продавачи на храна започнуваат да служат појадок на улиците, а тротоарите се полнат со минувачи.

Од зад портите на храмот Ват Јанава излегуваат разголени монаси, а нивната облека во боја на шафран сјае во раните утрински часови. Од најмладите до најстарите, тие ја прават истата рутина секој ден: собираат милостиња или придонеси од будистичките верници.

Во метални садови, што се нишаат по колковите додека шетаат, собираат храна, пијалаци и повремена донација во пари за храмот. Тие се молат со лицето што го нуди, а потоа се враќаат дома за да го подготват јадењето со она што им е дадено.

Повеќе од 90 отсто од популацијата на Тајланд го следи будизмот и монасите овде се со голема важност, но расте загриженоста за нивното здравје: монасите на Тајланд премногу добиваат на тежина.

Рестриктивна диета

Канцеларијата за национално здравје на Тајланд соопшти дека има околу 349.000 монаси на Тајланд, а речиси половина се сметаат со прекумерна тежина.

Постојат неколку фактори, но во голема мера се врти околу утринската рутина – и променливата природа на придонесите ставени во садовите на монахот.

Монасите не се во можност да ја контролираат сопствената исхрана – тие се на милост на придонесите што ги добиваат секое утро. Традиционално, милостината е храна богата со калории, преработена или домашна – бидејќи будистичките верници сакаат да понудат нешто со висока вредност и вкус.

На монасите, исто така, им е забрането да јадат по 12 часот по полноќ и имаат само еден или два оброка на ден помеѓу 6 часот наутро и пладне. Ова значи дека е тешко за монасите да ја променат својата исхрана.

Професорката Јонгџит Анкатаваних, фармацевт, нутриционист и експерт за диети, која изминативе осум години го проучува здравјето на монасите од Тајланд, ја опишува ситуацијата како „временска бомба“.

 

„Прво нешто што користиме за индикатор е стапката на дебелина“, рече Јонгџит.

Монасите заболуваат од дијабетес, висок крвен притисок, проблеми со очите и остеоартритис на колената, но тие знаат многу малку за тие заболувања.
На пример, една од најшокантните работи што ја видела Јонгџит се монасите со ампутирани прсти и стапала поради дијабетес, но монасите немале никаква сознанија за состојбата – многумина никогаш не слушнале за дијабетес.

Желба за газирани сокови

Стапките на дебелина кај монасите во Тајланд се повисоки од пошироката популација – 48 отсто од нив се дебели во споредба со 39 проценти од машката популација на Тајланд, според истражувањето на Јонгџит. Иако луѓето би можеле да мислат дека монасите едноставно јадат повеќе, Јонгџит вели дека не е така. Монасите трошат 150 помалку калории од мажите на Тајланд.

Па што се случува со тајландските монаси?

„Попладне тие треба да се потпираат на пијалаци“, објасни Јонгџит. „Со текот на времето се сменија нештата за разлика од античко време – сега, тоа е сода, безалкохолен пијалак, засладен пијалак“.
Уште повеќе, рече таа, монасите често ги консумираат шеќерните пијалаци на празен стомак. „Шеќерот во течност се апсорбира побрзо“, потенцира таа. „Тоа значи дека ефектот или последицата од додадениот шеќер е уште полош за еден монах“.

За работите да бидат уште покомплицирани, монасите не треба да вежбаат – се смета за залудно. Навигацијата по овие ограничувања е важен дел од долгорочното решение.

Сомдет Фра Махатихарнар е игумен на храмот Јанава – највисок рангиран монах. Тој ја предводеше имплементацијата на спроведувањето на промените што ги предложи Јонгџит и нејзиниот тим, вклучително и да најде начин да се заобиколи ограничувањето за вежбање и поздрави опции на менито за пладневниот оброк на почетниците, затоа што почетниците добиваат еден оброк подготвен од храмот претпладне, покрај утринските придонеси од граѓаните.

„Размислуваме за нивните планови“ кога станува збор за вежбање, рече тој, дозволувајќи исклучоци од здравствени причини. „Мојот оддел треба да координира со Владата да испрати мобилни медицински единици за да ги едуцира монасите, за да можат да научат за правилно вежбање, правилен одмор и правилно живеење“.

Следење на податоците

Една од мобилните медицински единици пристигна подоцна тој ден. „Флота“ здравствени работници вооружени со вага и манжетни за мерење крвен притисок се спуштија кон храмот Јанава, мерејќи го и следејќи го здравјето на најмладите монаси – почетници. Од ниво на шеќер во крвта до индекс на тежина и телесна маса, бројките се запишуваат и се внесуваат во базата на податоци – не е мала задача, со оглед на бројот на храмови и монаси само во Бангкок.

„Ние ја започнавме оваа здравствена проверка на монасите во храмовите низ цел Тајланд, а особено во Бангкок“, рече д-р Сомчаи Тетипсатит, директор на Секторот за унапредување на здравјето во Бангкок. „Имаме 454 храма во Бангкок, со околу 16.000 монаси“.

Да се покријат сите, вклучени се и јавни и приватни здравствени клиники, поттикнати од уникатна здравствена повелба од 2017 година, што ја спроведуваат Владата и канцеларијата на Националната здравствена комисија. Целта е да ги научиме не само монасите, туку и јавноста, за правилна исхрана за да можат да се грижат едни за други.

Фупа Срихалерм е 17-годишен почетник монах од провинција во јужен Тајланд. Тој студира во храмот Јанава речиси пет години, а сега неговото будистичко образование вклучува и исхрана.

„Добро е затоа што ме прави свесен за начинот на исхрана“, рече тој. „Ги променив моите навики во исхраната“. За почетниците, тој започна да ги менува попладневните зашеќерени пијалаци со вода. Инаку, тој сега разбира дека ризиците од дебелина и болестите што доаѓаат со неа се сериозни.

Осум години откако Јонгџит првпат ја започна оваа работа, таа забележа одреден напредок.

„Почнавме скромно“, рече таа. „Но, ние мора да ја шириме (пораката). Сега го нарекуваме тоа „еден храм, една болница“. И со оваа национална здравствена стратегија ќе ги дистрибуираме нашите (едукативни) медиуми до најмалку 11.000 болници во Тајланд – од главните болници во провинциите до окружните болници во примарната здравствена заштита, корените на нашата заедница“ – одејќи до коренот на заедницата, да му помогне на срцето на заедницата.