Православната црква и верниците денеска го прославуваат Свети Василиј Острошки, големиот чудотворец, чиишто чудотворни дела се познати насекаде.
Родум од Попово Село во Херцеговина, од родители прости но благочестиви. Од малечок беше исполнет со љубов кон Божјата Црква, а кога порасна отиде во требињскиот манастир Успение на Пресвета Богородица и прими монашки чин.
Набрзо се прочу со својот сериозен и редок подвижнички живот, зашто себеси си налагаше подвиг врз подвиг, сè потежок и потежок. Подоцна го посветија за епископ Захумски и скендериски, против неговата волја.
Како архиереј, прво живееше во манастирот Тврдош и оттаму како добар пастир го утврдуваше своето стадо во православната вера, чувајќи го од турската свирепост и од латинското лукавство. Кога непријателите многу го притеснија, а Турците го разорија Тврдош, се пресели во Острог, каде што строго се подвизуваше, оградувајќи го своето стадо со непрестајни молитви.
Се упокои мирно во Господ во 16 век. Неговите мошти останаа цели и исцелителни, нераспадливи и чудотворни до денешен ден. Чудата на гробот на свети Василиј се безбројни.
Кон неговите мошти притекнуваат и христијаните и муслиманите и наоѓаат исцеленија во најтешките маки и болести. Секоја година на Педесетница во Острог се случува голем народен собир.
Уште поголемо чудо и доказ за светоста на Василиј е чудотворната моќ на неговото тело. Тој, кој во својот земен живот личел повеќе на ангел отколку на човек, го воздигнал својот дух до престолот Божји, а своето тело го обесмртил. Тоа свето тело за време на земското живеење било храм на светиот дух, а по разделувањето со душата, станало ризница на благодати.
Не можат да се набројат разните чудесии, кои Господ преку него ги правел и кои секој ден ги прави и покажува над секој тој што доаѓа да побара помош од овој голем светец и учител, двигател на православната вера.
Многумина веруваат дека ако се заречат дека на овој ден ќе одат на Духовден во манастирот Острог, нивната болест или болеста на некој нивни близок ќе исчезне „како однесена со вода“. Ако решите да побарате помош од овој светец од денеска мора да почнете со строг пост, кој ќе трае се додека на Духовден не одите на Острог и таму се причестите.
Доколку познавате личност што се подготвува за вакво патување, треба да ѝ однесете масло, темјан и памук да ги однесе со себе и да ги стави таму да преноќат.
Често се случува ова да го прават и муслиманите и католиците, бидејќи на овие простори сите се уверени во големата чудотворна моќ на свети Василиј, па се верува дека таму преноќат маслото, памукот и темјанот, се лекуваат сите болести.
Роден е како Стојан Јовановиќ во селото Мркоњиќи, Попово Поље, во близина на Требиње во Херцеговина од мајка Ана-Анастасија и татко Петар Јовановиќ, според преданијата на 28 декември 1610 година, во богобојазливо семејство.
Стравувајќи од данок во крв, родителите на Стојан го пратиле во затскриениот манастир Завала на возраст од 12 години, во кој бил игумен неговиот чичко, Серафим. Таму учел црковна писменост. После неколку години, Стојан се преселил во трбинскиот манастир Тврдош каде, по посетување на манастирското училиште, тој конечно добил монашки подвиг и свештенички чин, станувајќи парох поповопољски.
Влошувањето на состојбата во манастирот, особено поради унијатските притисоци на Дубровничката надбискупија и самоволието на турските власти и желбата за подлабок подвиг, го носат како архимандрит во Пеќската Патријаршија и, со благослов на патријархот Пајсије Јањевац, понатаму кон Светата Гора, а потоа и до Влашка и Украина. Оттаму се враќа со подароците од тамошните владетели за погодените луѓе во Херцеговина.
Во 1638 година, Архимандритот Василие беше ракоположен во Пеќ со одлука на Светиот Синод за митрополитот херцеговски, со обновена светосавска титула Свети- Митрополитот Захумски. Тој подоцна ќе ги додаде титулата и Скендерски. Кнезот Лука Владиславиќ (татко на Сава Владиславиќ) го придружувал на пат за Пеќ и назад, кога Острог богато го дарувал.
Неговиот живот бил во постојана опасност од Турците. Тој бил прогонуван и клеветен и од милитантните римокатолички мисионери и од прелати. Бил соборен од митрополитскиот престол во Требиње од страна на лажниот епископ на унијатите Саватије во 1641 година. Тој бил изложен на ароганцијата на племенските кнезови и непослушните ускочки водачи на чети. Сепак, стигнувал каде и да го носеле задачите на неговата архиепископска служба, од Мостар, Требиње, Билека и Херцег Нови до Плевља, Морача, Оногошт и Бјелопавлиќ.
Како архиепископ, тој живеел во манастирот Тврдош и оттаму ги утврдувал во православието своите верници, чувајќи ги од турската жестокост и латинската лукавост. Кога Турците го уништиле Тврдош, Василије се преселил во манастирот Острог каде го продолжил својот строг подвижнички живот.
Умрел во 1671 година. Неговите мошти и неговиот гроб се чуваат во манастирот во Острог до ден денес. И христијаните и муслиманите веруваат во нивната исцелителна моќ. Во Острог секоја година, на денот на Троица, се одржува големо национално собрание.
Манастирот Свети Василиј Островски е посветен на него.
Српската православна црква го слави Свети Василиј Острошки, на 12 мај, според Грегоријанскиот календар (29 април, Јулијански).
Чуда на Свети Василиј
„Свети Василиј Острошки е голем чудотворец чии чудотворни дела се познати надвор од границите на Српската православна црква. Неговото свето тело почива целосно во острошката испосница, неподложно на законот на гниење, повеќе од триста години. Малата црква во која лежат моштите на Острошкиот светец исполнета е со пријатен мирис кој ги воодушевува сите поклоници“, се вели на официјалната веб-страница на манастирот Острог.
„Фактот за негиење на овој голем светец е феномен сам по себе, што ние христијаните го нарекуваме чудо. Овој феномен може да се разбере и објасни само со светиот живот на Острошкиот светец. А животот на Свети Василиј беше навистина живот во Бога, живот изграден по Христа, во кој се и сето беа Христос…
Уште поголемо чудо и доказ за светоста на свети Василиј е чудесната моќ на неговото нетлено тело. Тој, кој во својот земен живот беше повеќе како ангел отколку човек, го воздигна својот дух до престолот Божји, а своето тело го обесмрти. Тоа свето тело беше храм на Светиот Дух за време на земен живот, а откако се разделило со својата побожна душа, стана ризница на благодатта Божја…
Не можат да се избројат различните чуда кои Господ ги прави преку него и кои секој ден доаѓаат и се прикажуваат над секој што доаѓа и бара помош од Господ преку овој голем светец, големиот Божји угодник, големиот архиереј и учител, молитвеник, подвижник на православната вера, Василиј Острошки, по чуда познати низ целиот универзум “, пишува на веб-страницата на манастирот Острог.
