Недозволената трговија со културни добра е глобален проблем кој бара глобален одговор, но исто така бара и силна меѓународна соработка особено во Западен Балкан каде што културното наследство е богато и разновидно. За оваа Влада и за мене како министер за култура и туризам заштитата и зачувувањето на културните добра на нашата земја е од врвен приоритет. Уверен сум дека заедно можеме да го заштитиме нашето културно наследство и да го зачуваме за идните генерации, истакна министерот за култура и туризам на денешното отворањето на работилницата „Борба против недозволената трговија со културни добра во Западен Балкан“  организирана од Регионалното биро за наука и култура на УНЕСКО во Европа.

На неколкудневната обука на која учесници се меѓународни и национални експерти, претставници од министерствата за култура и туризам, за правда, за внатрешни работи и од Царинската управа, јавни обвинители и судии, како и музејски професионалци и менаџери на локалитетите, Љутков ја потврди уште еднаш посветеноста и обединетоста за заштита и зачувување на културното богатство што ние овде го поседуваме, и изрази благодарност до УНЕСКО и до Регионалното биро за Европа со чија континуирана финансиска и логистичка поддршка досега се реализирани многу иницијативи и проекти, во насока на имплементација на конвенциите, програмите и иницијативите на УНЕСКО за заштита на културното наследство.

-Во тој контекст особено значајна е имплементацијата на меѓународните конвенции од областа на заштитата на културното наследство. Ќе нагласам дека нашата земја кандидатка за членство во ЕУ демонстрира сериозна посветеност во почитувањето на меѓународните конвенции, како и на други важни европски документи од областа на заштитата на културното наследство. Со денешниов настан уште еднаш се обединуваме во напорите за унапредување на заштитата и зачувувањето на културното наследство кое е симбол на идентитетот, историјата, колективната меморија и душата на еден народ, рече министерот за култура.

Тој ја нагласи ранливоста на регионот на Западен Балкан на кражби и нелегална трговија на културните добра и важноста од меѓусебна соработка.

-Нашиот регион е познат по својата богата историја и култура, но истовремено и по својот историски контекст кој ги прави културните добра ранливи, ранливи на кражби и на нелегална трговија. Со тоа не само што се оштетува културното наследство, туку се подриваат и економијата и социјалната стабилност на нашите земји. Затоа неопходно е сите земји од регионот заеднички со сити расположливи капацитети да се обединиме и да соработуваме во активностите за спротивставување и враќање на украдените и нелегално изнесени предмети, вели Љутков.

Во овој контекст тој потсети на соработката на земјава со Република Албанија кога како резултат на професионалниот и координиран пристап на двете држави успешно беше реализирано враќањето на 20-те незаконски изнесени икони од македонските цркви и манастири кои по децениското патешествие се вратени таму каде што припаѓаат.

-Затоа треба да продолжиме со зајакнување на законодавната рамка, како и со подобрување на професионалните капацитети на институциите одговорни за заштитата на културното наследство. Свесни сме дека треба уште многу да се работи за поефективна координација меѓу државните институции, локалните заедници и меѓународните партнери, како и подобри алатки за идентификација, следење и враќање на културните добра. Од овие причини денешниов настан е одлична можност да се разговара за различните аспекти на борбата против недозволената трговија со културното наследство, да се разгледаат правните рамки и регулативи што ги имаат нашите земја, да размениме искуства и најдобри практики со акцент на важноста на меѓународната соработка. Исто така, да се осврнеме и на улогата на технологијата во спречувањето на нелегалната трговија и можноста за поефективно следење и заштита на нашите културни добра.

Тој потенцира дека во оваа борба исклучително и клучно е и подигнувањето на јавната свест и важноста граѓаните да бидат свесни за вредноста на културното наследство и за штетата што ја предизвикува недозволената трговија каде што особено важна улога имаат образованието и јавните кампањи.

-Во оваа пригода би сакал да го истакнам значењето на меѓународната соработка и поддршката од организации како УНЕСКО. Тие играат клучна улога во подигнувањето на свеста, во обезбедувањето експертска помош и во поттикнувањето законодавни реформи. Нивната помош е од непроценливо значење за нашите заеднички напори, порача министерот Љутков.

На форумот се обратија и Синиша Шешум и Матео Росати од Регионалното биро за наука и култура на УНЕСКО во Европа.

-Низ борбата за нелегална трговија со културни добра не спречуваме само криминални активности, туку и директниот атак на културното наследство и што е уште поважно културниот идентитет на заедницата и целата држава. Затоа борбата против нелегалната трговија не е само правна или законска обврска, туку и морална обврска на секој поединец, рече Шешум во видео обраќањето до учесниците на обуката.

Тој нагласи дека соработката на УНЕСКО и Република Македомнија по ова прашање не е новина, бидејќи првите обуки ги почнале токму воземјава пред повеќе од 10 години, а оваа работилница е само уште еден чекор напред и потенцира дека ова е дел од Охридската стратегија усвоена од 28 јуни 2014 година кога министрите на култура од ЈИЕ ја дефинираа борбата против нелегалната трговија со културни добра како еден од најважните заеднички приоритети.

-Со оглед на сложеноста на овој вид криминал само трајна соработка помеѓу различни актери од сите нивоа на власта, само на таков начин можеме ефикасно да се спротивставиме на незаконската трговија. Мораме на секој можен начин да изградиме единство помеѓу сите вас за да имаме што е можно поефикасна борба против нелегалната трговија со културни добра, рече Шешум.

Росати посочи дека кај борбата против нелегалната трговија со културни добра не се работи само за имотен криминал со голема материјална вредност туку и за предмети со голема емотивна и симболична вредност.

-Размислете, има многу важни културни предмети во оваа убава држава која што има богата историја. Замислете како би се чувствувале да се украде, да се уништи, дури и да не се почитува најверојатно ќе бидете вознемирени, разлутени можеби. Во секој случај верувам дека би се почувствувале потиштено и дека ви е нападнат еден личен и колективен идентитет. Ова го прави културното добро толку посебно. Покрај материјалните добра, материјалната вредност има и значење, има симболично значење кое што ни значи нам како поединци, како заедници, како народи и дозволете како луѓе. Кога ќе изгубиме културно добро губиме клуч да разбереме кои сме и од каде сме, рече Росати.

Петдневната работилница е во насока на подигнување на свеста и градење капацитети за борба против недозволената трговија со културни добра за различни категории клучни институции и други засегнати страни.

Проектот „Борба против недозволената трговија со културни добра во Западен Балкан“ е финансиран од Европската комисија и имплементиран од УНЕСКО преку Регионалното биро за наука и култура на УНЕСКО во Европа со седиште во Венеција и нејзината канцеларија Антена во Сараево.

Фото: МИА