Првата светска војна започна во август 1914 година. Без оглед на тоа, пет месеци подоцна, на 25 декември, ширум Западниот фронт се слушало пеење на Божиќни песни.
Звучи неверојатно, но тој ден и двете завојувани страни го спуштија оружјето и привремено прогласија примирје. Беше краткотрајно, но длабоко и искрено и покажа дека човечноста може да се пронајде дури и во најтемните времиња.
Замислете ја таа сцена – во 1914 година, војната штотуку започна … војниците сè уште не ги гледаат ривалите од другата страна на ровот како заколнати непријатели, туку повеќе како колеги, сопатници кои се наоѓаат во иста ситуација како нив.
Линијата што ги разделуваше завојуваните страни во Франција беше толку блиска што едните со другите можеле да се слушнат и да се видат добро – замрзнати, уморни и непроспиени. Деновите, и на едните и на другите им минувале на ист начин – да се борат цел ден, да јадат вечер, а во самрак да ја обиколат „ничијата земја“, и да ги купат мртвите и ранетите, а потоа да спијат. Можеби сонуваат …
А утре повторно се од почеток …
Извештаите од тие рани денови на војната говорат дека војниците од обете страни ноќите ги минувале гласно пеејќи и играле карти. Ова значи дека пред спиење на фронтот било поприлично бучно, и не било невообичаено од едниот ров песната да се пренесе на другот или да се размени некоја шега или стих.
Германците и Французите не комуницирале многу едни со други, но присуството на британските трупи го олеснувал разговорот. Германците знаеја малку англиски, а истото важеше и за Французите. За време на часовите за примирје, не било невообичаено да се разменуваат весници, цигари, па дури и романи затоа што првите месеци од војната војните на Западниот фронт не биле особено остри.
Божиќно чудо
Додека се приближувал првиот Божиќ во завојуваната Европа, многу црковни организации апелирале да се прогласи официјален прекин на огнот. Двете страни ја отфрлиле идејата, но војната низ Западниот фронт, сепак, во тие денови некако самоиницијативно престанала.
Германските и британските војници излегле од рововите за да разменат празнични честитки и да поразговараат. Она што сважело за другите денови само на неколку вечерни часови, 25 декември 1914 година, станал целодневен празник за сите. Божиќ во 1914 година така останува засекогаш запишан во историјата на војувањето, едноставно како „ден на чуда“.
Ничија земја стана собирно место за сувенири, храна, на заеднички божиќни миси… дури и еден фудбалски натпревар! Се пеело и се шегувало до длабоко во ноќта.
Ова е потврдено со писмата од војниците испратени до најблиски во кои го опишуваат ова мало „Божиќно чудо“. Во една од писмата, на еден Шкот, кој се борел недалеку од белгискиот град Ипрес, светот дознал дека сред ничија земја била поставена дури и мала елка.
Примирјето траело кратко, помалку од една недела. Во моментот кога медиуми и јавноста дознаа за него, на Западен фронт веќе се пукаше и ништо слично не се случи повторно!
Празник за паметење
Командите од обете завојувани страни издадоа строги наредби со кои се забранува збратимување со непријателските војници. Војната станала сè потешка поради катастрофалното губење на човечки животи за време на битките на Сома и на Верден и воведувањето хемиско оружје.
Првата светска војна траеше наредните четири години, носејќи милиони животи на војници и цивили и целосно уништувајќи цели држави. По разорните ефекти, таа беше надмината само со Втората светска војна.
