КРАТОК РОМАН
СПЛИН
(Продолжение: Четврто поглавје)
4.
Предзнаци

Ни утредента Муна не се појави. Загубив секаква нејзина трага и веќе бев загрижен. Од многу причини таа беше готова на сѐ. Но, малку по малку и мене ме опфаќаше такво расположение и не знаев што да сторам со себе. Празнината во којашто попаднав се чинеше како без дно и единственото нешто што ме подгрејуваше однатре беше ветувањето на Розе дека околу селењето ќе ми сврши работа со некој нејзин пријател. Оттаму, навистина, можеше да започне нешто ново.
На работа, пак, не ми се ни привираше. Како на тајна вечера таму бездруго ме чекаа Брада, Гогош, Отело, шефот и Вујче. Можеби си придавав многу значење, но знаев оти моето однесување не може да заврши туку така, иако тоа беше сосема апсурдно, зашто со таа средина јас веќе немав ништо заедничко.

Дождот беше упорен. Бев сосема неподготвен да ја преживеам таа зима. Не беше доволно да се оди по рабовите на стапалата. Дупките на чевлите беа преголеми, а невремето устојчиво. Истураше во големи порои и улиците беа преплавени.

Чекајќи го својот автобус, сосема сам на станицата пред која на двете страни се проѕеваше бесконечниот пуст булевар, бев уверен дека тоа што се случува со мене е само бесмислена околност што секако еднаш ќе мора да мине. Меѓутоа, зградите отспротива наметливо владееја со замаглениот простор и нивната нездржлива тежина со сета неизвесност на тоа доцно зимско утро одново се вселуваше во мене.

Тоа чувство цврсто ме држеше во онаа препознатлива истрпнатост што веќе не се поднесуваше, но токму таа ми помогна безболно да минам покрај запрашаните погледи на суштествата од мојата канцеларија и од задушливото стенографско кафезче. Тие секако знаеја многу повеќе за нештата што ја одредуваа мојата натамошна судбина и најверојатно беа збунети што така мирно седнувам крај својата работна маса. Јас, меѓутоа, одамна ѝ припаѓав на една сосема друга стварност и, токму спротивно на нивните очекувања, ги уочував само нештата што за нив, несомнено, беа наполно безначајни. Видов, имено, дека некој го чепкал мојот атлас и оти тој веќе не е отворен кај Хамерфест; ѕидниот часовник на батерија беше запрен; дактилографката Сундус ја скратила косата и сега ја немаше онаа своја ориентална загадочност што никогаш не можев да ја дефинирам.

Хари, стариот добар и чесен Хари ме гледаше со сожалување. Тоа, навистина, не можеше да ми промакне, па му се насмевнав утешително. Знаев оти нема да ме разбере, но можев да го сторам само тоа.

Тој стана од своето место, ми пријде, се наведна како да се загледува во хартиите пред мене, и сосема конспиративно ми шепна: „Горе нешто ти варат. Биди внимателен“. Потоа, поднаместувајќи ја патем завесата, се врати на своето место, ги стави очилата за читање и продолжи да ѝ диктира на Сундус.

Излегов од канцеларијата. Ходникот во кој се најдов беше долг и темен. На една страна продолжуваше кон техничкиот оддел, а на друга водеше кон горните катови. Неколку застаклени бочни врати фрлаа малку скудна светлина врз големите плочи со знаци за тревога над кои се протегаше стрелката со натпис: пат за евакуација. Тук-таму се слушнуваа нерамномерни отчукувања на машини за пишување. Чекорев полека кон скалите, не знаејќи ни самиот што, всушност, би требало да сторам. Сосема блиску беше излезот од зградата и во воздухот наеднаш се почувствува студенило и влага.

Излегувајќи од една просторија, покрај мене се мушнаа двајца мајстори, влечкајќи некаков радијатор.
Малку понатаму, на огласната табла, видов неколку некролози со ликот на Куно. Зафатен од мачна меланхолија, се доближив до таблата. Некролозите беа невкусно распоредени врз празните простори меѓу долгите списоци за распределба на станови и некакви стари покани за состаноци. На некој од состаноците веројатно присуствувал и Куно и, којзнае, можеби токму таму и му се родила таа суицидна идеја. Свој оглас имаше и едно планинарско друштво што ги покануваше заинтересираните на повеќедневен излет на Татрите. Цената и датумот, меѓутоа, беа прекриени со горниот раб на некрологот на Куно, и некој љубопитен – очигледно сосема внимателно и, речиси, суеверно – го имаше поткинато на едниот крај.

Тоа со Куно ми беше толку туѓо што за миг се запрашав дали навистина јас сум бил тој што требало да одржи говор на неговиот закоп. Дури ме вџаши сознанието дека не се сеќавам на ниту еден детал. Во ушите ми остана само она: „Каде се сега другарите да одржат говор?“ и, потем, смирувачкото „Шшшшшш!“ – но тоа беше сѐ и сосема недоволно да ми одговори на прашањето што некако потсвесно постојано ми се наметнуваше: зошто таа смрт не ме растревожила на некаков поинаков начин? Таа, навистина, ги имаше придушено моите други сензации, но, едноставно, не ме трогна како што прилега при една таква трагедија. Беше ли тоа моја интимна подготовка за некој потажен живот што го слутев?
Од некое далечно студио сѐ погласно се разлегаше морничавиот Oxigène. Се стресов. Во ходникот беше студено и пусто.

Излегов надвор и низ валкано-жолтеникавата светлина на дождливото зимско пладне претрчав во соседниот административен блок. Можеше да се случи таму да ја сретнам Марија. Беше душичка, ѕвездочатец што умееше да ѕирка во туѓи судбини. Постојано демнеше низ пукнатината на својата подотворена врата и, ако ѝ бевте близок, ќе ви дадеше скришен знак да дојдете во нејзината канцеларија. Тоа беше мало собиче, затрупано со некакви странски списанија. Всушност, никогаш не разбрав што работи таа и зошто ѝ се сите тие книги. За тоа, впрочем, и немав можност. Секогаш кога ќе ме довлечкаше таму, шепнешкум и очигледно соблазнето, ми кажуваше за несекојдневните искуства на својот бисексуален маж. Имав трпение и разбирање за нејзината чудна потреба така да се доверува. Бев сигурен дека секој збор ја надразнува до лудило и не може да се рече дека и самата не беше привлечна со таа своја чудна изместеност. Но сега, помислата на таква сеанса ми беше крајно одбивна и гледав само како што потивко и понезабележливо да се мушнам кон скалилата што водеа до вториот кат.

Кузма, правникот, ме прими без збор во својата пространа работна соба. Во тој безмалу министерски кабинет, во кој сите нешта беа на своето единствено можно место, владееше совршено, речиси параграфско спокојство, мир во кој, за чудо, немаше ништо неприродно.

Имав чувство дека Кузма воопшто не е изненаден од мојата неочекувана, наврапита посета. Таа, судејќи според сѐ, не беше ништо необично во таинствената шема на односите во кои што попаднав и кои што неуспешно се обидував да си ги протолкувам себеси.

„Те очекував“, рече тој тивко. „Но немам ништо особено да ти речам… Впрочем, и тебе сѐ ти е познато. Си исчекорил од редот и сега е тешко да се вратиш. Речиси невозможно. А работите, гледаш, незапирливо одат напред“.
Ме понуди со пијалак и втона во својата фотелја.
„Не знам што оди напред и што стои“, реков замислено.

Тој се насмевна.

„Па, тоа е последица на твојата изопштеност што самиот си ја одбрал. Но сепак е добро што дојде кај мене. Погубно е да одиш наоколу како мува без глава“.

„Да. Можеби навистина сум дошол по совет“, реков помирливо.

„Слушај“, рече Кузма, подисправајќи се, „можам да ти дадам само еден разумен совет: обиди се одовде да заминеш што побезболно“.

Тој стана, отиде до прозорецот и се загледа кон надвор. Стоеше така неподвижно вѕрен во дождот. Воздухот во канцеларијата почна да натежнува. Кузма молчеше. Врз глатката, лизгава површина на таа тишина јасно се слушаше тропкањето на дождовните капки.

Со тоа, конечно, завршуваше нешто. И немаше веќе причини да се чепка по некакви инакви можности. Но, колку тоа и да беше грозно, самиот тој чин на нагло свртување на грбот – јас почувствував олеснување. Таа среќа на изопштеник веќе ми беше позната од едно друго, невино време, кога зачекорив во животот, кога го одбрав ризикот како свое уточиште.

Тогаш пролетта доаѓаше бавно, самоуверено, и речиси можевте да ја чуете реката како тивко шепоти. Воздухот беше мазен од нејзината питомина. Чаршијата врвулеше. Вљубени во едно единствено девојче што – не дај Боже! – не ви ја испушташе раката како да знаеше дека е вистина оти сѐ е така минливо, ѕиркавте во бочните улички, влегувавте во малите задушливи дуќанчиња преполни ветошини, толку тажни со својата ларпурлартистичка излишност, купувавте карирани кошули што веќе не се носеа и тиролки што токму тогаш се носеа, и бевте убави како ангели. А велигденските празници се истураа врз разбудениот простор и, неверојатно, околните ридови бидуваа толку опсипани со шарени лушпи од јајца што и самите заличуваа на големи купови празнични подароци, достојни за еден вистински необичен сон. Навистина имавте причини да се чувствувате како некој кому му подариле огромна крошна време што може да ја носи со себе и од неа да зема колку што сака. А кога ќе ги видевте првите Циганчиња како се спуштаат низ реката, нишајќи се врз брановите, завалени во големите внатрешни тракторски гуми, и сладејќи се со огромни резени лубеница – тоа беше знак дека наближува фаталното летно глувило, чудесната непојмлива празнина во која се лебди низ случајности како меѓу златни панделки, препуштени на синкавиот развигор. Едноставно, опфатени од некаков блескотен светлосен балон, се кревавте кон горе, кон својата тишина, кон својата слобода. Одден-наден, од миг до миг, можевте да почувствувате како одумира и последното, и најзанемарливо движење на воздухот. Градот стануваше пуст и правлив и само тук-таму, на кејот, по надреално празните стоковни куќи со големи ладила, како авионски пропелери по плафоните, низ тесните стрмни улички, по парковите, можевте да видите луѓе што ви беа слични – осамени, загледани во некој друг, само нивен свет, вљубени и кутри.

Но сега тоа беше нешто друго. Грбот на Кузма, дождот, зимата што си заседна така цврсто, преселбата, отсуството на Муна… сето тоа доаѓаше со сосема други предзнаци.
(Продолжува утре, во понеделник, на 25 декември)