Оваа новонајавена ѕвезда на небото на Христовата црква, нашиот богоносен отец Нектарије, е роден во Силиврија Тракија на 1 октомври 1846 година од благочестивите и сиромашни родители, Дима и Василика, а на крштевањето го добил името Анастасиј.
Првите основи на образованието Анастасиј ги добил во родното место, а на четиринаесет години заминал за Цариград, каде што роднина го примил за помошник во трговец. Љубовта кон книгите била очигледна уште од раното детство. Како дете правел книги од парчиња хартија, објаснувајќи и на мајка си како сака да ги запише Божјите зборови во книгите. Изработувал и хартија и свештеничка облека, со што ја покажал љубовта кон свештеничкиот позив и го открил својот иден повик.
Работењето во продавница не му ја гаси жедта за наука. Секој слободен момент го користел за читање, развивајќи во себе сè повеќе љубов кон Црквата. Покрај световните старогрчки мислители и филозофи, тој особено сакал да ги чита Светите Отци, од кои пишувал поединечни делови за себе, но и за доброто на другите. Некогаш, како што велат сведоштвата, ги пишувал на хартијата од продавницата со која ја завиткувал стоката, така што заедно со продадената роба, на своите клиенти им давал и поучни текстови за нивна духовна корист. Подоцна, тој ги собрал овие духовни текстови во една книга наречена „Ризница на изреки“ и ја испечатил. Инаку, уште од детството се одликувал со фокусирање на духовниот живот, со што се издвојувал од своите врсници и не покажувал интерес за нивните пакости.
Така, во Цариград ја користел секоја прилика да учествува во секојдневните богослужби, носејќи ја уште тогаш мислата да добие монашки чин и да стане свештеник. Таму во Константинопол, по извесно време, ќе биде назначен за учител во свети гробното метохично училиште: бил учител во ниските класови и самиот ги посетувал повисоките класови. На дваесетгодишна возраст, Анастасиј го напуштил Цариград и прифатил да биде учител во селото Литију на островот Хиос. Таму останал седум години, учејќи ги не само децата, туку и возрасните островјани, поттикнувајќи ги на побожност и доблест, како со зборови, така и со неговиот личен пример. Тој внимавал на своето однесување и водел живот на воздржаност и скромност. Тој често се повлекувал во својата соба по предавањата, поминувајќи го своето слободно време најмногу во читање и молитва. Тој не само што редовно го посетувал храмот, давајќи им пример на сите како учител, туку и многупати ја проповедал Христовата добра вест за спасение во него.
Жедта за подлабок духовен живот го натерала да стане чест гостин на „Новиот манастир“ на Хиос, кој го возобновил старецот Пахомија, монах на светиот живот, со кој младиот учител Анастасиј имал долги и чести разговори. Старецот Пахомије му ги открил тајните на светата монашка филозофија како „наука на науките и во него ја зацврстил жедта за подвиг“. Резултатот од сето тоа било неговото добивање на ангелски образ, што се случило на 7 ноември 1876 година во гореспоменатиот манастир на Хиос. Младиот монах го добил името Лазар, бил вклучен во манастирското братство и поставен за секретар.
Целото братство го сакало необично поради неговата ревност и подготвеност да биде од помош на сите. По една година митрополитот Хиоски Григориј го ракоположил за ѓакон во храмот на светите маченици Мина, Виктор и Викенти, давајќи му го новото име Нектариј. Ѓаконот Нектариј останал во својот манастир уште две години, учејќи го Светото Писмо и Светите Отци со уште поголема ревност. Неговата желба била да студира теологија, но немал пари за тоа. Но, Бог го вразумил богатиот Јован Хоремин од Хиос кој на негова сметка го испратил да студира во Атина. Пристигнувајќи во Агин, Нектарије завршил гимназија, а потоа и Богословски факултет (1885), работејќи напорно дење и ноќе. На крајот од гимназијата починал неговиот добротвор Хоремин, а тој по совет на своите пријатели се обратил за помош кај Александрискиот патријарх Софрониј.
Благодарение на препораката на патријархот, тој се запишал на колеџ во Атина, а подоцна добил стипендија, која му овозможила навремено да ги заврши студиите. По завршувањето на богословските студии, ѓаконот Нектариј отпатувал за Александрија, каде што споменатиот патријарх го ракоположи за презвитер во патријаршискиот храм на св. Сава Блажениот (23 март 1886 г.), доведувајќи го наскоро во чин архимандрит, во храмот на св. Никола во Каиро. Откако ги оценил неговите способности и добродетелен живот, Патријархот му ги доверил должностите на проповедник и секретар на Патријаршијата. Идниот светител се покажал многу ревносен во својата работа, извршувајќи ја својата должност со страв Божји и голема љубов. Благодарение на неговиот труд и посветеност, набргу бил живописен храмот Св. Никола.
За време на својата света служба, овој христољубив сопруг стекнал голема љубов кај народот и стекнал доверба, така што по три години од престојот во Александрија бил избран за епископ на древната епископија Пентаполис. Неговата ламба така запалена би била поставена на светилникот, за да свети на сите светлољубиви луѓе со светлината на евангелската вистина и доблест. Зборот за него како човек полн со доблести и знаења се слушал уште подалеку, а љубовта кај народот кон него растела сè повеќе. Но, неговата единствена грижа сè уште била како да му угоди на Бог и да биде од најголема можна духовна корист за Божјиот народ.
Угледот, пак, што го стекнал за толку кратко време и духовната виталност што ја предизвика во Црквата, не им се допаднала на сите. Сето тоа наместо причина за радост, кај некои неразумни луѓе предизвика завист. Овие луѓе успеале да го наклеветат кај патријархот Софрониј. Почнале да ја шират веста дека тој се подготвува да го преземе патријаршискиот трон по него, користејќи ја народната почит и придобивајќи го народот кон себе. За да ја остварат својата цел и да успеат што е можно подобро во идејата да го отстранат Светителот, се обиделе да го извалкаат и неговиот морален карактер. За жал, патријархот поверувал во тие клевети, посеани тајно како сатански плевел, и без никакво испитување и сослушување, го смениле од должностите што му биле доверени.
Прво му дозволиле да остане во патријаршијата, но набргу потоа му испратиле барање да го напушти патријаршискиот град и да отпатува каде сака. Залудно светителот барал објаснување за неправедниот однос кон него; без суд и обвинение, тој би бил отфрлен и протеран, така што во текот на неговиот земен живот над него се остварувало блаженството Господово: „Блажени се прогонетите заради правдата…“
Народот, откако дознал за неговото заминување, го оплакувал и му напиша: „Длабоко сме тажни поради твоето заминување, бидејќи во нашите срца чувствуваме непоправлива загуба и сметаме дека е голема загуба што го загубивме нашиот омилен Архиепископ и многу добар и исклучително вреден свештеник“.
Откако го напуштил Египет, „со надеж“, како што подоцна му напишал на наследникот на александрискиот престол, патријархот Фотиј, „дека ќе добие правда на денот кога. Господ сака“, – овој незлобен пастир пристигнува во Атина. Неговата намера била да продолжи на Света Гора и да остане таму, но по совет на пријателите останал во Грција. Бил без средства за егзистенција; сè што имал во Египет им раздал на сиромашните и го користел за печатење книги корисни за душите, а освен тоа, од моментот на неговото ракополагање бил лишен од сите владини приходи. Така, тој остана во Атина една година, не наоѓајќи разбирање или услуга од никого. И тоа исто така за Бог да го тестира неговото трпение и неговата светилка да свети што е можно посилно. На крајот, Светиот синод на Грчката црква го назначил за патувачки проповедник во областа Евија!
Тој тоа смирено го прифатил, совесно вршејќи ја својата должност. По две години, тој бил префрлен во фтиотските и фокидните области, проповедајќи ја Христовата добра вест. Неговите зборови биле силни и едноставни, а неговата природа понизна и братска, така што луѓето со радост ја слушале радосната вест за спасението од неговата света уста. Светителот останал таму една година проповедајќи го и поучувајќи го народот, а потоа бил поставен за директор на Богословијата Ризари во Атина, каде останал до поднесувањето на оставката (во 1908 г.), која ја поднел од здравствени причини и затоа што сакал да се пензионира во манастир. Оваа позната богословија, која произведуваше голем број одлични работници во Господовото лозје и работници за просветлување на душите на луѓето, за жал не беше во добра состојба и состојба пред неговото доаѓање.
Откако го зел училиштето во свои раце, тој поради својот свет живот и исклучителното образование и црковно и световно, поради начинот на кој се однесувал кон учениците и со сите останати во училиштето, вдахнал нов дух во училиштето, стекнувајќи ја довербата на сите. Новиот ректор истовремено раководел со училиштето и предавал Пастирска теологија и други предмети, напишал бројни душевно-корисни списи и бил духовен отец, не само за оние во училиштето, туку и за многумина надвор од него. Живеел како прост монах, постапувајќи смирено и со почит кон сите, млади и стари. Тој продолжил неуморно да го проповеда Божјото слово во училишната капела, каде што многумина доаѓале однадвор да ги слушнат неговите зборови полни со сила и мудрост, да му се исповедаат и да добијат татковски совет. Често служел и проповедал надвор од училиштето во храмовите на Агина и Пиреја. Неговата личност и говор привлекувале души како железен магнет, неговото учење оставило длабоки траги во срцата на луѓето.
Каков бил неговиот однос кон сите како и кон неговите подредени, сведочи и следниот трогателен пример. На сиромавиот слуга по име Лукијан му се слошило и бил примен во болница, каде што останал неколку месеци. Откако ја напуштил болницата по долго боледување, мислел дека на негово место е поставен друг. Во голем страв, едно утро станува рано за да види кој го одржува толку чисто училиште во негово отсуство. На негово чудење, тој го наоѓа митрополитот и училишен директор Нектариј како ги чисти училишните ходници и тоалети. Имено, цело време кога овој човек бил болен, светецот станувал пред сите, за никој да не го види, и ги извршувал должности на отсутиотн чистач, не сакајќи да го остави без работа или парче леб. Светиот управител строго му се заканил на чистачот да не кажува никому за тоа, во спротивно, му рекол, во тој момент ќе биде разрешен од службата. Овој, длабоко трогнат од таквата светителска љубов, го бакнува својот светител во десната рака и никому не кажал за тоа до смртта на Светителот.
Исто така, овој прогонет Архиепископ тајно им помагал на сиромашните студенти и на другите сиромашни луѓе, не заборавајќи го островот Хиос, каде што некогаш служел и добил ангелски лик и ѓаконски чин. Посебно се грижел за училиштето во кое некогаш бил учител, самиот и преку добротвори, како и за својот манастир со кој бил во постојан контакт.
Со еден збор, неговата света личност и поминувањето низ Атина и Пиреја и други места во Грција, биле благослов Божји „кој го посетува својот народ“ преку овој новонајавен Светител. Како „жар од духовен оган“ тој ја оживува проповедта, која умрела; тие ја разгоруваат љубовта Божја во многу души и вдишуваат божествена топлина во животот на Црквата и меѓучовечките односи. Неговото влијание врз учениците во училиштето било големо, не само со тоа што им пренесувал знаење, туку уште повеќе со неговиот светол и свет пример. Тој не се образувал со авторитет и примена на принуда, туку со љубов и будење на срамот. Така, на пример, кога еден од неговите ученици се степал, а тие не сакале да се помират, тој наместо да ги казни, молчејќи си го наметнал најстрогиот пост и гладување три дена. Тогаш не е ни чудо што од толку благ и христообразен корен никнале низа вредни и крајно ревносни работници на Господовото поле, кои поучени од неговиот пример подоцна многу души повеле на светиот пат Господов.
Меѓу неговите ученици имало епископи, универзитетски професори, свештеници лаици на олтарот и проповедници, просветители и учители. Еден од неговите ученици, Милонас Никола, кој служел како презвитер во храмот на Света Катерина на Плака во Атина, бил основач на православните христијански заедници и првиот иницијатор на катехетички училишта за образование на децата во последно време. Ученик на Светителот бил и неодамна починатиот презвитер Ангелос Нисиотис, кој собра многу души околу атинскиот храм на „Животворниот извор“ на Пресвета Богородица, каде што служел долго сеноќно бдение, разбудувајќи многумина за духовен живот и водејќи ги на патот на спасоносното покајание. Меѓу неговите ученици е и прекрасниот проповедник на радосната вест и покајанието во градот Патра на Пелопонез, отец Гервасија Параскевопулос. Со свети Нектариј беа духовно поврзани, сметајќи се за негови спокојни ученици и пријатели според Бога, и двајца преподобни старци – подвижници на нашите денови: архимандритот Амфилохиј Патмоски, кој неодамна блажено се упокои, и сè уште живиот проповедник на покајанието и чудесниот регенератор на душите Архимандрит Филотеј Зервакос, игумен од островот Парос во Егејското Море.
Отец Амфилохиј (Макрис) од Патмос пред мнозина сведочеше дека, по упокојувањето на свети Нектариј и благословеното празнување на неговите свети мошти, и самиот добил чудесно исцеление од светите мошти на Светителот. Имено, палецот на десното стапало му бил зафатен со гангрена и требало итно да биде ампутиран, но лекарите се двоумеле да го оперираат бидејќи о. Амфилохије во тоа време имал и дијабетес, па раната можела да остане незарасната. Тогаш болниот побарал да му донесе дел од моштите на свети Нектариј, а кога била одговорена неговата молба и биле донесени дел од светите мошти, таа ноќ искрено му се помолил на Светителот како пријател Божји и свој (затоа што тој живеел со него извесно време во ќелија и го служел) и светителот милостиво одговорил на неговото барање и со благодатта на Светиот Дух истата вечер му го излечил прстот на ногата, така што наутро операцијата повеќе не била потребна.
Свети Нектариј често ја посетувал егзархијата на Светиот гроб во Атина. Еден ден му рекол на тогашниот свештеник во егзархијата: „Кога човек ќе ја разбере целта на својот живот и дека е дете на Отецот Небесен, односно на Севишниот, тогаш со презир ќе гледа на материјалните добра на овој свет. Да, доблесниот човек трпи искушенија и понижувања, но во длабочините на своето срце се радува, бидејќи неговата совест е мирна. Светот ги мрази и презира луѓето со доблест, но и им завидува, затоа што е точно она што го зборувале нашите предци: „и непријателот и се восхитува на доблеста“. Со овие зборови светецот како да го опишува својот животен пат. Бидејќи токму тој страдаше и страдаше неправедно, но неговата совест беше секогаш мирна и затоа другите му се восхитуваа.
Во летото 1898 година светителот ја посетил Света Гора. Неговата безопасност, смирение и длабока побожност оставиле исклучителен впечаток кај Светогорските пустиници. Точно, спротивставени мислења за прогонството од Пентаполис стигнале и до Света Гора, зашто смрдеата од лоши зборови и клевети допира далеку, па затоа имало и такви кои со сомнеж гледале на светителот. Но, тој беше препознаен од оние на кои Бог им ги отвори очите кон светлината, правдата и светоста. Оваа посета и духовните разговори со Светогорци му помогнаа на Светиот уште подобро и подлабоко да го разбере монашкиот живот и да ја засака пустиничката тишина, за која многумина тогаш, отруени од нездравиот дух на овој свет, велеа дека е непотребна.
Во тоа време почина Александрискиот патријарх Софрониј, а многумина веруваа дека за негов наследник ќе биде избран Нектариј Пентаполиски, како човек со исклучителни доблести и образование, со кои никој од тогашните александриски архиереи не може да се натпреварува. Но, на Бога му било угодно да биде избран Фотиј и да не заврши понижувањето на Светиот, па преку крстот и страдањето, наместо привремен украс на Александрискиот престол, да стане негов вечен украс и духовен отец и патријарх на целата Христова Црква, како и исцелител на сите понижени и навредени. Верувајќи дека е дојдено времето за негово оправдување и утврдување на својата канонска позиција како архиепископ, светителот му се обратил на новиот патријарх со писмо полно со смирение (во 1902 година), но тој не добил никаков одговор!
По единаесет месеци, тој се обраќа за совет до цариградскиот патријарх Еремија III, изразувајќи го пред него своето чудење за неговиот случај, единствен, како што со право вели, во црковните анали: дека може да има архиепископ разрешен од функцијата, без никакво судење и пресуда! Но, на овој Свој смирен слуга, лишен од моќ и чест, Бог му ја даде единствената вистинска и непропадлива власт над човечките души: да биде духовен родител и обновувач и просветител на многумина, и за време на животот и по смртта. Навистина чудни и прекрасни се патиштата Господови! Во Атина и Пиреја, како што рековме, околу него се собраа многу благочестиви души, сметајќи го за свој духовен отец и учител. Така, група побожни жени, негови ученици, сакале да се повлечат во манастир и да се предадат на монашкиот живот под негово водство. Бидејќи и самиот бил за монашки молк и како таков во нив ја разбудил таквата и таквата жед, со задоволство одговорил на нивната света желба и решил да им помогне во основањето на манастирот. Барајќи соодветно место за основање манастир, на крајот го нашол на блискиот остров Егини, веднаш до планината наречена Паљохорон, каде што порано било седиштето на епископот од Егина. Ова е местото каде што св. Дионисиј Закинтски како митрополит и сè уште има десетици зачувани цркви и цркви (без ниту една световна зграда), сведоци на побожноста и верата на поранешните христијански генерации. Таму, на местото наречено „Ксантос“, на час и половина пешачење од морето, со благослов на атинскиот архиепископ Теоклит, свети Нектариј основал манастир (1904), посветувајќи го на Светата и животворна Троица. , изворот и изворот на се што постои. На тоа место имало остатоци од полууништениот манастир „Животворен извор“ во кој, според локалното предание, се покајал преподобен Атанасиј Егански (се празнува на 18 април). Оваа преподобна Христова девица подоцна се преселила во Солун, бегајќи заедно со преподобните Теодор и Теописга од опасноста од пирати.
Откако овде основал женски манастир, светителот за прва игуманија на манастирот ја назначил телесно слепата, но духовно проѕирната и чиста монахиња Ксенија, негова ученичка, околу која се собрала светата заедница со строги монашки правила и под негово духовно раководство. Во 1908 година светителот дал оставка од функцијата директор на училиштето (Богословската семинарија) и се префрлил во манастирот како свештеник и свештеник. Таму го помина остатокот од својот земен живот во молитва и пост, во ментален и физички напор. Како што ја обработуваше училишната градина на училиште, заедно со децата, учејќи ги на трудољубивост и работа, така и овде со свои раце учествуваше во обновувањето на манастирот и одржувањето на градината. Како и порано, така и сега светителот се занимаваше со пишување душевно корисни книги и песни во пофалба на Света Троица и Дева Марија. Многумина од верниците, од Егина и пошироко, се собраа во манастирот за да учествуваат во богослужбите на Светиот, слушајќи ги неговите проповеди и барајќи од него духовен совет. Обичните луѓе од Егина брзо почувствувале дека не се работи за обичен свештеник, туку за вистински Божји човек. Стекнувајќи голема доверба во него, народот доаѓаше да ги побара неговите молитви за различни потреби, со длабока вера дека Бог го слуша.
Дојде време оној кој често и долго беше понижуван и презрен од луѓето, да биде прославен од Бога. Така, молејќи се од свештенството и народот за време на големите суши, светителот со својата молитва ги отвори небесата во два брана, а на островот Егина падна обилен дожд. Исто така, светителот правел и други чуда: жена која страдала од силна главоболка била исцелена со неговите молитви. Повторно едно девојче од село Халазмени кое боледувало од хронична температура, исто така би се излекувале по исповедањето на Светиот и по неговите молитви. Една девојка, свршена за млад човек, но болна и опседната од ѓаволот, исто така била излечена. Тој, откако ги прочитал нејзините молитви и ја исповедал, ѝ ги облекол епископските одежди, а таа си заминала сосема здрава.
Еве уште неколку настани кои сведочат дека Бог почнал да го слави Својот слуга Нектариј уште тогаш. За време на Првата светска војна, монахињите размислувале да набават жито и резерва, предвидувајќи ги воените неволји, Светецот, сепак, остро ги прекори и рече: „Ако го направите тоа, тогаш навистина не чека голем глад“. Гледајќи дека е многу против тоа, монахињите се откажале од намерата. Но затоа Бог со благослов и молитви на светителот ја умножи количината на храна што ја имаа: не само што имаа доволно за потребите на манастирот, туку и за сите оние што дојдоа во манастирот за време на војната.
Сестрата која му служела на светецот често пати во сон гледала млад човек кој стои покрај Светителот. Кога таа ќе го прашала дали нешто му треба тој одговарал: „Ќе ве известам кога ќе треба“. Тоа особено се случило кога светителот се разболел.
Друга сестра, која служела на олтарот како ѓакон видела за време на светата Литургија, во моментот кога свети Нектариј ги изговорил зборовите „Твое твое“, величествена госпоѓа, која го држела дете во раце и како таа, влегувајќи низ царските двери, застанала до Светителот. Кога светецот ги изговорил зборовите „Посебно за Пресвета, Пречиста“…, таа ги подала рацете и му го предала детето. Медицинската сестра го видела ова во целосно будна состојба.
Овие и многу други чудни настани, кои се случиле додека светителот бил жив, до ден-денес ги паметат монахињите, очевидците во манастирот и некои благочестиви Егињани. Сето тоа, како и другите свои доблести, светителот го криел од луѓето, но не може да се сокрие град кој стои на планина. Тој веќе се прославил како човек со длабоко расудување, кој кога дава духовна медицина ја спојува строгоста со љубовта и снисходливоста, секогаш менаџирање според болестите и моќта на болниот. Многу свештеници од Атина и Пиреја доаѓале кај него за исповед и духовен совет. Тој исто така имал дарба да предвидува што ќе се случи, за што сведочеле многумина.
Така светителот поминал во манастирот околу тринаесет години, водејќи ги до „падините на спасението“ душите што му биле доверени и сите оние кои од него барале духовна помош. Но и во манастирот светителот не би бил поштеден од искушенија и клевети. Атинскиот архиепископ Теоклит I, кој му дал благослов за основање на манастирот, подоцна, под влијание на зли луѓе кои го клеветеле Светиот за наводни злоставувања и нечист живот, почнал да се сомнева во него и во неговото духовно дело. Затоа често испраќал свои емисари да го прегледаат манастирот и да го испрашуваат св. Нектариј.
Истата недоверба кон него ја имал и наследникот на Теоклит, атинскиот архиепископ и подоцнежен цариградски патријарх Мелетиј Метаксакис, кој подоцна како патријарх и нанел многу штета на Црквата со своите неразумни реформи и гордо самоволие. За време на една од неговите посети на манастирот, за да го слушне Светиот, го придружувал тогашниот ѓакон Атинагора, подоцнежниот патријарх Цариградски, сведок на светоста и невиноста на овој нов трпелив Јов.
Две години пред неговото пензионирање, овој скромен и свет старец Егински претрпе уште едно страшно понижување, а тоа беше од истражниот судија на Пиреја, Григори Т. Причината за тоа бил манастирска искушеничка. Нејзината мајка, која ги оставила и ќерката и сопругот, живеејќи промискуитетно, ја фатил ѓаволот и пред архиепископот и споменатиот судија, пречесниот Нектариј и неговиот манастир го обвинила дека ја заведувале нејзината ќерка. И додека судијата, верувајќи во лагите на оваа несреќна жена, водел истрага во друштво на двајца полицајци, понижувајќи го и обвинувајќи го Светителот со најстрашни обвинувања. За сето време светителот трпеливо молчел, како Господ Христос пред Пилат, само кревајќи го прстот и очите кон небото и не изговарајќи ни збор. Вознемирениот судија дури и ја подложил на лекарски преглед дотичната девојка, но тој со тоа се посрамотил затоа што девојката била целосно невина, иако пораснала во несреќно семејство и била напуштена од нејзината мајка.
По неколку месеци, сопругата на овој судија во Лоѓа, низ солзи го молела Светиот да му прости на нејзиниот сопруг и да се моли за него на Бога. Имено, на овој судија одеднаш му се јавила гангрена, а лекарите биле немоќни да ја утврдат причината за неговата болест и да му помогнат. Невиниот Христов Архиереј, наместо да се одмазди за страшното понижување, дури сакал да оди кај дотичниот и да го посети во болница, но во тоа го спречила сопствената болест. Тој се молел за судијата, Господ да му прости и да го помилува. Но, по пет дена, судијата починал во болница, околу полноќ, во страшна агонија.
Така овој блажен човек ги издржа и трпеливо ги поднесуваше сите искушенија и човечка злоба. Во неговата старост, на неговите духовни страдања се додадени и физичките страдања. Болејќи од рак на простата, тој трпел болки речиси година и половина без да каже никому за својата болест. Така болен, сакал да се поклони на чудотворната икона на Богородица, која се наоѓаше во манастирот Хрисолеондис, на еден час пешачење од неговиот манастир Света Троица. Со него дошле и три калуѓерки (во средината на август 1920 година). Бидејќи од болка не можел да оди, светителот се качил на мазга и така пристигнал во манастирот. Таму остана петнаесет дена, молејќи се и клекнал пред светата икона на Богородица, за која од порано имал посебна почит. На враќање од манастирот, пристигнувајќи на местото каде што има камен во кој е издлабен знакот на светиот крст, тој се симнал од мазгата, почна да се моли со кренати раце. Гледајќи го ова, монахињата помислила дека нешто му се случило, па го потресла со рака. Тој ѝ рекол: „Ме прекина во молитвата“. Очите му се наполниле со солзи, исто како кога излегувал од манастирот за последен пат бакнувајќи ја иконата. Ги избришал солзите и се свртел кон хоризонтот и рекол: „Сакам за последен пат да го благословам мојот мал манастир и сите христијани на островот, бидејќи за кратко време патувам. Нектерија (тогаш уште се викала Агапија), изненадена од неговите зборови и однесување, прашала: „Каде?“ – „Во рајот“, одговорил светителот.
Кога сестрите во манастирот дознале за неговата болест, го молеле да оди во болница. Тој извесно време одбивал, но на крајот попуштил на нивните упорни молби и бил префрлен во Атина (во болницата „Аретејон“). Таму последните два месеца од напорниот и свет живот ги поминал во постела. Свети Нектариј се упокои во Господа во пресрет на 9 ноември 1920 година, во седумдесет и четвртата година од неговиот земен живот и престојување. Додека светецот сè уште бил болен, една од монахињите се нашла во сон на едно чудесно место, каде што имало новоизграден камен замок, во кој еден млад човек го прегледал за да се увери дека нема некој пропуст. Кога ќе видел дека замокот е совршен во сè, го заклучувал. Потоа сестрата восхитено го прашала: чиј замок е тој? – Младиот човек и одговорил: „Нектариев“. – Повторно го прашала: „Од каде му е таков замок кога е толку сиромав?“ – И пак го слушнав одговорот: „Тоа му припаѓа на Нектариј“.
МОШТИТЕ
По смртта светите мошти на светиот отец Нектариј биле пренесени најпрвин во болничката капела, а потоа во пристаништето Пиреја во близина на црквата Света Троица, каде набрзо се собрал мноштво народ, на кој тој еднаш им ја проповедал радоста на Воскреснатиот Христос и Неговото учење. . Многу луѓе забележале нешто необично на неговото мирно и спокојно лице: како да се поти со некоја блага пот што му ги намокри косата и брадата, а мирисот се ширел околу градите. Неговото верно духовно чедо Коста Сакопулос, на кого Светителот му бил и татко и мајка, ја бришел оваа пот со памук, зачуден од она што се случува и потопен во тага за својот духовен родител. Некои од присутните му зеле од памукот побожно мачкајќи се со него по лицата и чувајќи го за благослов.
Оттаму, светото тело на овој Божји човек беше натоварено на чамец и заплови низ сините и, како неговата душа, чисти морски води кон островот Егина. Целиот народ, заедно со свештенството и монасите на островот, излегол да го пречекаат. Со тажното биење на сите островски камбани, со присуство на локалните власти, свештенството и монаштвото, богословите од Богословијата Ризари облечени во одежди и мноштвото луѓе, земјените миризливи остатоци на св. Нектaриј се носеа рачно од морето до манастирот, на околу два часа пешачење. Девствените монахињи, неговите ученици, со преподобната и слепа Ксенија на чело и сиот народ, го оплакуваа заминувањето на Светителот од земјата. По погребот во манастирот, во присуство на многу свештенство и народ, моштите на Светителот беа погребани во дворот на црквата од јужната страна, три дена по пристигнувањето во манастирот. Покрај светиот мир, кој се ширел од моштите на заспаниот архиереј Христов до моментот на неговото погребување, околу моштите на Светителот се случиле и други чудни знаци. Така, на денот на неговото блажено спиење, се случило мажот на една благочестива жена да ја бакне раката на Светителот при пренесувањето на неговото тело во Егина и да се зачуди и да почувствува чудна топлина од тоа. Тоа го погоди толку многу што стана многу побожен од нерелигиозен и речиси неверник. Неговата сопруга, гледајќи ја оваа ненадејна промена кај нејзиниот сопруг, се покаја што и таа не се удостои да ги целива моштите на св. Нектариј. И ете, следната ноќ Светецот ѝ се јави на сон. Таа се наоѓа како во некој храм; На светата врата застана св. Нектариј, вршејќи ја богослужбата, обвиен со небесна светлина, додека присутните извикуваа: „Нектариј се посвети“. Потоа со своето дете се пробила низ толпата, добила благослов од Светиот и се вратила во својот дом радосна. Кога дотичната жена по некое време го посетила манастирот, таму видела слика која била целосно идентична со фигурата што и се појавила во сон. Тоа беше слика на св. Нектериј, која не ја познавала во својот живот. Шест месеци по погребот, по повод надгробната плоча што ја подари Богословијата за гробот на Светителот, се појави потреба од поправка на гробот, за да може да се постави плоча на него. Во исто време, ковчегот со телото мораше да се премести.
Меѓутоа, игуменијата се плашела да го стори тоа, плашејќи се од смрдеата што произлегува од распаѓањето на телото. Додека ја мачеле мисли, кои не ги споделувала со никого, една ноќ светецот ѝ се јавила на една од сестрите на сон и ѝ рекол: „Што правиш, дете?“ – „Добро сум, благодарение на твоите молитви, оче“, одговори таа. „Наведни се да те прекрстам“, ѝ рече по обичај додека беше жив. Таа се собра, а тој пак и рече: „Помирисај ме да видам дали мирисам“. Таа одговори дека не смрди. Потоа поотворено ѝ рекол: „Мирисам?“ – таа одговорила: „Кој вели дека мирисаш, Пресвети? Како е можно да смрдиш?“ – рече светителот: „Така вели игуманијата“. „Која игуманија?“, праша сестрата. „Игуменијата Ксенија“ повтори светецот, а потоа додаде: „Гледај ме, дете, дали нешто ми недостасува?“ – и ги покажа грбот, рацете, нозете. „Зарем не сум цел?“ – „Да“, одговорила калуѓерката полна со страв и трепет. Калуѓерката веднаш го пријавила ова видение на игуманијата. Зачудена, таа одлучила привремено да ги пресели преподобните мошти од гробот, додека не се постави надгробната плоча. Кога тогаш чичко Мизо, ѕидарот, го извадил сандакот и го поставил на патеката до борот, под кој бил погребан Светителот, сите присутни се изненадиле кога виделе дека неговото тело е сосема недопрено. Светиот Отец изгледал како да спие, а од неговото тело се ширела неопислива миризба. Свитканите раце беа жолти и чисти како восок. Потоа телото на светецот го однесоа во неговата соба, каде што остана два дена и две ноќи, додека не се подготви гробот и повторно беше спуштен во него. Светиот гроб повторно ќе биде отворен по три години. Неговото свето тело беше во иста состојба, како блажено заспано, а неопислив мирис и овојпат го исполни целиот манастирски двор. Така, целото негово и недопрено тело остана повеќе од дваесет години и двапати беше променето, на радост на верните и на восхит и збунетост на неверните и оние со мала верба. Многумина се чудеа: Дали е можно во оваа наша гревовна и страсна доба небото повторно да се спушти на земјата и земјата да роди таков мирен цвет? А просветлените од Божјата мудрост би им одговориле: Секогаш е истиот Бог, и секое време е погодно за спасение и дадено од Бога за да се раѓаат свети луѓе. И навистина, Бог во секој век ги раѓа и повторно ги раѓа сите оние кои го фаќаат својот крст и го следат Христа, како Чудотворецот од Егина Св. Нектариј.
Чувајќи го телото на светецот недопрено и полно со миро дваесет години, Бог се чини дека сакаше да го искористи за да ги срами сите оние кои го клеветеле Светиот за време на неговиот живот, покажувајќи им на сите дека тоа е сад на Светиот Дух, а не сад за грев. Потоа се распаѓа и се враќа на мајката земја, за да ја исполни заповедта Господова, но не престанува да прави чуда. Конечното пренесување на преостанатите мошти на св. Нектариј, во храм посветен на него, изграден веднаш до храмот Св. Троица, ќе биде изведен на 2 септември 1953 година, во присуство на митрополитот Идра и Егински Прокопиј и Митрополитот Илиски Антони и многу верен народ. Чудотворното дејство на свети Нектариј Егински се почувствувало уште од првиот ден на неговото упокојување, како во Егина, така и надвор од неа, така што славата на неговото име од ден на ден се шири меѓу благочестивите луѓе и расте народната љубов кон него. Сведок на својот доблесен живот и чуда, покажувајќи се како нов извор на мирото и исцелител на неизлечиви болести, под вулканскиот налет на народната побожност и почит, Св. Нектариј беше официјално додаден во Соборот на светите на 20 април 1961 година, со одлука на цариградскиот патријарх Атинагора и св. Синод на Големата Христова Црква. И навистина, големо чудо е што во нашиот век на неверување и недостиг на вера, архиепископот Нектариј, презрен од многумина и понижен до смрт, станува причина за толку многу духовни настани и движења. Без разлика каде верниците го повикувале во молитви со вера, тој пристигнал и секогаш пристигнува. Затоа што ги исцелува ѓаволски опседнатите, слабите ги зајакнува духовно и телесно, ги исправа и исцелува сакатите и ги спасува оние на море во бура. За многу кратко време неговото свето име стана познато насекаде: на копно, на морето и на островите; во Европа и Америка и Африка; секаде каде што има православни души се чувствувало неговото благодатно присуство. Околу неговиот манастир Света Троица и неговите свети мошти постојано се собираат многу луѓе, не само од Грција, туку, особено неодамна, од сите православни земји. Многу храмови посветени на него никнаа насекаде: на копното и на островите, во Африка и во Америка. Таков е храмот посветен на Св. Нектариј на островот Крит на местото наречено Ханија, каде се наоѓа и дел од неговите свети мошти. Покрај Богослужбите напишани во негова чест, за св. Нектариј се напишани многу книги, кои го опишуваат неговиот живот и многубројните чуда и исцеленија направени со силата на неговото благодатно посредување пред Бога. Многу книги се напишани и постојано се пишуваат и на срцата на верниците и на хартија. Многумина сведочат за неговиот грациозен изглед во најоддалечените краишта на светот. Многумина смртно болни, во моменти на целосна безнадежност, видоа и гледаат стар монах со нежна насмевка и монашка капа, кој ги теши и им ја враќа надежта во спасението Божјо. На прашањето: кој е тој? – одговараат: Нектариј Егински. – Овој светец на нашиот век се чини дека е испратен од Бога да ги лекува двете најсериозни и најраспространети болести на нашето време: ракот и болеста на демонското опседнување и воопшто нервните и душевните болести.
ЧУДАТА
Овде ќе споменеме само неколку примери на чудесни исцеленија преку молитвите и благотворното дејство на св. Нектериј, кои покажуваат дека Божјата љубов не ја заборавила ниту оваа наша „неверна и расипана“ генерација и дека Бог навистина и секогаш сака сите луѓе да се спасат и да дојдат до спознанието на Вистината.
Првото чудо се случило на денот кога светителот починал: некој случајно го ставил џемперот на креветот на пациент до него, парализиран во долниот дел од телото и тој пациент во тој момент добил исцеление. По упокојувањето на светителот, во 1922 година, родителите од селото Кокла во манастирот Света Троица ја донеле својата болна ќерка, која се викала Константина Макри. Девојчето било луто мачено од нечист дух. По неколкудневниот престој покрај гробот на свети Нектариј, со многу и топли молитви, девојчето целосно се опоравило. Чувствувајќи ја моќта на светилиштето врз себе, девојката решила засекогаш да остане во манастирот. Така направила: го добила чинот на монах и му го посветиал животот на Бога со новото име Кекилија.
Слично чудо се случило и во 1925 година, над една девојка од Астипалаја, која, измачена од нечист дух, која исто така била исцелена на гробот на Светителот и останала во манастирот како монахиња Митродора. Во Ханија, Крит, шестгодишно момче кое штотуку влегло во прво одделение во основно училиште, се разболело од менингитис (во 1952 година). Семејството веднаш го повикало лекарот Константинос Хиотакис, кој по прегледот на детето утврдил дека се работи за туберкулозен менингитис од најтежок тип и дека детето не може да се спаси. На барање на тетката на детето, Стела Мавраки, лекарот и дал рецепт за лекови, едноставно за да ги утеши несреќните родители, иако за кратко време ја очекувала смртта на детето. Тетка Стела отишла да купи лекови, но по пат се предомислила и застанала во куќата на нејзините познаници кои имале икона на св. Нектариј. Додека таа ги молела да и ја дадат иконата на св. Нектериј, детето наеднаш им рекло на баба си и мајка си: „Еј, не плачете, ќе оздравам“. Така ми кажа Св. Нектериј“.
На нивното прашање: кога и како? – одговори детето: „Дојде светецот, старец со долга брада, ми го бакна лицето и ми рече: „Кажи им на баба ти и на мајка ти да не плачат. Ќе те оздравам, не му верувај на докторот…“
Во меѓувреме пристигнува тетка му со иконата на Светиот и лековите. Пред да влезе во собата детето и пред некој да го забележи нејзиното доаѓање, малиот викнал: „Ми го носи тетка Св. Нектериј“.
Тетката влегла во собата, го прекрсти детето и му ја ставила иконата во пазувите. Детето, кое до тој момент било парализирано, полека ги мрднало рацете и ја прегрнало иконата на Светителот, наведнувајќи ја главата на страна како да запаѓа во летаргична состојба. Неговото семејство го пуштило да се одмори и му рецитирале молитва на Светиот. После два часа детето си дошло на себе и рекло: „Добро сум“. Во тоа време повторно пристигнал докторот и констатирал дека детето е подобро, како што му рекле присутните, а потврдило и самото дете. Сепак, докторот отворено кажал дека ова подобрување е само подобрување пред смртта. Но, здравјето на детето толку многу се подобрило во текот на следните денови што на осмиот ден лекарот признал: „Веќе не сум потребен овде“, додавајќи дека само чудо може да направи такво нешто. И навистина, тоа чудо го направи Нектериј Чудотворец.
По Велигден во 1956 година го посетил манастирот Св. Троица на Егина капетанот на парабродот „Коринтија“, Јован Кријарис, со сопругата и морнарите на бродот. Тие прикачиле златен модел на нивниот брод, раскажувајќи го следниот настан: Споменатиот параброд пловел во март 1956 година во италијанските води и за време на патувањето удрил во подводна карпа. Дупката на бродот од ударот била толку голема што се заканувал сигурен бродолом. Капетанот, гледајќи дека нема начин да се спаси бродот и дека сите се во опасност да се удават, со длабока вера извикал кон св. Нектариј, барајќи од него помош. Му се јавил светителот и уверувајќи го со раката дека не треба да се плаши бидејќи ништо нема да им се случи, им ветил брза помош. И навистина, бродот и сите на него биле спасени за чудо и стигнале до најблиското италијанско пристаниште.
На Магдалина Вулика од Лерин (Македонија) и бил дијагностициран рак. Во текот на две години, таа станувала послаба и послаба; потоа добила постојана треска и жолтица, живеејќи само на лекови. На крајот почнале да ја мачат страшни болки. И дале седативни инјекции, паднала во кревет и сите ја очекувале нејзината смрт. Нејзиниот син Сократ, откако изгубил секаква друга надеж, прибегнал кон молитва и на 6 септември 1966 година пристигнал во манастирот на гробот на Св. Нектериј, неговата последна надеж во Бога. Додека се молел на гробот, вели, слушнал чекори и пеење. Во вторникот по светата Литургија, токму во моментот кога тој бил на гробот и се молел за својата мајка, мајката оздравела. Тоа утро болките и станале подносливи и во еден момент, како што му кажале на синот кога се вратил дома, жолтицата наеднаш исчезнала, температурата паднала и болките исчезнале. Оттогаш до денес, вели благодарниот син, мајката постојано пие малку од маслото донесено од гробот на свети Нектариј, а со тоа ја зајакнува својата немоќ и му заблагодарува на Светиот Божји и Чудотворец.
Уште еден сличен случај се случил малку порано. Имено, една девојка по име Димитра Георгара од Пиреја почнала да боледува од очна болест во 1949 година. Едното око почна да ѝ се вади од очната празнина. По медицинско снимање и преглед било констатирано дека зад него има израсток и дека девојчето треба да биде подложено на тешка и необична операција за израстокот да се отстрани. Но, по микроскопски преглед на отстранетиот израсток, утврдено е дека се работи за рак. На прашањето на нејзината мајка што да прави, лекарите ја советувале да ја однесе на клиника за рак, да и го извадат окото и да и отсечат дел од коската на лицето и да ја подложат на зрачење, но без многу надеж за успех. Мајката, гледајќи дека надежите за лекарска помош се безначајни и не сакајќи да го нагрди лицето на своето дете, решила се да остави на волјата Божја. За св. Нектариј едвај имале слушнато. Тој им станал попознат кога самиот стапил во контакт со нивната сосетка и и рекол да им каже да ја земат девојката и да ја однесат во манастирот на Егина. Тие тоа го направиле и кога стигнале во манастирот, веднаш отишле на гробот на светецот и се молеле за исцелување, а потоа ставиле на болното око масло од кандилото од гробот. Бидејќи веќе било доцна, тие се повлекле во гостилницата да се одморат. Ноќта, додека ќерката спиела, и се јавил светителот, ја благословил и и рекол дека ништо не и е и дека може да си оди дома, бидејќи оздравела. Навистина, така и било.
По две години, доцент Јовановиќ, ги контактирал и прашал дали е жива. Кога му рекле дека се чувствува сосема здрава и дека нема проблем со окото, тој изразил желба да ја види. Гледајќи ја навистина здрава, тој се зачудил и рече: она што е невозможно за луѓето, можно е за Бога. И еден српски свештеник по име Т. М., кој живее и служи во Германија, откако пред неколку години боледувал од рак, отишол да се поклони на моштите на св. Нектериј, а оттогаш закрепнува, длабоко уверен дека св. Нектариј му дал спас од оваа злобна болест. Има и други примери на благодатното присуство и чудотворното дејство на овој голем светител Божји и во нашите денови.
Но, кој ќе ги наброи безбројните чуда на овој новонајавен Божји Чудотворец? Наведовме само некои од нив, како доказ и јасно сведоштво дека нашиот Бог е жив и вечно прекрасен во Неговите светии. Свети Нектариј не само што ги лекува луѓето од душевни и телесни болести, туку и обновува безброј души: со својот свет пример, со неговите милосрдии до смртта и по смртта, и со чудното собирање на безброј души околу неговиот свет гроб, во единството на верата и љубовта, во единството на Светиот Дух, ги оживува со своите многубројни душевно корисни списи и книги што ги напишал, како што се: За црквата, за светите тајни, за вистинското и лажното образование, за самоспознавањето, за светиот крст, за бесмртноста на душата , за христијанскиот морал; потоа пишувања за Универзалните собори и за причините за расколот меѓу Истокот и Западот итн.
Така собирајќи го избраниот народ околу својот гроб, Св. Нектариј го повикува постојано да ја пее тросветата химна на Животворната Троица заедно со него и со сите Светии. Тој ѝ служеше сите денови од својот живот; Нејзе и го посвети својот манастир, својата душа и своите духовни чеда. На истата таа Животворна Троица, нашиот вистински Бог, прекрасен во Своите Светии, се поклонуваме и ние грешниците, фалејќи ги и славејќи ги Отецот и Синот и Светиот Дух, сега и секогаш и во сите векови. Амин.
