Д-р Сунил ДАНД

Здраво на сите, јас сум д-р Сунил Данд. Сакав да направам видео за новоста за поранешниот претседател Џо Бајден, кој е дијагностициран со агресивен рак на простата кој веќе се проширил на коските. Откриен е во доцна фаза и сакав да кажам неколку мисли за ова, а исто така и неколку совети и препораки за сите мажи таму за да избегнат дијагноза во доцна фаза. Ова е толку важно – само 300.000 мажи во Соединетите Држави се дијагностицирани со рак на простата секоја година, а стапките се зголемуваат низ западниот свет. Затоа е важно секој таму да ги знае раните предупредувачки знаци бидејќи дијагнозата во доцна фаза на кој било вид рак е крајно катастрофална.

Сега ќе го искажам ова веднаш бидејќи оние од вас што ме следеа некое време знаат дека воопшто не сум обожавател на поранешниот претседател Џо Бајден. Мислев дека има многу работи што не беа во ред со неговото раководење, но прашањата кои најмногу ме загрижуваат, покрај очигледно економската благосостојба на земјата и насоката на земјата, управувањето со пандемијата според мене беше апсолутен срам, а одредени работи ги сметав за непростливи, вклучувајќи ја и наредбата за вакцинација, координацијата на цензурата од страна на луѓе многу високо во администрацијата, а исто така и апсолутно неоправдано помилувањето на г-дин Фаучи токму на самиот крај кога тој требаше да ја напушти функцијата.

Па ќе го кажам тоа веднаш, многу отворено. Но, ќе го кажам и следново: како човек и како доктор, не би му посакал рак на никого, особено на оној кој е особено болен од ракот кој метастазирал до коската. Апсолутно трагична дијагноза, а моите мисли и молитви се со претседателот Бајден и неговото семејство. Се надевам дека постојат некои достапни опции за лекување и што и да се случи, тој не треба да има никакви болки. Па го кажувам тоа како човек и како доктор.

Исто така, сакав да споделам со вас – многумина од вас можеби веќе го знаат ова бидејќи претходно зборував за тоа во видеа – дека напредниот рак на простата е нешто што ми е блиску до срцето бидејќи одлуката што ја донесов кога бев тинејџер да одам на медицински факултет се базираше на едно многу трагично лично искуство што го имав. Имав 16 години, а на мојот чичко, со кого бев многу близок, му беше дијагностициран напреден рак на простата од никаде. Се сеќавам како се вратив дома попладне играјќи крикет, и се вратив дома и моите родители седеа таму апсолутно скршени, држејќи факс – бидејќи мојот чичко живееше далеку, па беше испратен факс – и се сеќавам како ги прочитав зборовите дека има метастази во ‘рбетот. Не разбирав што значеше тоа, но од реакцијата на моите родители знаев дека ова е ужасна дијагноза. И тој всушност почина за само неколку недели, и беше релативно млад. Имаше само 50-ти години, и ова беше сосема неочекувано. Се појави со болки во грбот, а исто така и со вкочанетост во нозете – мислам дека имаше тешкотии со одењето. Значи, уште од самиот почеток на мојата медицинска кариера знаев дека ракот на простата, особено напреднатиот, е многу лоша дијагноза.

Сега дозволете ми да зборувам конкретно за ракот на простата и што секој треба да знае. Ќе бидам многу концизен. Не сум уролог, но со години лекував многу луѓе со рак на простата. Разговарав со нив, знам како се лекувале и многумина имале навистина многу добри исходи. Затоа, најважно е да се препознае рано.

Како што реков, речиси 300.000 мажи секоја година се дијагностицираат со рак на простата во Соединетите Американски Држави. Тоа е еден од најчестите видови на рак. И првото нешто што треба да се спомене е дека дијагнозата во доцна фаза претставува помалку од 5% од случаите. Значи, обично се дијагностицира многу порано. Ова е доста редок сценарио – под претпоставка (и не го знам точното време) дека претседателот Бајден и неговото семејство дознале за оваа дијагноза, но е интересно затоа што под претпоставка дека дознале релативно неодамна – некој со многу медицинско внимание, многу лекарски очи на него, откривањето толку доцна покажува дека многу видови на рак можат да избегнат откривање сè додека не се доста напреднати.

Значи, ова веќе се проширило на коските, но само тоа е доста ретко за рак на простата. Значи, откако ќе се посомнева за рак на простата, обично се прави студија за снимање. Уролог ќе изврши биопсија на простатата, а потоа, според резултатот од биопсијата, ќе се дијагностицира стадиумот на ракот на простата. И ова е со нешто познато како Глисонов скор, кој се движи од 1 до 10 – еден е поблага форма (ако можеме така да го кажеме), а десет е најагресивна. А претседателот Џо Бајден беше со оценка 9, што е многу агресивно и се проширило далеку надвор од простатата.

Кои се некои рани симптоми? И тука може да стане малку комплицирано, бидејќи многу од раните симптоми можат да бидат предизвикани и од она што го нарекуваме БПХ – хипертрофија на простатата – што се јавува и кај многу мажи над 50 години. Значи, ова би биле симптоми како што се тешкотии при мокрење, двоумење, чувство дека мочниот меур е нецелосен бидејќи простатата е зголемена, па дури и нешто како крв во урината. Болката е поретка, но важно е ако овие симптоми започнат особено нагло да се проверите и да се осигурате – ако сте во ризична група (тоа обично ќе биде маж над 50 години, а ризикот се зголемува со секоја измината деценија) – важно е да се направи разлика, а уролог ќе може да го направи тоа, помеѓу бенигна хипертрофија на простата и позагрижувачка ситуација како што е ракот на простата.

Значи, обично ќе се направи некаков вид снимање, плус или минус биопсија. Но запомнете, многу од овие симптоми се очигледно уринарни, и секој го познава своето тело. Ако нешто се промени ненадејно или има знак за црвено знаме како крв во урината, тогаш тоа мора да се провери што е можно поскоро. Тоа е начин да се добие рана дијагноза.

Ако зборуваме за подоцнежна фаза, кога ракот на простата се проширил – а класично се шири на коската – тогаш би зборувале за симптоми како што се ескалација на болка во коските, може да има губење на апетит, може да има ненамерно губење на тежината, а ако работите се навистина лоши, отокот на лимфните јазли може да предизвика оток во нозете. Тоа би биле симптоми во доцна фаза. Не можам да зборувам за тоа што имал претседателот Џо Бајден. Ако ова била дијагноза во доцна фаза, можеби имал некаква болка во коските, а потоа му било направено скенирање, како што се компјутерска томографија или магнетна резонанца, а потоа дијагнозата била поставена врз основа на биопсија и понатамошно тестирање.

И кога сме кај тестирањето, еден од најчестите крвни тестови за рак на простата е познат како PSA. Ова е скратеница од простата-специфичен антиген, а проблемот со овој тест – и многумина од вас веројатно веќе се свесни за ова – е тоа што има ниска чувствителност. Значи, ако е покачен, може да се случи и од други причини, вклучително и хипертрофија. Значи, покачениот PSA во никој случај не е дијагностички фактор. Затоа е толку важно да имате добар уролог кој ќе ги бара другите знаци дека може да станува збор за рак на простата.

Нормален PSA – генерално граничната вредност варира со возраста – но за нормален резултат би се сметало помалку од два до четири. Но, другата многу важна точка што треба да се има предвид: ако PSA го следи лекар или уролог, е да се следи колку се зголемува со текот на времето. Тоа може да биде голем знак за тревога. Ако има нагло зголемување на PSA во однос на претходните вредности, тогаш тоа може да биде индикација за рак на простата.

И што е со тоа ако ракот на простата е формално дијагностициран – какви опции за третман може да бидат индицирани? Па, тоа навистина ќе зависи од стадиумот на ракот на простата. Понекогаш, ако се вклучени и други фактори – некој има многу други медицински проблеми, не сака многу активна нега, можеби во поодмината возраст, во своите 90-ти години – тогаш пациентот може едноставно да избере да ги држи работите под надзор. Тоа е најконзервативната опција. Но, ако некој е помлад, тогаш често ќе биде индицирана простатектомија – односно отстранување на простатата со операција. Тоа може, но и не мора да доаѓа со друга терапија, вклучително и хормонска терапија. Не сакам да навлегувам во многу технички детали за имињата на овие видови терапии, но накратко, тоа е хормонска терапија за да се држи ракот на простата подалеку. Може да биде индицирана радиотерапија, може да биде индицирана хемотерапија – особено за понапредните форми на рак на простата – но сето ова треба да се процени како и со секоја одлука за терапија на рак, бидејќи тоа е толку лична одлука. Многу фактори влијаат. Квалитетот на животот е исто така големо прашање, и во зависност од степенот на напредување на ракот и што мисли пациентот – некои луѓе сакаат да дадат сѐ од себе, да направат сè што е можно; други луѓе можеби, од свои причини, сакаат поконзервативен пристап.

Но, ќе го кажам следново: видов многу пациенти со рак на простата кои биле успешно лекувани и продолжуваат да живеат со години. Многу од нив остануваат на хормонска терапија некое време. Значи, накратко, тоа е она што би сакал да го кажам во врска со ракот на простата. Најважно е раната дијагноза. За секој таму, секој маж над 50 години – ги разгледав тие црвени знамиња: промена во мокрењето од ненадејна светлина, крв во урината – да се провери што е можно поскоро. И верувам дека ракот, ако се открие рано, многу пати денес може да се лекува многу успешно.

Знам многу мои видеа, повеќето од нив се фокусирани на метаболичкото здравје, а сè зависи и од метаболичкото здравје. Секогаш би ги повикал сите со нова дијагноза – дури и ако не е рак, дури и ако е имунолошки проблем или нешто друго – секогаш да мислат: добро е, без разлика каков третман ќе изберам, да се фокусирам и на метаболичкото здравје, бидејќи тоа многу ќе помогне со какви било исходи. Погрижете се да се фокусирате на работи како што е добра диета против воспаление. Држете се до диета богата со тие вистински интегрални храни, со малку шеќер, преработена храна. Сето тоа ќе ви направи добро. И сè додека можете да останете активни, тоа е исто така одлична работа.

Значи, би сакал да завршам со она со што почнав. Ова е многу тажна дијагноза за секого и им посакувам на претседателот Бајден и на неговото семејство се најдобро. Се надевам дека ќе им се понуди некаков третман и, што е најважно, тој треба да биде ослободен од каква било болка. Квалитетот на животот е најважен.

Значи, на сите што слушаат, им посакувам се најдобро здравје. Вие го познавате своето тело. Кога вашето тело ви кажува дека нешто не е во ред, секогаш е добро што поскоро да бидете прегледани и да донесете информирани одлуки – се надевам со добар лекар кој ве слуша и ви ги презентира сите точни информации.

Ви благодарам на сите што гледавте.

(Д-р Сунил Данд е сертифициран интернистички лекар. Роден е во Лондон, а пораснал во Беркшир, Англија. Сунил студирал медицина на Универзитетот во Кардиф, а потоа се преселил преку океанот, завршувајќи ја својата специјализација по интернистичка медицина во Балтимор, Мериленд. Моментално живее во Бостон и работи како лекар во болничка медицина.)