Проф. Џејмс ТАБОР

(американски библиски научник и пензиониран професор по антички јудаизам и рано христијанство на Катедрата за религиозни студии на Универзитетот во Северна Каролина во Шарлот, каде што предавал од 1989 до 2022 година и служел како претседател од 2004 до 2014 година)

Иако Јаков е речиси целосно исфрлен од нашите новозаветни записи, тој сепак останува нашата најдобра и најдиректна врска со историскиот Исус. Кое беше изгубеното евангелие што Јаков и првобитната Ерусалимска црква го прогласија? При читањето на Новиот завет, ако внимателно читаме, сè уште можеме да да чуеме пригушен оригинален глас, различен од оној на Павле. Тоа е гласот на Јаков, кој го повторува она што го примил од својот брат Исус.

Најзапоставениот документ во целиот Нов завет е писмото напишано од Јаков. Тоа беше речиси целосно изоставено кога христијаните почнаа да го канонизираат Новиот завет во четвртиот век и авторитативно да одредуваат кои книги ќе бидат вклучени, а кои не. Статусот на писмото на Јаков беше доведен во прашање од две главни причини.

Првото е поврзано со она што Јаков го рекол, или поточно што не го рекол за неговиот брат Исус. Тој само два пати го спомнал името на Исус на пропатен начин. Освен тоа, во писмото нема никакво повикување на Павловото гледиште за Исус како Божествен Божји Син.

Вториот фактор беше тоа што Јаков директно го оспори учењето на Павле за спасение со вера без делата на законот додека силно ја поддржуваше позитивната природа на Тора, како и нејзината трајна валидност. Во Јаков 2:14 и 17 читаме:
„Каква корист има, браќа мои, ако некој вели дека има вера, но нема дела? Дали неговата вера може да го спаси?
Исто така, во Јаков 2:10:
„Зашто, кој ја чува целата Тора, но не успее во една точка, станува виновен за сето тоа“.

Она што е најневеројатно за писмото на Јаков е тоа што етичката содржина на неговото учење е директно паралелна со учењата на Исус што ги знаеме од изгубеното евангелие Q за кое знаеме дека постоело, а кое се главно се состои од изреките на Исус. Најпознатите делови од тоа евангелие за повеќето читатели на Библијата се во Проповедта на гората во Евангелието на Матеј и Проповедта кај Лука на рамнината. Она што е неверојатно е дека писмото на Јаков, колку и да е кратко, содржи не помалку од 30 директни референци, ехо и алузии на учењата на Исус кои се наоѓаат во изворот Q. Јаков во суштина го повторува и потврдува она што го научил и што го пренесува од неговиот брат Исус, кој пак научил и слушнал од Јован Крстител.

За Јаков, христијанската порака не е личноста на Исус, туку пораката што ја објавил Исус. На писмото на Јаков му недостасува единствено учење кое е карактеристично за апостол Павле, и воопшто не црпи ништо од традицијата на Марко. Она што го зачувавме во овој скапоцен документ е одраз на првобитната евангелска објава на Исус: евангелието за царството Божјо со неговите целосни политички и социјални импликации.

Други сведоци

Преживеале неколку дополнителни сведоци на оваа оригинална не-Павлова верзија на христијанството. Еден од нив, изненадувачки, е вториот брат на Исус по име апостол Јуда. Неговото писмо е содржано на крајот од Новиот завет. Писмото на Јуда најверојатно датира од последните децении на првиот век од нашата ера. Тој ги предупредил своите читатели за одредени натрапници во движењето и ги повикал сериозно да се борат за верата што еднаш засекогаш им била пренесена на првобитните верници. И Јаков и Јуда го делеле апокалиптичното гледиште што го објавиле Исус и Јован Крстител. Јаков напишал дека „доаѓањето на Господ е на блиску“ и дека „судијата стои пред вратите“. Референцата за доаѓањето на Господ беше на единствениот Бог, нашиот Спасител, како што вели Јуда – не на второто доаѓање на Исус.

Јаков и Јуда го нарекуваат својот брат Исус како „Господ“. За нив Исус е нивен почитуван господар кој го дал својот живот за целта на Божјето царство. Грчкиот збор за „Господ“ е кириос, термин за почит сличен на „Господине“ во постара англиска употреба.

Еден од клучните потези што ги направи Павле беше да го изедначи Исус како „Господ“ со пасусите во хебрејската Библија. Павле редовно ги користи изразите „Исус Христос“ и „Господ Исус Христос“, третирајќи го „Христос“ — грчкиот термин за „Месија“ — како вистинско име, а не како одредена титула. Додека Павле го признава Исусовото тврдење за Давидската лоза, тој го минимизира тој аспект на неговото човечко потекло. Тврдењето на Исус дека е Давидскиот Месија е суштински маргинализирано во корист на тврдењето на неговиот статус како Божествен Божји Син и небесен Христос. Ова е нешто што малку Евреи би можеле да го прифатат, а Јаков, Јуда и првобитните следбеници на Исус никогаш не сонувале за таква идеја. За нив, Исус бил почитуван господар и помазаник Месија, или Христос, но како верен Евреин.