По повеќе од 1.700 дена од најкрвавата и најстрашната војна во историјата на човештвото, на 1 мај 1945 година, точно пред 80 години, како што сега е дефинитивно утврдено, во 3 часот наутро, на куполата на уништениот Рајхстаг во Берлин, во која тогаш се водеа уште борби, припадниците на 150-та Идрицка дивизија на Црвената армија, поручникот Михаил Јегоров и војниците Мелитон Кантарија и Алексеј Берест, се искачија на куполата и на врвот закачија знаме како симбол на конечниот пад и пропаст на злокобниот нацистички Трет Рајх, кој требаше да трае илјада години, но не траеше ниту 12 години.

Неколку часа претходно, на 30 април околу 14:30 часот, првото знаме беше донесено на влезот во Рајхстагот од страна на уште двајца војници, Казахстанецот Рахимжан Кошкарбаев и Григориј Булатов, еден од најнеправедно запоставените херои од Втората светска војна.

Приказните за војниците што ги развееја знамињата на Рајхстагот имаат свои различни продолженија, а некои од нив испишуваат трагични и кошмарни судбини, скриени подвизи, задоцнето признавање на лудото херојство, но и неправди што сè уште постојат, болат и чекаат да бидат раскажани и исправени.

Во темнината на Берлин одекнуваа пригушени детонации, а на приодите кон Волчјата дупка догоруваа телата на Адолф Хитлер и Ева Браун. Тие се самоубиле неколку часа претходно, а членовите на Гестапо ги истуриле со бензин нивните безживотни тела и ги запалиле. Тоа беше знак дека военото страдање во Европа заврши и дека глоговиот колец конечно беше забиен во центарот на монструозниот, криминален и расистички нацистички режим, кој остави зад себе материјална и духовна пустош, ужасно незамисливиот ужас на Холокаустот и десетици милиони мртви, осакатени и опустошени.

Капитулацијата на нацистичка Германија ќе биде потпишана седум дена подоцна, на 8 мај.

Кон средината на април 1945 година, силите на Црвената армија под команда на генералот Георги Жуков навлегле во предградието на Берлин, Зеловски висови, ​​тогаш оддалечено 90 километри од центарот на градот. Германските сили жестоко се спротивставија. Адолф Хитлер во тоа време сè уште бил во својот бункер. Советите брзаа не само да ја завршат исцрпувачката војна и да ја исполнат наредбата на Сталин дека Берлин мора да биде освоен по секоја цена, туку и да стигнат до центарот на нацистичкото чудовиште пред нивните западни сојузници, Британците и Американците, иако веќе се откажаа од таа намера, и покрај барањата на американските генерали, пред сè на Џорџ Патон. Имено, „пресметките“ им кажувале дека најмалку 150.000 нивни војници ќе мора да ги дадат своите животи за да го освојат Берлин.

Околу два милиони советски и неколку илјади припадници на полската армија, која беше формирана на територијата на СССР, го нападнаа Берлин, а им се спротивставија на околу 1,5 милиони германски војници и припадници на дивизиите на СС Нормандија, составени главно од Скандинавци и Французи.

Природата на борбите се потврдува со фактот дека околу 400.000 војници на Црвената армија биле убиени или ранети. Тоа беше битката со најголем број жртви по ден од борбата. Според податоците достапни денес, дневно биле убивани 15.712 војници, што е застрашувачка бројка. На пример, во просек, во Сталинградската битка дневно умирале 6.392 луѓе, а во Московската битка 10.910.

Наредбата на Сталин беше – „земете го што е можно поскоро“, а војската, за разлика од битката за Виена, имаше одврзани раце да користи артилерија во градот и немаше ограничувања во однос на заштитата на спомениците. Кога Берлин практично падна, борбите продолжија околу Бранденбуршката порта и Рајхстагот речиси четири или пет дена, почнувајќи од 28 април, и дури рано наутро на 2 мај последните нацистички сили го признаа својот пораз.

Околу 2.500 војници од секоја страна загинале во Рајхстагот, а околу 1.600 германски војници биле заробени во самата зграда.

Но, сите овие години имаше многу историски и политички контроверзии околу тоа кој прв го крена знамето на победата на врвот на Рајхстагот. Во секој случај, познатата фотографија од закачувањето на советското знаме на куполата, направена од воениот фотограф на Црвената армија и личен фотограф на Сталин, Евгениј Халдеј, е режирана, иако не го губи своето значење.

Како и да е, краткиот момент на слава забележан на фотографијата им припаѓа на уште тројца руски војници, имено на Алексеј Ковалев, кој го држи советското знаме на врвот на Рајхстагот над панорамата на уништениот Берлин, на Леонид Горичев од Белорусија и на Абдулхаким Исмаилов од Чеченија.

Халдеј подоцна раскажал дека за малку ќе завршил во гулаг поради таа култна фотографија.

На фотографијата Исмаилов беше прикажан како носи два часовници, што ги наведе некои ревносни агитпропичари во Москва да шпекулираат дека некој би можел да помисли дека руските војници се разбојници.

Фотографијата беше ретуширана пред објавувањето во Правда, а еден „несоодветен“ часовник беше отстранет. Дури по распадот на СССР, ќерката на Евгениј Халдеј го објави оригиналниот негатив од историскиот материјал. Сепак, имињата на тројцата вистински војници на Црвената армија кои го кренаа знамето на својата единица на врвот на Рајхстагот – Јегоров, Берест и Кантарија – влегоа во историските алманаси.

Таквиот „етнички“ состав одговараше на идеолошкиот и пропаганден наратив на СССР: рускиот командант Јегоров, грузискиот Кантарија како член на Сталиновата нација и украинскиот Берест. Ова ја одразуваше идеолошко-етничката суштина на тогашниот СССР.

Но, судбината на овие луѓе дури е наречена „проклетство на знамето“.

Многу од нив имаат кинематографска и книжевна судбина, но ниеден филм или роман не може да се спореди со човечката судбина.

Токогашниот поручник Михаил Јегоров останал во Советската армија и по војната, бил одликуван со титула Херој на СССР и починал во сообраќајна несреќа во 1975 година.

Мелитон Кантарија, во старост, за време на војната во одметнатата грузиска покраина Абхазија кога СССР се распаѓал, морал да избега за да го спаси својот живот и семејството, но починал од срцев удар во воз за Москва во 1993 година.

Алексеј Берест, сепак, бил првиот што ја презел заслугата за неговиот подвиг за освојување на Рајхстагот по војната. Како награда, му дале позиција како директор во локална фабрика во Украина, но, како што е сега познато, тој бил осуден за проневера и, како што го нарекувале во тоа време, „економска штета“ врз основа на лажно сведочење и осуден на десет години затвор, но тој отслужил три и пол години.

После тоа, тој не можел да го наплати својот воен пат – работел во магацин, а потоа како возач на камион на градилиште. Тој починал во 1970 година, речиси надреално кинематографски, онака како што се и бореше за време на војната, спасувајќи живот на едно мало девојче од удар од воз.

Во 1999 година беше предложено на Берест да му се додели титулата Херој на Русија, но ова беше одбиено со образложение дека тој веќе добил одредени награди и одликувања за тој подвиг. Сепак, во 2005 година, постхумно му беше доделена титулата Херој на Украина.

Приказната за Григориј Булатов, човекот за кој сега е сигурно познато дека бил првиот што налетал на Рајхстагот, е речиси епски трагикомична, по стапките на романите на Достоевски или Солженицин.

Првите вести во советските весници од почетокот на мај 1945 година го истакнаа Булатов, но многу брзо беше донесена поинаква одлука. Не е како што беше, туку како што треба да биде, како што бара идеолошката пропаганда. Булатов паѓа во позадина. Дури и предлогот да го наградат со титулата Херој на СССР не поминува, но тој го добива високиот орден на Црвеното знаме.

Булатов, кој има два ордени за храброст, дури бил лично примен од Јосиф Висарионович Сталин на неговата дача во близина на Москва по војната. Според легендата, тој му рекол: „Го цениме твојот придонес, но ситуацијата е таква што други луѓе мора да го заземат твоето место. Заборави на твојот подвиг“.

Булатов не го прима ова добро бидејќи се чувствувал измамен и повреден. Сите сме крвави под кожата, особено кога подвигот е реален, а неправдата е очигледна.

Приказната вели дека се напил на дачата и една келнерка го обвинила за силување, по што отслужил 1,5 година затвор.

По ослободувањето, работел како дрвосечач, а по смртта на Сталин се обидел да се бори за историската вистина. Но, тој бил постојано маргинализиран и исмејуван, па дури и го доби потсмевливиот прекар Гриша Рајхстаг.

Се напил, а потоа повторно завршил во затвор, од каде што лично го спасил маршалот Жуков. Булатов се повеќе и повеќе  пропаѓал, и конечно, без да добие признание, целосно скршен, навреден и презрен, во 1973 година се обеси во фабричкиот тоалет.

Потребни беа повеќе од 30 години по неговата смрт за конечно да биде признаен во 2005 година како прв што влегол низ главниот влез на Рајхстагот со црвено знаме во рацете, а за него беше подигнат надгробен споменик со натпис „Носител на победата“.

Единствениот кој избегал од „проклетството на знамето“ бил Казахстанецот Рахимжан Кошкарбаев, кој по војната бил директор на најголемиот хотел во Алма Ата. Починал во 1988 година, а дури по распадот на СССР бил прогласен за национален херој на Казахстан.

Дури и по 80 години, историските спорови сè уште постојат. Но, тие полека доаѓаат на свое.