Дали некогаш сте се запрашале што може да се крие во старите текстови кои не се дел од официјалниот канон, односно кои не се дел од Библијата? Меѓу нив е и „Прашањата на Вартоломеј“ што не е само апокрифен текст; тоа е дело преполно со шокантни визии, мистични откритија и тајно знаење што би го променило начинот на кој размислувате за христијанството. Како овие криптични текстови влијаеле врз развојот на раните христијански учења? Што велат современите научници и теолози за таквите древни мистични списи?
Кој е Вартоломеј?
Вартоломеј, познат и како Натанаил, бил еден од 12-те апостоли на Исус Христос. Неговото име првпат се појавува во канонските евангелија, каде што е опишан како човек кој бил повикан од Исус по неговото крштевање. Вартоломеј се споменува во евангелијата како еден од најблиските ученици на Исус. Тој беше од градот Бета и беше познат по својата искрена вера и посветеност. Во Евангелието според Јован првпат го среќава Исус, кој ја забележува неговата искреност: „Еве еден вистински Израелец, во кого нема измама“ (Јован 1:47).
По Исусовото воскресение, Вартоломеј отпатувал во различни региони проповедајќи го христијанството. Според преданието, Христовото учење го пренел во Индија и Ерменија, каде што бил маченички убиен. Некои извори известуваат дека бил распнат или погубен поради својата вера, нагласувајќи ја неговата посветеност на каузата на Христос.
Сега, да преминеме на самиот текст, кој го поврзува Вартоломеј со неговата мистична потрага.
“Прашањата на Вартолемеј“
„Прашањата на Вартоломеј“ не е само апокрифно дело, туку клуч за разбирање на многу аспекти на раната христијанска вера и практика. Меѓутоа, она што го прави особено интригантно е тоа што и покрај неговата длабока содржина, текстот долго време остана во сенка. Напишан веројатно во 3 или 4 век од нашата ера, текстот е дијалог помеѓу Вартоломеј и Исус кој дискутира за сложени и длабоки прашања за природата на Бог, задгробниот живот и крајната судбина на човештвото. Сепак, нема доказ дека текстот од 3 или 4 век е препис на постар текст или е напишан токму од Вартоломеј па се изгубил. Во секој случај, не постои научник кој сериозно ќе тврди дека текстот од 3 век е препис на текст напишан од самиот Вартоломеј додека бил жив.
Кога научниците ги открија „Прашањата на Вартоломеј“, неговата содржина беше прилично шокантна. Текстот се покажа како вистинска ризница на скриени знаења и мистични откритија, нудејќи сосема нова перспектива на раното христијанство. Научниците биле шокирани кога откриле дека текстот содржи тајни учења и детали за задгробниот живот кои не се наоѓаат во официјалните канонски списи.
Тајните на христијанството
„Прашањата на Вартоломеј“ открива тајни аспекти на божествениот план, вклучувајќи детали за рајот и пеколот кои биле скриени од општата публика. Текстот покренува прашања за природата на Бог и задгробниот живот кои јасно ги предизвикуваат и дополнуваат традиционалните христијански учења. Ова не се само теолошки размислувања, туку длабоки мистични откритија кои ги предизвикуваат официјалните доктрини.
Опис на подземниот свет и неговите маки
Еден од најшокантните делови на „Прашањата на Вартоломеј“ е описот на маките во пеколот што ги доживуваат душите на грешниците. Текстот прикажува ужасни слики на страдање кои не се наоѓаат во канонските евангелија. Исус го опишува подземниот свет на следниов начин:
„Пеколот е бездна полна со темнина и оган каде што душите трпат бескрајно мачење.“ Овој приказ на пеколот внесува елементи на ужас и мистицизам во текстот.
Визии на демоните и нивната ужасна природа
Текстот содржи описи на демоните и нивните дела кои го зголемуваат чувството на страв и вознемиреност. Вартоломеј гледа такви визии: „Видов демони со лица покриени со лузни и сенки кои владееја со бездната. Овие суштества беа покриени со огнени рани и измачени души како да се обидуваат да уживаат во своето страдање“ (Прашања на Вартоломеј, гл. 11). Овие слики се застрашувачки претстави на демонски свет што би биле шокантни дури и за оние кои се навикнати на насилни прикази во религиозната литература.
Тајно знаење за крајот на светот и космичките катастрофи
Текстот содржи и необични пророштва за крајот на светот и катастрофите. Исус му вели на Вартоломеј:
„Доаѓа време кога ѕвездите ќе паднат од небото и планетите ќе почнат да се распаѓаат“. Овие космички катастрофи го навестуваат крајот на светот кој се приближува кога душите ќе бидат одмерени и подредени врз основа на нивните дела (Прашања на Вартоломеј, гл. 20). Овој приказ на крајот на светот го комбинира мистицизмот со катастрофалните визии, создавајќи напнато и вознемирувачко предвидување.
Ритуални испити за да се постигне спасение
Текстот опишува детални и мистични ритуали на кои душите мора да се подложат за да стигнат до спасение. Исус објаснува: „Душите мора да поминат низ многу ритуали за чистење кои вклучуваат искушенија во кои се соочуваат со своите најлоши стравови и гревови. Овие испити се дизајнирани да ја прочистат нивната душа и да ги подготват да се искачат на повисоките нивоа на небото“ (Прашања на Вартоломеј, гл. 21). Овие ритуали создаваат слики од мачни искушенија кои можат да бидат шокантни по нивното ниво на тежина и интензитет.
Мистични визии на космичките суштества
Еден од најмистичните и најшокантните описи во текстот е визијата за необични космички суштества кои живеат на највисоките нивоа на небото. Исус вели: „Видов суштества што личеа на живи светла опкружени со светлина што можеше да осветли цели светови. Овие суштества зрачеа со таква божествена светлина што целата вселена ќе изгледаше посветла во нивно присуство“ (Прашања на Вартоломеј, гл. 13). Овие визии прикажуваат впечатливи и необични слики кои се разликуваат од традиционалните сфаќања за рајот.
Причини зошто текстот се смета за таен
Долго време, текстот остана скриен бидејќи неговата содржина беше во спротивност со православните учења и може да го загрози единството на раната христијанска вера. Додека официјалните црковни водачи се обидуваа да го зачуваат канонот, „Прашањата на Вартоломеј“ беа исклучени за да не се поткопа воспоставената догма и доктрина, но веројатно и поради фактот што нема доказ дека потекнува лично од Вартоломеј.
„Прашањата на Вартоломеј“ се заситени со гностичките идеи кои радикално се разликуваат од православното христијанско учење. Гностицизмот, како религиозно и филозофско движење, ги нагласува тајните сознанија и мистичните откритија кои наводно можат да доведат до спасение. Гностиците веруваа дека вистинското знаење е достапно само за неколку избрани, правејќи го спасението и разбирањето на божественото тајна достапни само за оние кои добиле посебни мистични откровенија. „Прашањата на Вартоломеј“ покажува дека Вартоломеј му поставува прашања на Исус за тајното знаење кое наводно не било пренесено на пошироката јавност: „Какво скриено знаење им го дадовте на вашите ученици што не е запишано во Светото писмо? (Прашања на Вартоломеј, гл. 12).
Овој поим за тајно знаење е во спротивност со православниот христијански концепт кој го прави спасението достапно за сите преку јавното и достапно Христово учење. Текстот ги опишува ангелите и демоните како контролни сили кои имаат значително влијание врз судбините на луѓето во космосот. На пример, Исус вели: „Постојат ангели задолжени за секоја ѕвезда и планета, како и за оние кои ги водат душите по патот на небесата“ (Прашања на Вартоломеј, гл. 16).
Така, „Прашањата на Вартоломеј“, со своите гностички и мистични аспекти, му претставувале предизвик на православното христијанство, што било причина за неговото исклучување од канонот. Текстот беше маргинализиран од официјалното учење и остана таен за оние кои бараа подлабоко и поезотерично разбирање на верата. но, со оглед на содржината и отсуството на докази дека навистина овој текст е напишан од Вартоломеј, се чини дека со право не е дел од Библијата. а авторот веројатгно го зел иметот на Вартоломеј за да привлече поголемо внимание.
