Талибанците ветија дека ќе се борат против трговијата со дрога, но доколку авганистанската економија падне, нејзиното производство може да се зголеми, тврдат експертите.

Авганистан е веќе најголемиот светски снабдувач со опиум. Но, опиумот, што се користи за хероин, не е единствената илегална дрога произведена од нацијата зафатена од војна.

Во текот на изминатите четири години, Авганистанците постигнаа успех во производство на метамфетамин, колоквијално познат како спид, кристал или мет.

Во некои делови на Авганистан, производството на метамфетамин веќе го надмина производството на опиум.

Истражувачите тврдат дека не е посветено доволно внимание на растечката илегална трговија со дрога, а повлекувањето на САД предизвика загриженост во Европа поради зголемената опасност од испорака на метамфетамин.

„Германската федерална полиција внимателно ја следи ситуацијата“, рече нејзиниот портпарол за Ал Џезира, „бидејќи метамфетамин се произведува во големи количини во Авганистан веќе неколку години и постои опасност тој да влезе во германскиот или европскиот пазар преку традиционалните патишта за шверц“.

Екстракција од локалното растение

Според Филип Бери од Кралскиот колеџ и автор на „Војна против дрога и англо-американски односи: Лекции од Авганистан“, „ако авганистанската индустрија за метамфетамин продолжи да расте, постои можност Европа, како и другите пазари, да станат попосакувана дестинација“.

Авганистанците започнаа со посериозно производство на метамфетамин пред четири години, според извештајот од ноември 2020 година на Европскиот мониторинг центар за дрога и зависност од дрога (ЕМЦДДА).

Постојат извештаи дека Авганистанците „готват“ мет во лаборатории со големина на кујна од 2013 година, извлекувајќи го од лекови, како што се сирупи за кашлица. Но, овој процес е комплициран, опасен и бара хемиски вештини.

Кога локалните жители открија дека можат да извлечат метамфетамин од локално растение, се чинеше дека производството навистина доби на интензитет.

Ефедра, локално наречена бандак или оман, е трева што лесно се бере на локалните падини. Некогаш се користеше за загревање или лекување на бубрежни заболувања, а сега се бере, пакува и суши, а потоа хемиски се обработува за да се извлече ефедрин.

Постапката е едноставна и релативно ефтина, а во друг, посложен чекор, третираните ефедра се користат за формирање кристали од метамфетамин.

„Достапните податоци сугерираат дека Авганистан стана производител и снабдувач на релативно големи количини ефтин ефедрин и метамфетамин за краток временски период“, предупреди ЕМЦДДА.

„Потенцијалниот обем на производство на ефедрин и метамфетамин… приходите што ги генерира и брзината со која се генерира, е изненадувачки и загрижувачки“, се додава.

Хероинот поминува низ балканските земји и Турција

Тие предупредија дека целното производство во Авганистан наскоро може да започне да се натпреварува со производството на опиум.

Познато е дека Авганистан снабдува повеќе од 80 проценти од светскиот опиум, а Европа е најголемиот пазар. Хероинот се шверцува најмногу преку балканските држави и Турција.

Според извештајот од 2019 година на Канцеларијата на Обединетите нации за дрога и криминал (UNODC), вкупната вредност на економските активности поврзани со опијати во Авганистан се движеше помеѓу 1,1 и 2 милијарди долари, или 11 проценти од БДП на земјата.

Авганистанскиот метамфетамин го најде својот пат и на други пазари. Откриен е во Африка, Австралија, Индонезија и Шри Ланка.

Според непотврдени извештаи, може да стигне и до Европа.

„Веруваме дека нешто пристигна и до Турција“, изјави Лоран Ланиел, аналитичар од ЕМЦДДА.

„А ако пристигна таму, тогаш претпоставуваме дека дел од него ќе пристигне во Европа“, додаде тој.
Сите експерти со кои разговараше Ал Џезира се согласија дека е невозможно да се знае дали повеќе дрога ќе пристигнува во Европа под власта на талибанците.

Зависи од талибанците и односот на странците

Минатата недела, портпаролот на талибанците вети забрана за шверц и производство на дрога.

„Не е изненадувачки што талибанците, кои се обидуваат да се позиционираат како легитимна влада, ветија забрана. Можеби тие се обидуваат да добијат меѓународно признание и пристап до фондови за развој преку контрола на дрога“, вели Бари.

Но, додава истражувачот Дејвид Менсфилд од Британскиот институт за развој во странство, многу ќе зависи од состојбата на авганистанската економија.

„Економскиот колапс може да биде стимул за производство на поголеми количини дрога“, вели тој.

„Она што ќе се случи зависи од тоа каков ќе биде изборот на талибанците за водење на земјата и како ќе се однесуваат западните донатори кон нив“, додаде тој.

Воведувањето посилни санкции може да предизвика економска криза што ќе доведе до зголемување на бројот на бегалци и зајакнување на производството на дрога, што, без сомнение, ќе влијае и на Европа.