АНАЛИЗА ЗА ФРАНЦУСКИТЕ ИЗБОРИ: Што ќе се случи со ЕУ ако победи Макрон и какви промени би следувале со Ле Пен?

Европа е составен дел од разидувањата во изборните програми на двајцата кандидати за претседател на Франција. Од една страна, Емануел Макрон, убеден Европеец и кој сака да обезбеди проевропски политички континуитет. Од друга, Марин Ле Пен и нејзината визија за „Европа на нациите“,Небојша Вукадиновиќ, доктор на институтот за политички студии од Париз, Професор на Сциенс По, директор на програми во ЕуропаНова и Корентан Горин, генерален директор на ЕуропаНова даваат анализа за последиците за Европа од овие избори во неделникот Журнал ди Диманш, пренесува дописникот на МИА.

Два начини на гледање на Европа, бидејќи Унијата радикално се промени во последните пет години. Помеѓу Брегзит, пандемијата „Ковид-19“ и војната во Украина, ЕУ можеше да се опорави и да излезе од кризи посилна, обезбедувајќи зголемена заштита за европските граѓани. Поддршка за економската активност и планот за закрепнување, европското лидерство во однос на еколошката транзиција, појавата на европски одбранбен систем и силната поддршка за Украина се сите елементи кои овозможуваат да се докаже единството и продлабочувањето на европскиот проект.

Во време кога европското прашање е централно за иднината на континентот и на Франција, од суштинско значење е граѓаните да ја сфатат европската димензија. На 24 април на Европската унија и се нудат две патеки.

Првиот пат кон избор на кандидат кој ќе ги носи боите на Европа и Франција, во корист на зајакнувањето на ЕУ, спроведувањето реформи со цел да се обезбеди европски суверенитет, што се смета дека е неопходно во контекст на пандемијата и војната .

Вториот, кон избор на кандидат со малку европски предлози, кој сака да оспори една од слободите на ЕУ, а тоа е слободното движење, но и да излезе од европските енергетски политики, па дури и да го доведе во прашање приматот на правото на Заедницата.

Ако Фрекзитот и излезот од еврозоната не се повеќе на агендата на Марин Ле Пен, нејзиниот избор на 24 април ќе биде јасен знак за слабеење на Европската унија, за ризик од раскинување на француско-германската двојка и повлекување во себе. Конечно, закана за вредностите и принципите на самиот европски проект.

Во пресрет на вториот круг од претседателските избори во Франција, се спротивставија две визии за светот, за нацијата и за Европа. Во времето на француското претседавање со Европската унија, сите очи се вперени во Франција. Сепак, европското прашање не беше составен дел од дебатата. Сепак, тој е централен не само за иднината на Европската унија и на европскиот континент како целина, туку и за Франција и нејзината иднина. Исходот од претседателските избори ќе има трајни последици. Внимателно се следи во светот, во земјите-членки на Европската унија, како и во земјите кои се стремат кон членство.

Две визии за Европската Унија

Победата на Емануел Макрон би значела континуитет на проевропската политика. Тој сака да „изгради моќна Европа“, во согласност со концептот на стратешка автономија што долго време сам го поддржува на европско ниво. Пандемијата и војната во Украина ја покажаа потребата од зголемен европски суверенитет во индустриска и дигитална смисла, но и во однос на одбраната.

Францускиот претседател на функција, исто така, сака да се заложи за преговори за втор европски план за закрепнување, Берлин, во моментов, одолговлекува. Тој, исто така, сака редефинирање на критериумите за стабилност што произлегуваат од Договорот од Мастрихт, кој моментално е замрзнат до декември.

На страната на Марин Ле Пен, неколку предлози, освен создавањето на Француски суверен фонд (ФСФ) кој останува многу нејасен. Кандидатката би видела и намалување на францускиот придонес во европскиот буџет за 5 милијарди евра. Париз би се изложил на санкции, а особено на намалувања за возврат на средствата што ги добива од ЗЗП, на пример.

Поинаква Европска Унија

Денешната Европска Унија повеќе не е иста како онаа од пред најмалку десет години од четири причини. Прво, поради Брегзит. Второ, затоа што неколку земји-членки имаат фундаментално различна визија за Европа од онаа на Франција и нејзината сегашна влада. Така, Унгарија и Полска имаат визија за Европската унија која е повеќе економска отколку политичка, Европа на нации во која приоритет се дава на суверенитетот на земјите-членки. Овде, нелиберализмот го оспорува и владеењето на правото.

Трето, новата француско-германска двојка од декември 2021 година, Олаф Шолц и Емануел Макрон, не се без разлики и засега сме далеку од претходните француско-германски парови со силни симболи и слики. Четврто, пандемијата бара размислување за ризиците кои претстојат. Конечно, петто, војната во Украина прави неопходно да се размислува поинаку за европската конструкција и нејзиното проширување.

Што би значело победа за Ле Пен

Победата на Марин Ле Пен ќе го постави прашањето за длабинските реформи на Европската унија што таа ги разгледува, особено за миграциските прашања и Шенген зоната. Кандидатката денеска не е за „Фрегзит“ строго кажано и нејзиниот говор значително се промени од 2017 година кога беше најавено излегување од еврозоната. Меѓутоа, за кандидатот, визијата на Европската унија сега е „Европа на слободни нации“ за која националното право треба да биде супериорно во однос на европското право.

Под овие услови, извесно е дека нејзината победа би значела радикална и трајна промена во односите меѓу Франција и ЕУ. Иднината на европската конструкција би била длабоко променета со послаба Европска унија. Оваа победа би имала последици и за француско-германската двојка бидејќи таа би била значително ослабена, ако не и скршена.

Француско-германската двојка е дел од долгото наследство од крајот на Втората светска војна и во историјата на европската градба. Тој никогаш не престана да се претставува како движечка сила во европската градба. Што би била Европската Унија без неа? Во Унија која би одговарала на визија за Унгарија и Полска, какви би биле и трансатлантските односи? Какво би било местото на Европската Унија во светот? Кои би биле последиците од послабата Европска унија врз нејзината економија? Каква би била иднината на проширувањето на Европската унија? Ниту едно од овие прашања не се расправаше за време на изборната кампања. Меѓутоа, со војната во Украина, стана императив да се покаже дека стратегијата се разгледува.

Зајакнување или слабеење на Европската унија?

Дали после резултатот од претседателските избори ќе видиме слабеење или зајакнување на Европската унија? Што ќе значи продлабочувањето на Европската унија, со која често се соочуваше, ако не и против проширувањето? Дали ќе видиме забрзување или забавување на и онака многу бавниот процес на проширување на Европската унија? Дали резултатите од претседателските избори во Франција ќе го наведат проширувањето на еден или друг начин? Сите овие прашања остануваат неодговорени.

Неодамнешните говори на двајцата кандидати мора да се набљудуваат пред се од аголот на националните прашања во пресрет на вториот круг. Во овој контекст, целта е да се привлечат гласачи од други политички партии со преземање на теми од програмите на овие партии. Така, најавата на Емануел Макрон за премиер одговорен за „еколошко планирање“, тема што ја зафати Жан-Лук Меланшон, исто така, има за цел јасно да се разликува од неговиот противник. Дури и да се спомене прашањето за реформите во Европската Унија, од политичката дебата отсуствува прашањето за проширувањето на Европската унија. Оваа тема не беше дел ниту од изборните кампањи на кандидатите во првиот круг.

Кредибилитетот на Европската Унија

Во контекст на војната во Украина, иднината на изградбата на Европската унија и нејзиното проширување заслужуваат да се сметаат за стратешки субјекти од кои не треба да се оттргнеме. Изборот што се јавува во пресрет на вториот круг е меѓу Европската унија во континуитетот на нејзината изградба, а од друга кон деконструкција на Европската унија и нејзино непоправливо слабеење. Дали Франција би била посилна во послаба Европа? Ништо не е помалку сигурно.