Во пресрет на чествувањето на раѓањето на Гоце Делчев, Скопје и Софија уверуваат дека сакаат да дојде до намалување на затегноста во односите, но секоја од страните од своја перспектива гледа на настаните кои доведоа до тоа.

За Бугарија „ситуацијата е отидена предалеку“ и не се сфаќа доволно сериозно, Македонија пак, потегот за повлекување на амбасодорот во Софија го смета за неоснован, неаргументиран и непропорционален потег. Претседателот Стево Пендаровски смета дека одредени политички субјекти во Бугарија, локалниот инцидент во Охрид се обидуваат да го стават во политички контекст и да го политизираат за да добијат политички поени на краток рок. За експертите двете страни треба да вложат во создавање амбиент отпорен на провокации.

-Јас можам да разговарам за моето соопштение во кое направив неколку елементи, следејќи го соопштението на ОЈО Охрид. Прво, осудив чин на насилство, кој е наспорен, бидејќи дечкото има тешки телесни повреди. Второ, кажав дека е секретар на клубот на Бугарите во Охрид, затоа што ОЈО Охрид тврдеше дека така почнал инцидентот, дека му рекле „не ти е срам да се пишеш Бугарин“. Значи го следев она што го кажува официјален државен орган. И во третиот дел, ги повикав надлежните органи да го расчистат целиот случај и виновните, не велам кој е виновен, да сносат санкции“, рече синоќа Пендаровски во гостувањето на „Топ Тема“ на ТВ Телма, говорејќи за инцидентот во Охрид во кој беше претепан генералниот секретар на бугарскиот клуб „Цар Борис Трети“, Христијан Пендиков.

Според претседателот, станува збор за историски наративи или разбирање на односите меѓу нашата држава и Бугарија.

-Станува збор за историски наратив или разбирање на односите меѓу Македонија и Бугарија кое датира од 60 години на минатиот век. Тоа е влезено во главите на многу бугарски генерации и политичари, а има и кај нас таков наратив, низ такво светло и призма да ги гледаме македонско-бугарските односи. Од тоа не можеме да побегнеме бидејќи тоа се опашки кои се влечат и веројатно ќе се влечат децении и децении после нас, смета Пендаровски.

Втората причина според претседателот, се повторно закажаните избори во Бугарија за 2 април, кога, како што рече, секој од овие помали политички субјекти се обидуваат да капитализираат на вакви инциденти, бидејќи тие немаат друга политичка агенда.

-Ова им е единствена храна со која се хранат и само со таква радикална агенда можат да добијат едно или две места во бугарскиот Парламент. Со злоупотреба и политизација на овој случај можеби ќе успеат, додава Пендаровски.

Тој изјави и дека персона-нон-грата никаде во светот не се презема заради политички изјави, туку кога има индиции за закана за националната безбедност.

–Сакам да го појаснам она што го кажав на прес-конференцијата  по Советот. И гледам дека некои од овие познати експерти, аналитичари, професори, па и политичари кои го разбираат бугарско-македонскиот комплекс што трае децении наназад не ја гледаат таа дикстинција. Јас не барам протерување, не се битни имињата, не барам протерување, и не барам забрана за доаѓање во Македонија на лица кои велат дека ние сме Бугари. Имаат право да го викаат тоа. Ние одиме со тоа да одиме со санкции кон лица кои тврдат дека ние не сме Македонци, тука има многу за санкционирање. Значи ваква мерка персона-нон-грата никаде во светот не се презема заради политичка изјава, вели Пендаровски во интервјуто за „Топ тема“, додавајќи дека ние сме демократска држава и претендираме да бидеме и до крај вистинска европска демократија.

Претседателот нагласува дека „ако е загрозен потенцијално јавниот поредок, јавниот ред и мир, националната безбедност на Македонија или нашата меѓународна позиција, но би апострофирал првите две посебно, во тој случај ние треба да негираме по тие основи“.  

-Значи повторувам тој тип што го споменувате не ми пречи колку и да вика во центарот на Скопје дека јас не сум Македонец. Само се брука, тоа се политички шарлантани, циркузанти кои кажуваат работи кои целокупната светска наука на прво место, чувствата а македонскиот народ ги демантира. Меѓутоа ако ти велиш јас ќе дојдам со организиран превоз ги повикам сите Бугари во Македонија, надвор од Македонија да доаѓаат илјадници да им покажеме кои се овие кои не знаат кои се, а од друга страна имаш тоа е закана за јавни поредок. И тоа е закана за националната безбедност за Македонија, рече Пендаровски, додавајќи дека во таков момент би реагирал и би препорачал таков сет мерки кон Владата.

Во истото интервју, Пендаровски исто така вели дека не се чувствуа загрозен за личната безбедност по изјавите на бугарскиот еврпратеник Ангел Џамбаски.

Мојата препорака до нашите партнери беше дека треба да сугерираат ни во Софија да не се помага, односно да не се поттикнуваат организирани транспорти до нашата граница за 4 февруари. Ве уверувам, постојат претходни сознанија за многу лица со лоши намери кон нас, и на нив нема да им биде дозволен влезот во државата, истакна претседателот Стево Пендаровски во интервју за „Телма“.

Според претседателот, добро ќе е и Бугарија како наш сосед, да не поттикнува организирање на вакви конвои.

Претседателот сепак останува на ставот дека 4 февруари ќе помине во атмосфера каква што доликува, во црквата „Св. Спас“ и во околината, и дека ќе го чествуваме тој ден како што доликува на една цивилизирана демократска држава.

-Убеден сум дека надлежните органи ќе преземат се што е во нивна моќ да го поминеме 4 февруари на начин на кој ќе уште еднаш ќе бидеме претставени како држава која толерира различности, но не толерира навреди врз сопствениот народ, додава Пендаровски.

Вчера премиерот Димитар Ковачевски оствари телефонски разговор со својот бугарски колега Галаб Донев, при што Ковачевски потврдил дека Северна Македонија, согласно уставното уредување гарантира остварување на правата на секој граѓанин кој живее во државата.

-Во контекст на случувањата и претстојното чествување на годишнината од раѓањето на Гоце Делчев, беше потенцирано дека активностите на поединци, без разлика дали се граѓани на Република Бугарија или на Република Северна Македонија кои ќе бидат во насока на оневозможување на мирно и безбедно чествување на празникот, ќе бидат соодветно санкционирани, како што се очекува да постапи и бугарската страна, наведе владината прес-служба.Се додава дека во однос на претстојното чествување на 151 годишнина од раѓањето на Гоце Делчев, а со цел одбележувањето да помине во мирна и пријателска атмосфера, задолжено е Министерството за внатрешни работи и Агенцијата за национална безбедност во координација со соодветните служби во Република Бугарија да ги обезбедат сите услови за достоинствено чествување на овој голем ден.

Вчера вицепремиерот за европски прашања, Бојан Маричиќ, во интервју за Телма оценува дека најновото заострување на односите меѓу Софија и Скопје нема да го попречи отворањето на процесот на уставни измени. Според него, институциите реагираа, а политичарите го осудија претепувањето на Христијан Пендиков во Охрид по што, Северна Македонија и Бугарија треба да го чуваат пријателството.

Во таква атмосфера, вели тој, би требало во скоро време да бидат и формулирани уставните измени.

Според вицепремиерот за европски прашања Бојан Маричиќ, последното зголемување на тензиите на релација Софија – Скопје не е закана за евроинтегративниот процес на земјава.

Министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски за случајот „Пендиков“ смета дека е сценарио и дел од хибридната војна. Тој вчера во емисијата „Утрински печат“ кажа дека „од иста групација се и тие што тепаат и тие што се тепани“.

– Луѓе од иста групација се и тие кои тепаат и тие кои се тепани. Тоа ја докажува таа хибридна војна. За секое инкриминирачко дејство што се прави државата реагира во овој дел и ние кажуваме дека не може во ниту еден момент, ниту еден граѓанин, без разлика на национална, верска, политичка и која било друга припадност да биде физички нападнат и да биде малтретиран. На тоа државата јасно ќе се спротивстави и ќе преземе мерки какви што презема и во овој случај, рече Спасовски.

Тој посочи дека за овој случај многу лажни вести се шират дека полицијата не реагирала кога било пријавено и оцени дека нема потреба од какво било организирање на граѓаните за блокади на патиштата или ноќни стражи на денот на чествувањето на роденденот на Гоце Делчев, затоа што тука се институциите на системот.

– Апелирам до сите на едно мирно, достоинствено чествување, а државата, МВР и безбедносните служби се тука да направат се и да обезбедат мирни услови, потенцира Спасовски коментирајќи го повикот на социјалните мрежи упатен до граѓаните на 4 февруари да ја блокираат патарината Куманово – Скопје.

Вели дека апсолутно нема да дозволи како МВР понижување на македонскиот народ и држава, најмалку да не понижи некој кој доаѓа од надвор. -Ние сме народ кој е гостопримлив, кој знае да укаже чест и почит, но таа чест и почит мора да ни биде возвратена. Нема да дозволиме дома некој да ни дојде за да не понижува. Во тој дел институциите работат и прибираат информации, нагласи Спасовски.

За тоа дали европратеникот Ангел Џамбаски ќе биде прогласен за персона-нон-грата, Спасовски рече дека ќе ја носат одлуката кога ќе дојде време за тоа и оти институциите ќе работат сериозно врз основа на сите сознанија, со цел тоа да биде со мир, стабилност и безбедност за нашите граѓани и држава.

потпретседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Александар Николоски, пак, во интервју за емисијата „10 минути“ на ТВ 21, кажа дека Бугарија константно одбива да ги спроведе пресудите на Европскиот суд за човекови права, кои се носени низ годините наназад.

-Има 16 пресуди кои се однесуваат на Македонците во Бугарија, на нивното правото на здружување, правото на настап на избори, на образование на мајчин јазик, на искажување на посебноста како Македонци, изјави тој.

Тој кажа дека на следниот самит на Совет на Европа во Рејкјавик ќе се разговара за воспоставување на ефективен механизам со кој пресудите ќе мора да се спроведуваат и Бугарија да мора да ги спроведе.

Министерот за надворешни работи на Бугарија, Николај Милков вчера изјави дека бугарскиот амбасадор во земјава Ангел Ангелов би можел да се врати во Скопје, кога за тоа ќе се создадат соодветни услови.

– Доколку започне дијалог на високо ниво, во кој треба да учествува и тој, амбасадорот може да се врати во секој момент, додаде Милков на прес-конференција на која информираше за активностите на бугарското Министерство за надворешни работи.

Коментирајќи ја изјавата на шефот на дипломатијата Бујар Османи дека одлуката за повикување на амбасадорот Ангелов на консултации во Софија е неоснован, неаргументиран и непропорционален потег, Милков рече дека таквата постапка е одраз на уверувањето на Бугарија дека ситуацијата е „отидена предалеку“ и дека „ваквата мерка е неопходна“.

– Ако Република Северна Македонија смета дека повикувањето на вонредниот и ополномоштен амбасадор на Бугарија во Северна Македонија, Ангел Ангелов е непропорционално, можеби не ја сфаќаат сериозноста на ситуацијата, рече Милков.

Според него, во сегашниот момент е потребно амбасадорот Ангелов да биде во Софија „за да се разјаснат низа пристапи“ во однос на бугарската политика кон земјава.

Во очекување на одбележувањето на годишнината од раѓањето на Гоце Делчев во земјава, шефот на бугарската дипломатија најави дека бугарското МНР ќе испрати нота до Скопје со барање да се гарантира безбедноста на Бугарите кои по тој повод на 4 февруари ќе отпатуваат во Северна Македонија.

– Клучно во моментов е да се обезбеди спокојство за Бугарите таму. Сакаме да постигнеме деескалација на тензиите, додаде Милков.

Во однос на најавите за забрана за влез во земјава на еден европратеник и неколку други лица од Бугарија, Милков изјави дека доколку се случи такво нешто, тоа би претставувало настан без преседан од повеќе причини.

– Не ми е познато дека досега две земји членки на ЕУ меѓусебно си прогласиле поединци за персона нон грата. Забрана за влез на европратеници во земја кандидат ми изгледа нелогична, додаде Милков.

Советничка за надворешна политика на поранешниот премиер Кирил Петков, Весела Чернева, оцени дека помеѓу Бугарија и Северна Македонија постои механизам кој треба да придонесе за намалување на тензиите и за идентификување на појавите на омраза, кој е јасно наведен во Протоколот што лани го потпишаа министерствата за надворешни работи на двете земји, но, вели, тој не се спроведува.

Чернева во интервју за  емисијата „Пред сите“ на Бугарското национално радио (БНР), потенцира дека последните месеци е видливо зголемување на тензиите во меѓусебните односи, додавајќи дека ваков тип на ескалации има секогаш кога ќе „замириса на избори“.

– Од двете страни на границата има партии кои ги користат тензиите за да го подигнат својот рејтинг, заклучува Чернева.

Таа смета дека во вакви услови обичните луѓе се наоѓаат во средини изложени на притисок на „екстремите од двете страни“ и стануваат жртви на таквиот притисок.

– Тоа се процеси кои не оддалечуваат од срцето на евроинтеграциите и не ставаат во маргинална позиција, затоа што се занимаваме со билатерални кавги. Квалитетот на нашето европско членство се повеќе слабее, додава Чернева.

Според неа, ваквото зголемување на тензиите „дополнително им го отежнува животот на Бугарите во Република Северна Македонија“.

– Видовме како бугарски европратеник му се заканува на македонскиот претседател со атентат. Ваквиот тип на закани не треба да бидат дел од билатералните односи. Одржувањето на добар тон и пристојност ќе им помогне на Бугарите кои живеат во Северна Македонија многу повеќе од овој прилично неодговорен пристап, смета Чернева.

Таа нагласува дека повлекувањето на бугарскиот амбасадор од Скопје претставува „несоодветен гест“, бидејќи такви чекори се преземаат во „исклучителни ситуации“.

– Оваа ситуација почнува да ми изгледа како намерна. Многу е лесно да се предизвика надолна траекторијата во билатералните односи. Тешко е спротивното – да се создаде амбиент во кој нема да се случуваат такви работи, вели Чернева, додавајќи дека „по толку години непријателство“ работите не може да се остават да се случуваат сами од себе.

По најновиот развој во односите меѓу Скопје и Софија од ЕУ упатија апел до двете земји да се смират тензиите и двете влади да продолжат да комуницираат со „ладна глава“ и да продолжат со спроведувањето на Договорот за добрососедство.

Во однос на изјавите на бугарскиот европратеник Џамбаски со кои изразуваше територијалните претензии кон земјава, реагираше и евроамбасадорот Дејвид Гир, кој ги осуди ваквите ставови и ги оцени како неприфатливи. Гир потсети дека и Европскиот парламент и бугарското МНР се оградија од овие изјави и подвлече дека таквите тврдења не ја претставуваат и не можат да ја претставуваат ЕУ. За забелешките на Џамбаски упатени кон претседателот Стево Пендаровски, кои може да се протолкуваат како закана, амбасадорот Гир истакна дека тоа апсолутно не ги одразува вредностите на кои е основана ЕУ.

-Неприфатливо е јавна личност да дава вакви забелешки за кого било, а камоли за демократски избран шеф на држава на суверена земја, се вели во пишаната изјава од евроамбасадорот Гир.