Водител:
Само да преминам на друга тема, сакам да разговарам за значењето на Свитоците од Мртвото Море. Често слушам од христијани дека тие свитоци ни овозможија многу постар пристап до текстовите, до многу пораните ракописи, и дека го потврдуваат Стариот Завет којшто секогаш сме го имале, со истите книги, истата содржина. Исаија е ист, Еремија е ист. Дали тоа е точно или не? Што всушност се случува, дали е посложено од тоа?
Барт Ерман
Да, ова е многу важно. Свитоците од Мртвото Море се исклучително значајни од многу причини. Не само поради копиите од Библијата, туку и поради тоа што ни откриваат многу за група Евреи кои живееле во монашки заедници, таканаречените Есени. Некои од свитоците од Мртвото Море се библиски ракописи, и тие се големо откритие бидејќи хебрејската Библија која ја користиме денес, особено оние кои ја преведуваат хебрејската Библија, се базираат на ракопис напишан околу 1000 година од нашата ера. Тој ракопис е познат како Ленинградски кодекс.
Во Средниот век, еврејските писари кога препишувале ракописи, ги уништувале старите верзии затоа што сметале дека направиле совршена копија. Но, како било пред Средниот век, кога немале строги правила за препишување? Мора да претпоставиме дека го направиле како што треба. Свитоците од Мртвото Море, откриени во 1947 година, содржат делови од секоја книга на хебрејската Библија, освен од книгата на Естера. Најинтересно е што свитокот на Исаија е речиси целосен и е многу близок по содржина со Ленинградскиот кодекс.
Водител:
Но дали тоа значи дека Библијата која ја имаме денес е точно она што секогаш сме го имале?
Ерман:
Не, не значи тоа. Прво, свитокот на Исаија е многу близок до верзијата во Ленинградскиот кодекс, но другите свитоци, како на пример свитокот на Еремија, имаат разлики. Верзијата на Еремија што ја имаме во свитоците од Мртвото Море е за 15% пократка од онаа во Ленинградскиот кодекс. Ова покажува дека не секоја книга е идентична како свитокот на Исаија.
Второ, Исаија живеел во 8 век пред нашата ера, а најстариот ракопис од неговите текстови датира од 1 век пред нашата ера. Тоа значи дека нема никакви докази за текстот на Исаија во период од околу 700 години. Така што не можеме со сигурност да кажеме дека тоа е точно она што Исаија го напишал.
Дури и да ги имавме оригиналите на некоја книга од Стариот или Новиот Завет, тоа не би докажувало дали е точна. Би знаеле само што напишал авторот, но тоа не значи дека тоа што го напишал е вистинито.
Многумина укажуваат на Исаија, но има докази дека некои делови од книгата на Исаија биле додадени подоцна од други писари. Првите 39 глави се сметаат за дело на Исаија, но од 40 до 55 глави најверојатно се додадени од друг писар, а од 56 глава натаму – од трет писар.
Дури и ако имаме точна копија, тоа не значи дека она што е напишано е точно. Тоа е друга работа.
Сега, да преминеме на христијанството по Новиот Завет. Напишав книга наречена „После Новиот Завет: Читател за раното христијанство“, објавена од Оксфорд универзитетската преса. Во неа, сакам да истражам како христијанството се развивало по Новиот Завет. Традиционалната слика што ја добиваме од црковните историчари, како на пример од Еузебиј, е дека Исус ја основал црквата, а апостолите биле столбовите на црквата и го ширеле неговото учење.
Водител:
Но, нели знаеме денес дека постоеле различни групи на христијани уште од почетокот? Имаме еврејски христијани, цркви основани од Павле, ебионити, маркионити и многу други. Различните групи христијани имале различни верувања и секоја верувала дека таа е во право. Прашањето е, која од овие рани христијански групи најмногу личи на верата на Исусовите ученици?
Ерман:
Ова е многу комплицирано прашање. Еузебиј, кој се смета за татко на црковната историја, тврди дека Исус ги поучил своите ученици во „точната“ вера, која била предадена на нивните наследници и така натаму. Но, во 1930-тите, германскиот научник Валтер Бауер покажа дека, ако ги разгледаме доказите од различни региони, ќе видиме дека христијанството било многу поразлично од она што Еузебиј го претставува. Имало многу различни групи христијани, кои се натпреварувале за верници, и на крај една група победила и го напишала историјатот од своја гледна точка, уништувајќи ги другите верзии.
Откритијата, како што е библиотеката од Наг Хамади или гностичките евангелија, потврдуваат дека христијанството било многу поразновидно во раните години. Различните погледи може да се следат уште во Новиот Завет, каде што Павле и Матеј имаат различни ставови за законот.
Така што, христијанството било многу поразлично отколку што традиционалната историја сугерира.
