Мое лично мислење и впечаток од сите мои досегашни состаноци е дека не е добро да инсистираме само на едно решение со Бугарија. Ние да инсистираме да ги браниме нашите позиции и да ги елаборираме истите, бидејќи ако инсистираме само на едно решение тогаш не знаеме каде би можело истото решение да не’ води, особено имајќи предвид дека ваквиот предлог како што се сеќавам беше одбиен од бугарската страна уште при францускиот предлог.

Ова во интервју за МИА го изјави министерот за европски прашања Орхан Муртезани, на прашањето дали предлогот за уставни измени со одложено дејство би бил прифатлив од новата бугарска Влада.

-И второ, не дека земјите членки имаат спремност овој предлог така да го поддржат. Меѓутоа, тоа е прв чекор којшто јас сум сигурен дека може да не’ води кон изнаоѓање на предлог којшто ќе биде прифатлив од двете страни, рече Муртезани.

Според него, билатерализацијата на процесот на пристапни преговори во Европската Унија не станува проблем само за земјите кандидати, туку почнува да станува сериозен проблем и за самата Унија.

-Особено сега кога при затворањето на поглавјата на Црна Гора, и Хрватска најави одредени блокади. Исто така, и за други земји кандидати во најава има одредени блокади и билатерализацијата на процесот на пристапување во Европската Унија не создава штета само за земјите кандидати, туку и за Европската Унија, нагласи Муртезани.

Вели дека земјите-членки се свесни за овие проблеми и оти ги слушаат со внимание нашите аргументи.

-Ние на неколку наврати заедно со премиерот сме се обиделе да објасниме дека преземените обврски во однос на спроведувањето на уставните измени стојат како такви, постои политичка волја и спремност тие да се носат, меѓутоа притоа мора ние да го заштитиме процесот од понатамошна билатерализација, особено од една дополнителна причина бидејќи дизајнирањето на процесот на пристапување е при спроведување на одредени реформи и одредени европски стандарди, истакна Муртезани.

Според него, нема никаква смисла ако процесот го водиме врз основа на одредени историски случувања од 11, 12 или 13 век.

-Затоа, ако процесот треба да не направи кредибилна земја за влез во Европската Унија процесот мора да се насочи во реформите и постигнувањето на стандардите. За ова има разбирање во Брисел, има поддршка не само во нашиот случај и пошироко да се реши. Останува на нас преку билатерални иницијативи да се надеваме дека овие обиди во соседна Бугарија ќе завршат со солидна стабилна политичка влада со која ќе седнеме да разговараме бидејќи билатералните договори создаваат обврски за двете страни, а со Договор за добрососедство и пријателство Бугарија е обврзна да не’ поддржува, а не да не’ блокира, дециден е Муртезани.

Во однос на Реформската агенда, врзана со Планот за раст за Западен Балкан, со којшто земјава треба да добие 750 милиони евра, министерот уверува дека нема да има проблеми при нејзината имплементација.

-Во 2024 година предвидени се четири чекори во вредност од 17 милиони евра. Од тие четири чекори, две се веќе исполнети, една е делумно исполнета и другата е при крај. Имајќи ја предвид оваа динамика мислам дека нема да имаме големи проблеми при имплементација особено поради фактот што јас лично како министер сум имал координативни состаноци со сите министри коишто се дел од реформската агенда и како Министерство имаме на располагање голем број на инструменти преку кои можеме да ги поддржиме министерствата, истакнува Муртезани.

Вели дека за исплата на првата транша од 52,5 милиони евра, имавме два предуслова -Договорот за инструмент за раст и ратификација во Собранието и Договорот за задолжување, односно заем и истиот да се ратификува во Собрание.

-Поминати се во Влада, јас го потпишав договорот за инструментот за раст, се чека многу брзо Собранието истите да ги ратификува. Меѓутоа, бидејќи станува збор за нов сет на реформи не само за земјите кандидати од Западен Балкан, туку и за Европската комисија првичните рокови декември 2024 се поместени за крај на февруари и првиот период за репортирање за спроведените реформи којшто беше 15-ти јануари е поместен за 15-ти март. Ова е дополнително време кое што ни дава нас уште една можност да се дополнително консолидираме. Понатамошните исплати ќе се направат после шестмесечните евалуации, односно извештаи, вели Муртезани.

Дополнува дека наредните исплати ќе зависат од динамиката за спроведување на реформите.

На прашањето дали бил изненаден од последните именувања на „црната листа“ на САД, вели дека не бил изненаден.

-Изгледа дека само ДУИ уште глуми дека се изненадени. Тие изгледа не ја сфатија пораката од претходното ставање на „црната листа“ на Рамиз Мерко која што беше јасно упатена порака дека коруптивното владеење или користење на власта и стратешките партнерства за лично богатење не се американски стандарди, не се европски стандарди. Меѓутоа, мислам дека ова беше една хируршка интервенција и ние како нова Влада мораме и ние да ја сфатиме пораката дека процесот на реформи и водење на држава треба да се направи согласно законите и во корист на граѓаните. Сите тие коишто досега држеа монопол на евроатланскиот процес еден по еден завршуваат на „црните американски листи“, вели Муртезани.

Во однос на обвинувањата од ДУИ дека Коалицијата Вреди не се грижи доволно за правата на Албанците, Муртезани оценува дека овие теми кои ДУИ сега се обидува да ги отвори во јавноста, не се теми за да ги заштитат Албанците, бидејќи, како што рече, дури тие владееа за 20 години, 200.000 Албанци ја напуштија земјава.

-Ова се ниски обиди да ја изманипулираат јавноста за да можат да се заштитат себеси оти гледаат, а јавноста веќе гледа, дека следува процес на одговорност, рече Муртезани.

Во однос на стратешките планови на Министерството за европски прашања за 2025 година, Муртезани истакнува дека се работи на финализација на структурата за преговарање.

-Тоа е една комплесна операција, која ќе треба да ангажира меѓу 1000 и 1200 експерти од администрацијата и од пошироко, ги добиваме речиси сите скрининг извештаи, од 6 кластери 5 се веќе добиени и таму има одредени препораки кои оваа структура мора да ги стави во функција, да им ги додели на институциите за да можат да работат на спроведување на реформите, вели Муртезани.

Нагласува дека интензивно се работи на зајакнување на инфраструктурата и реализација на ИПА програмите.

-Таму има голем простор за зголемување на капацитетот на апсорпција, редовно имплементирање на препораките и обврските од структурата на стабилизација и асоцијација, што е основа на целиот евроинтегративен процес и што е најбитно за Планот за раст. Потоа ја финализираме одлуката за воспоставување на структурата, бидејќи како што знаете со одлука на Влада имаме само поставен национален координатор, односно јас, за спроведување на реформата, меѓутоа ќе ни треба комплетен систем за имплементација, мониторинг и евалуација, за да сме сигурни дека процесот на спроведување на реформската агенда оди како што треба и ако некаде се соочуваме со одреден проблем да имаме можност брзо да интервенираме, вели Муртезани во интервјуто за МИА.

Неда Димова Прокиќ

Фото: Дарко Попов

Видео и монтажа: Владимир Рабасовиќ