Данската премиерка Мете Фредериксен во понеделник во Вашингтон ќе се сретне со американскиот претседател Џо Бајден, што ќе биде можност Белата куќа да ја оцени како можен кандидат за прв генерален секретар на НАТО.
Според дипломатите, Фредериксен (45) е сериозен кандидат да го замени Јенс Столтенберг на чело на НАТО, кој ја напушта функцијата во септември. Таа се издигна на важност на меѓународната сцена минатата година како гласен застапник на војната на Украина против Русија, стекнувајќи почит за нејзините напори да го зајакне западното единство во тој контекст.
„Можев да зборувам за Мете Фредериксен долго време. Таа е една од најспособните европски државници“, рече норвешкиот премиер Јонас Гар Сторе минатата недела, на прашањето за неа како потенцијален кандидат за генерален секретар на НАТО.
„Во Европа има голема почит за работата што ја работи како премиер и за видот на личноста во меѓународната соработка“, рече тој. Главната пречка за нејзината кандидатура е тоа што Данска долго време троши малку за одбрана и е под притисок да ги зголеми трошоците на 2 отсто од БДП, што е клучна цел на НАТО.
Но, во декември, нејзината нова центристичка влада одлучи дека земјата ќе го постигне тоа во 2030 година, три години подоцна од планираното. Минатата недела таа најави и големи одбранбени инвестиции во следните десет години и зголемена воена помош за Украина, што ќе помогне привремено да се исполни целта на НАТО оваа и следната година.
Фредериксен, политичар од кариера и претседател на Социјалдемократската партија, стана најмладиот премиер на Данска во 2019 година. Таа беше реизбрана минатата година, откако успешно ја водеше земјата низ пандемијата „Ковид-19“, но нејзиниот профил надвор од националните граници е ограничен.
„Може да се каже дека таа навистина немаше меѓународен профил“, рече Џејкоб Каарсбо, аналитичар за безбедност и одбрана во тинк-тенкот ЕУРОПА. „Но, тоа се промени кога започна руската инвазија на Украина.
Таа ја посети Украина три пати од почетокот на војната во февруари 2022 година и Данска обезбеди значителна финансиска и воена помош за Киев и покрај големите недостатоци во сопствената одбрана. Земјата е лидер во обуката на украинските пилоти и е отворена за испраќање авиони Ф-16 во Украина.
„Таа има силна позиција во Данска, но предизвикува и поделби меѓу граѓаните. Многумина ја сметаат за премногу доминантна и алчна за власт“, изјави поранешниот дански министер за одбрана и правда Ханс Енгел.
На меѓународната сцена, таа избегна отворени конфликти со Турција и Унгарија со тоа што се покажа дека е прагматичен политичар, а предлогот на поранешниот американски претседател Доналд Трамп во 2019 година да го купи Гренланд, суверена данска територија, го отфрли како „апсурден“.
Иако вели дека не е кандидат за генерален секретар на НАТО, не кажа дека тоа не ја интересира. „Не аплицирам за никакви работни места. Поканета сум да го посетам претседателот Бајден, што со нетрпение го очекувам.“
