(ВИДЕО) Колку е голема нашата Галаксија?

Дали некогаш сте се запрашале колку е голем нашиот Млечен пат? За да ја сфатиме неговата огромна големина, прво треба да ги разбереме неверојатните растојанија помеѓу планетите во нашиот сопствен космички двор, Сончевиот систем.

** Месечината **

Нашата прва станица е изненадувачки блиску, но сепак длабоко значајна: нашата сопствена Месечина. Позиционирана на само 384.400 километри од Земјата, ова растојание може да ни изгледа огромно, но сепак тоа е само мал чекор на космичката скала. За да го ставите ова во перспектива: замислете како се качувате во авион кој крстари со постојана брзина од 1.000 километри на час. За да се качите на директен лет до Месечината, ќе бидат потребни приближно 16 дена континуирано патување за да се стигне до површината на Месечината. Во однос на комуникацијата, на светлината, која поминува низ вселената со незамисливи брзини, и се потребни околу 1,28 секунди за да го помине ова растојание меѓу нас и Месечината. Поради ова има мало, но забележливо доцнење во разговорите од околу 2,5 секунди за пораката да патува напред-назад, доволно за да се наруши текот на разговорот, што ја прави навремената комуникација малку незгодна.

Но, ова доцнење станува уште порелевантно додека го пренасочуваме погледот понатаму, погледнувајќи го Марс. Црвената планета, најблиску до Земјата, се наоѓа на околу 56 милиони километри. На истиот авион, доколку би можел некако да лета до Марс, би му требале околу 6,2 години за да стигне до својата дестинација. На светлината и се потребни околу 3 минути за да се помине ова растојание. Ова се преведува во доцнење на комуникацијата од најмалку 6 минути. Во контекст на истражување на вселената, каде што прецизноста е најважна, таквите одложувања не се само незгодни, тие би можеле да имаат критични импликации.

Сега, од суштинско значење е да се разјасни точка од нашето претходно видео. Разговаравме за растојанието Сонце до Земја, приближно 150 милиони километри, мерка позната како една астрономска единица. Сепак, имаше збунетост околу тоа зошто ова растојание не е фиксен број. Причината лежи во дефиницијата за астрономска единица, која го претставува просечното растојание помеѓу Земјата и Сонцето, а не константа. Орбитата на Земјата околу Сонцето не е совршен круг, туку елипса. Тоа значи дека растојанието помеѓу Земјата и Сонцето варира во текот на годината. На нејзиниот перихел, или најблискиот пристап, Земјата е оддалечена околу 147,1 милиони километри од Сонцето. Ова се случува приближно две недели по декемвриската краткоденица. Спротивно на тоа, во неговиот афел, или најоддалечената точка, растојанието се протега на 152,1 милиони километри, што се случува околу две недели по јунската краткоденица. Доволно интересно, Земјата е најдалеку од Сонцето во текот на летото на северната хемисфера, факт што изненадува многумина со оглед на топлината на сезоната. Но, промената на годишните времиња се случува поради аксијалниот наклон на Земјата, а не поради различното растојание од Сонцето. На светлината, најбрзиот ентитет во универзумот, ѝ се потребни околу 8 минути и 20 секунди за да помине низ огромното пространство помеѓу Земјата и Сонцето.

**Нептун**

Впуштајќи се понатаму во нашиот Сончев систем, стигнуваме до Нептун, најоддалечената планета од Сонцето, која се наоѓа во просек од 4,5 милијарди километри оддалеченост, или 30 астрономски единици. На ова огромно растојание, на сончевата светлина и се потребни 4 часа за да патува од Сонцето до Нептун. Кога Нептун и Земјата се порамнуваат на иста страна од Сонцето, најблиску, растојанието се намалува на 4,3 милијарди километри. Замислувајќи лет до Нептун со брзина на авион кој лета со 1.000 км/ч, би биле потребни неверојатни 490 години за да се заврши ова меѓупланетарно патување, покажувајќи ја огромната величина на нашиот Сончев систем.

Надвор од орбитата на Нептун се наоѓа граница населена со џуџести планети, при што Плутон, кој се наоѓа на околу 39 астрономски единици од Сонцето, е најпознатиот меѓу нив. И покрај неговата извонредна оддалеченост, овој регион не го означува прагот до меѓуѕвездениот простор; таа граница е дефинирана со хелиопаузата. Тоа е последната позната граница помеѓу хелиосферата и меѓуѕвездениот простор која е исполнета со материјал, особено со плазма, не од нашето Сонце, туку од други ѕвезди. Преминувајќи ја хелиопаузата, преминуваме од познатото на нашиот Сончев систем во пространоста на меѓуѕвездениот простор. Овде, растојанијата се протегаат до навистина запрепастувачки размери. На пример, Проксима Кентаур, ѕвездата најблиску до нашето Сонце, се наоѓа на приближно 40 трилиони 208 милијарди километри. Ова е еднакво на скоро 270.000 астрономски единици (268.770 АЕ). Во рамките на Млечниот пат, просечното растојание помеѓу ѕвездите е околу 316.205 АЕ, што ја илустрира пространоста на нашата галаксија.

** Бетелгез**

За да ги разбереме таквите астрономски растојанија, ги земаме предвид ѕвездите како Бетелгез. Еден од најголемите познати, со дијаметар што ги надминува орбитите на Марс или дури и Јупитер околу Сонцето – речиси 700 пати поголема од нашето Сонце, или околу една милијарда километри во дијаметар. Бетелгез е толку светол што лесно може да се најде на ноќното небо. Иако е на околу 650 светлосни години од нас. За да ја поставите оваа колосална дистанца во перспектива, земете ја дневната рутина на просечно умерено активна личност, која прави околу 7.500 чекори дневно, што е еднакво на приближно 6 километри пешачење секој ден. За поголемиот дел од светот, во поголемиот дел од човечката историја, просечниот животен век од раѓањето бил околу 24. Ова значи животно пешачење од приближно преку 50.000 km (52.560) km за просечен човек. Ако го екстраполираме ова на проценетите 117 милијарди членови на нашиот вид кои некогаш биле родени во текот на приближно 300.000 години, кумулативното растојание кое човештвото го поминало се протега на над шест квадрилиони километри (6.149.520.000.000.000 km). Замислете кога целиот човечки вид би можел да помине диригентска палка од еден член на друг, секој пешачејќи го своето просечно растојание во текот на животот. Колективно, би стигнале до Бетелгез, но сепак ова запрепастувачко растојание сè уште претставува помалку од 1% од целата наша галаксија.

**Вага**

Во овој мисловен експеримент, на нашиот вид ќе му требаат околу 2,8 трилиони години да патува низ просторот помеѓу Сонцето и Бетелгез. Овие бројки се многу подалеку од она на што сме навикнати во секојдневниот живот, што ни отежнува, ако не и невозможно, да ги разбереме. На пример, Млечниот пат, нашиот галактички дом, се протега на околу 100.000 светлосни години. Иако можеме да го артикулираме овој број, па дури и да го употребиме во математички пресметки, вистинското разбирање на скалата што ја претставува е сосема друга работа. Нашите умови се борат да ја визуелизираат огромноста на нашата галаксија. Затоа, за подобро да ја разбереме таквата неизмерност, ќе го компресираме и намалиме целиот Млечен пат на нешто што е попривлечно, слично на големината на Земјата. Ако го компресираме Млечниот пат, галаксија која се простира на неверојатни 100.000 светлосни години, до големината на Земјата, приближно 12.742 km во дијаметар, ќе ја намалиме галаксијата за околу 74 трилиони пати (74.248.394.856 пати, поточно). Во оваа драстично намалена галаксија, Сонцето, кое во реалноста мери околу 1,4 милиони километри (1.392.000 km) во дијаметар, би се намалило на помалку од ширината на човечко влакно, приближно 18 микрометри во дијаметар (18,7 микрометри, поточно ). Во овој минијатурен Млечен Пат, со неговиот дијаметар еквивалентен на Земјиниот, Проксима Кентаур, нашиот најблизок ѕвезден сосед, би се наоѓал на само половина километар оддалеченост (0,54 км поточно) од нашето ситно Сонце. Во меѓувреме, Бетелгез, една од најголемите познати ѕвезди и лесно видлива на ноќното небо од Земјата, ќе го најде своето место во оваа намалена верзија на нашата галаксија на нешто повеќе од 80 километри (поточно 82,82 километри).

**Заклучок**

Млечниот пат, нашиот галактички дом кој се протега на 100.000 светлосни години од едниот до другиот крај, е огромно пространство кое го предизвикува човечкото разбирање. Последен пат кога светлината го заврши своето патување низ нашата галаксија, нашите предци, обични ловци и собирачи, талкаа по Земјата, несвесни за космичкиот балет што се расплетува низ небото. А сепак, колку и да е огромна нашата галаксија, таа е само една дамка во вселената исполнета со околу 2 трилиони галаксии. Секоја галаксија, со свои ѕвезди, планети и потенцијален живот, придонесува за богатата приказна на нашиот универзум, правејќи ја место на бесконечни светови надвор од нашиот.