ШАЌИРИ: Скопскиот универзитет е на 1.944-то место од 2.000 во светов, но за мене успех е што 800 македонски студенти се запишаа во Љубљана

Министерот за образование Јетон Шаќири во интервју за МИА вели дека добрите примери од другите земји треба да ни бидат насока во подобрувањето на квалитетот на образованието во земјава.

Универзитетот „Свети Кирил и Методиј” во Скопје се најде на 1.944 – то место од вкупно 2.000 универзитети во светот на годинешната Шангајска ранг листа за 2021/2022. Дали и колку овој податок е поразувачки?

– Ќе треба сите да работиме и во овој процес ако сакаме да постигнеме резултати, почнувајќи од студенти, продолжувајќи со стручни соработници, научни соработници, асистенти, професори, декани, а секако и МОН и Националниот совет за високо образование. Секој што повеќе дава придонес во овој голем мозаик, ние ќе имаме подобрување во рангирањето на листата со светските универзитети. Треба МОН да најде начин како да се вклучиме или да биде исплатена партиципација, да се најде начин, каде може да се акредитираме во квалитетни институции, па исто така и да се обезбедат буџетски средства за тоа, универзитетите од нивниот предвиден буџет, што го реализираат, знаеме дека одредени институции имаат проблем со буџетот, тие да најдат начин, како да ги мотивираат и студентите и професорите од нивниот буџет за тие да можат да имаат плус придонеси за тоа кој ќе објави научен труд со најголем импакт. И нека се рангираат, нека се отвори конкуренција за студентите, јас мислам дека на тој начин ќе имаме подобри двигатели, затоа јас на овој процес гледам како на еден добар дел во кој треба да соработуваме сите.

Мислам дека ние треба да очекуваме напредок во наредниот период, но ако сите соработуваме, тие студенти што се во Словенија и тие што доаѓаат од најдобрите рангирани универзитети, што земаат стипендија, тие имаат во договорите периодот што студирале двапати да го искористат за работа во нашата земја, вака мислам дека сите ќе дадеме придонес и ќе треба да работиме за да бидеме подобри. Да ги искористиме стратегиите од другите земји и искуствата од Европската Унија, и едно ќе кажам јас имав прилика проектот што беше реализиран во средните училишта со британската Амбасада, присуствував на состанок, ја искористив приликата, иако зборував за други работи, напоменав дека нашите средношколци и основци што беа во тој проект се креативни имаат навистина добри идеи, се креативни, тие што студираат од нашата земја во Словенија, постигнуваат максимални резултати,тие што завршуваат кај нас одреден степен на образование и продолжуваат во другите земји, исто така, постигнуваат најдобри резултати во нивните магистерски студии, имаме и добри студенти кои студираат во најдобрите рангирани универзитети, па исто така, тие студенти потекнуваат од нашите средно образовни установи. Затоа овој процес е соработка со сите, и мислам дека секој треба да даде придонес за да имаме добар резултат.

Веќе неколку години по ред, љубљанскиот Универзитет поради добрите услови најмногу странски студенти брои од Македонија. Кои конкретни чекори ги преземате за да ја подобрите состојбата со образованието и дали го следите примерот од Љубљана?

– Процесот на високо образование никогаш не го гледам како процес кој може да се реализира од една страна или одлуки кои ќе се донесуваат од страна на МОН процесот на високо образование предвидено е да се реализира состанок со претседателот на Националниот совет за високо обраозвание на кој состанок заедно со него ќе отвориме дискусија за да подготвиме работна група за Законот за високо образование, каде ќе бидат вклучени важните институции кои се во процес на квалитет на високо образовние, како агенција за квалитет со двата одбори, одборот за акредитација, и други. Заедно вака и со претставници од Студентската унија, можеме добрите примери да ги земеме како добар начин за развивање на нашите високобразовани установи, бидејќи освен што влегува инфраструктурата треба да предвидеме од дел од буџетот за да реализираме подобри инфраструктурни услови. Вие знаете дека освен што имаме редовни стипендии имаме и студентски оброк, мислам дека треба да се вложиме повеќе во тоа да ги мотивираме и студентите и на наставниот кадар, на тој начин ние можеме заедно да работиме за подобри услови, во делот на наставата, инфраструктурните проекти, но исто така и разгледувајќи ја можноста во различните земји, добрите искуства не само од Словенија туку и од другите земји.

Ние сме една мала земја, која во процесот на науката исто така, треба да се развива што побрзо како што се развиваат другите процеси, но ако земеме на глобално ниво и ако земеме предвид колку универзитети има во светот и од тие некои не се ни влезени во Шангајската лсита дури ние и треба да напредуваме, но со взаемните соработки.

Оваа учебна година 800 македонски граѓани се запишале на студии на Универзитетот во Љубљана, дали овие податоци ги сметате за неуспех?

-Секој одлучува сам каде сака да се запише, навистина не го сметам за неуспех, бидејќи и нашето Министерство има дадено придонес во договорите што ги има во билатералните соработи со Република Словенија. И ние сме во фаза на подготвување на кадар, ние сме мала земја, секое добро искуство добиено и внатре и надвор ако сите заедно ги сумираме мислам дека ќе дадат добар придонес во наредниот период во нашите виосокообразовни институици да имаме подобар успех, имаме и ние студенти што доаѓаат кај нас, од Турција, Албанија, дури и од Шпанија. Младите треба сами да одлучуваат, а ние треба одговорно да работиме за да создадеме што подобри услови. Тие што се запишуваат во Словенија гледаат добра можност, секое нивно добро искуство ние како земја треба да го искористиме во наредниот период.

Дали мислите дека постои начин да ги вратиме нашите студенти од Словенија, со цел тоа што тие го научиле и искусиле да почнат да го применуваат во државава?

-Колку сме задоволни со тоа колку се враќаат искрено кажувам дека има одредена бројка која сака и студира надвор за да даде придонес за нашата земја, има и од тие студенти кои завршуваат, но едно ќе кажам ако сакаме сите да дадеме придонес за во нашата земја да биде подобро сите треба да размислиме, бидејќи нашата работа и искуство повеќе ќе се вреднува ако даваме придонес во нашето општество. Ние можеме да бидеме 20 или 30 години надвор од нашата земја да го искористиме искуството, но секогаш ќе се вратиме во нашата земја и секое добро, секој што треба да даде придонес и да ќе треба сите да работиме за подобри услови, на пример, тие што завршуваат за ИТ инженери сега имаат добри услови во нашата земја, ќе треба да работиме за подобри услови во здравството, јас одговорно кажувам дека ќе треба да работиме за подобри услови во основното, средното и високото образование, бидејќи ние кога ќе имаме подобри услови, и тоа што се очекува од нас ќе имаме простор да очекуваме и ние повеќе од нив, да очекуваме да го дадат придонесот во нашата земја. Јас секогаш имам надеж дека најголемиот успех и најголемото докажување секој може да го постигне во земјата од каде доаѓа.

Според одредени истражувања, младите сметаат дека корупцијата и малата заинтересираност кај професорите се најважните фактори кои негативно влијаат врз образовниот сектор, каков е вашиот став во однос на тоа?

-Корупцијата првенствено како збор не треба ни да го има во образованието, не треба да постои, но ако има нешто од овие лоши феномени јас ја користам приликата да порачам студентите анонимно да поднесат документи во кој било сектор од Министерството. Секој професор треба да размисли дека во високообразовниот процес секој што сака да се школува треба да му дадеме најдобри услови и најдобри прилики, да тоа можеме да го реализираме ако одговорно се однесуваме почнувајќи од Владата од Министерството, најдобри услови на професорите, но не е само тоа треба и поодговорно да ги разбираме работите, на пример процесот на реализација на испит, процесот на консултација со студентите, мислам дека студентскиот глас треба да биде на прво место.

Дали во Република Македонија може да има бесплатно високо образование?

-Моментално ги немам анализите на буџетот ниту импликациите, но можам да кажам дека ние како Министерство имаме дадено напор за што повеќе да им се помага на студентите со стипендиите каде вредноста на стипендиите е променета на подобро, како студентскиот оброк, па ќе треба во наредниот период да се размисли и на оваа дискусија од ваша страна, имаме одредени земји каде и во приватните и во јавните, кога финансира државата кога се одредува и бројот на финансии се предвидуваат и факултетите. Тоа е за подолгорочна анализа што јас би посакал да ја има во таа стратегија која јас неколку пати сум ја најавил, во која ќе бидеме вклучени сите, сега сме во процес на концепт, а основното образование каде после една година треба да ги гледаме конечните резултати, за тоа како е реализиран, конечните резултати за студентите што завршуваат ќе може да ги погледнеме после четири или пет години. Што се однесува до средното образование долг период не е променет Законот за средно образование, формирана е работна група која ќе има состанок за законските промени за средното образование, освен тоа ние продолжуваме исто така, и со промените во високото образование, па и овие буџетски анализи ќе се вклучени во таа стратегија, за да има општо подобри услови за студентите.