Ова е прв дел од интервјуто на Александар Русјаков за хрватското Радио Пула емитувано на 17 мај. Уредник и автор е Елвис Милета. Интервјуто, со оглед на тоа што трае 40 минути, го поделивме на два дела. Вториот дел ќе можете да го прочитате во текот на утрешниот ден. .

МИЛЕТА: Почитувани слушатели денеска ќе разговараме за шестата република на некогашна СФРЈ, ако Словенија беше прва, за Македонија, земја која во последно време поради политичката нестабилност ги зазема централните страници на весниците. Знаеме дека го смени и името. Веќе не се вика Поранешна Југословенска Република Македонија, туку Северна Македонија. Исклучителна чест ми е во „Контрада“ да го поздравам во мое и ваше име, Александар Русјаков, македонски писател, поет, колумнист, сценарист… дали нешто заборавив?

РУСЈАКОВ: Па, јас завршив филмска режија, но веќе не се занимавам со режија, пишувам сценарија, тоа ми е поинтересно.

МИЛЕТА: И покрај се ова, вие сте и македонски дисидент. Претпоставувам дека кога за некого ќе се каже дека е дисидент, тоа подразбира дека него му се заканува некој вид прогон во неговата држава.

РУСЈАКОВ: Да ве исправам, нашето име не беше ФИРОМ, тоа беше привремена референца, додека не се реши спорот со Грција кој беше наметнат од страна на Грција и ЕУ. Потоа спорот се најде во ООН каде беше смислена таа глупава референца. Нашето име беше Република Макеоднија. Сега ја променивме референцата во друго име и тоа не беше нормално. Тоа не беше нестабилност или политичка криза, туку политички хаос. И уште нешто, Не сум јас дисидент. Не се чувствувам така, туку се чувствувам како човек кому му ја одзеле татковината. Околу политичкиот прогон, тој постои кон сите тие кои се бореа и се борат за зачувување на името Република Македонија и за зачувување на македонскиот идентитет. Целата игра околу името, во која учествуваа и НАТО и ЕУ не беше само да се смени името на државата, туку да се смени идентитетот на Македониците, да се избрише идентитетот и да се избрише македонскиот јазик. Затоа Грците инсистираа на ерга омнес, име за севкупна употреба. Но, да беше само името, на пример, знаеме дека Германија се вика и Дојчланд итн. Но тоа се варијанти како другите ја нарекуваат Германија, а тие самите знаат како се именуваат. Кај нас идејата беше да ни се наметне свекупно име со географска одредница, за Македонија никогаш веќе да не постои.

МИЛЕТА: Кај нас во Хрватска информациите доаѓаат минимално, па ако некој не е од Македонија или ако некого посебно не го интересира што се случува, тој нема увид во вистинската состојба на работите. Тоа што го знаеме е дека меѓународната заедница од прогласување на независноста на РМ имаше важна и речиси неодминлива и потребна улога во тоа што таму се случуваше. Без меѓународната заедница политичкиот живот во Македонија не би бил можен. Конечно таму во регионот имаше тешка во војна во 1999 во време на Милошевиќ, па НАТО интервенција, а како продолжение на тоа во 2001 година во Македонија, војна, која за македонските гласила беше „тероризам“ а за Албанците ослободителна војна. Сакам да кажам дека Македонија има сложена географска положба и доколку тоа беше поинаку, веќе во 19 век би имале своја држава. Но за жал бевте преблиску до Турција, до Бугарија, Србија, Албанија… И тоа е така до денес. Грците ви го оспоруваат името…
РУСЈАКОВ: И идентитетот…
МИЛЕТА: Бугарите ви го оспоруваат името и јазикот…
РУСЈАКОВ: Не, не, идентитетот и јазикот…
МИЛЕТА: Србите црквата…
РУСЈАКОВ: Србите не ни ја признаваат црквата, Грците сè, Бугарите рековме, Албанците територијата, така што ние имаме убаво опкружување. Со фини цивилизирани соседи кои се сè уште во 19 век. Проблемот е што во 19 век сите народи работеа на своето национално будење. Така и ние. Постоеше ВМРО но тогаш доаѓа таа фамозна 1913 година и поделбата на Македонија меѓу Грција, Србија и Бугарија. Тука се вмешуваат големите сили, Франција, Австро-Унгарија, Русија, Англија… кои се своевидни спонзори. Така доаѓа до поделбата на Македонија. Грција го добива најголемиот дел и тогаш всушност за прв пат во историјата грчка нога стапнува на територијата на Македонија. Бугарија го доби пиринскиот дел, а Србија вардарскиот. Оттогаш, до 1948 година вo Грцијa се случува најголемиот геноцид во историјата на македонскиот народ. За пет века Турците не сториле толку злосторства колку во тоа време нашите православни браќа. 150 000 луѓе се убиени, села се запалени, егзодус… Во исто време голема асимилација. За да имаат претстава вашите слушатели, Бугарија имала повеќе бугарски училишта во Македонија отколку во Буагрија, Србија повеќе жандарми отколку во Србија. Ве уверувам, ако вашите слушатели го прочитаат извештајот на Карнегиевата комисија за злосторствата во Македонија во текот на Балканските војни, нема да можат да спијат.
МИЛЕТА: Тоа се неколку децении на уништување на македонскиот идентитет…

РУСЈАКОВ: Ги менуваа топонимите… И тогаш доаѓа Втората светска војна во која Македонците сами се ослободуваат, во српскиот дел. На пример, Белград и половина Србија ги ослободува Црвената армија. На Македоницте никој не им дојде на помош. Македонците во Грција сами ги протераа Германците и тогаш доаѓаат монархофашистите и започнуваат граѓанска војна. Затоа Черчил во 1948 година, бидејќи тоа е нивна територија, не грчка, испраќа авиони со напалм бомби. Така Егејска Македонија останува во Грција. Во исто време Тито договара со Димитров спојување со Бугарија, но Рузвелт, Сталин и Черчил не го дозволуваат тоа. Така што, Македонците малку здивнуваат во вардарскиот дел и тогаш доаѓа 1991 година, крвавата војна во Југославија, испаднавме будали, мирно можевме да се раздвоиме. Во Македонија тој период помина мирно, без војна, но почна друг вид војна. Тогаш кога во Хрватска заврши татковинската војна во Македонија почна специјална војна против неа.
МИЛЕТА: Каква беше политичката ситуација во Македонија по осамостојувањето?
РУСЈАКОВ: Па сите комунисти стана социјалдемократи од една и десничари од друга страна. Тие се ребрендираа. Социјалдемократите ја искрадоа државата преку приватизацијата, 400 000 луѓе останаа на улица…
МИЛЕТА: Тогаш Киро Глигоров беше претседател?
РУСЈАКОВ: Да. Не знам како е во Хрватска, кај нас претседателот нема големи ингеренции, не е како во САД.
МИЛЕТА: Кога е основана ВМРО-ДПМНЕ, колку од некогашните социјалистички активисти се трансформираа во ВМРО?
РУСЈАКОВ: Па комунистите се распоредија насекаде, стратешки, веројатно исто беше и во Хрватска, но се појавија и некои нови интелектуалци. ВМРО важеше за националистичка партија, но само на хартија. Знаете, никој од нив не ги вадеше од уста ЕУ и НАТО, дури кај нас смислија една ситуација која здравиот разум не може да ја сфати и велеа – нема друга алтернатива…

МИЛЕТА: Добро ќе се вратиме на сегашната состојба, предлагам со неколку реченици да ги опишете причините за војната во 2001 година. Ја имаме агресијата на Милошевиќ на Косово, НАТО возврати и го пробуди духот на албанскиот национализам. Првите судири во 2001 се на косовско-македонската граница.

РУСЈАКОВ: Да, така. Но тоа не беше граѓанска војна.

МИЛЕТА: Во агенциските извештаи и во филмовите од тоа време стои дека станува збор за терористички акции…

РУСЈАКОВ: Да, но зад сето тоа стоеше светската моќ. Тоа не го сторија Албанците од Македонија. Тоа беше напад од Косово. Косово тогаш беше протекторат на ОН. Нападот дојде практично од ОН и НАТО. И тогаш го потпишаа Рамковниот договор, за неколку години подоцна грчкиот министер за надворешни работи, не се сеќавам како се викаше, да каже дека тој договор е пишуван во Грција. Тоа е договор за да се ослаби македонската позиција, да се ослаби Македонија. И ја создадоа таа идиотшина наречана 20 проценти, така што сите зборуваат за граѓанско општетсво а создадоа оштество на племенски заедници во кое луѓето се вработуваат врз основа на етничката припадност.

МИЛЕТА: Имаше ли судири на десната страна од Вардар?
РУСЈАКОВ: Не, немаше ништо дури ни во оние градоови каде се пола-пола Македонци и Албанци. Немаше ништо дури ни во Дебар каде 90 отсто жители се Албанци. Тоа беше на мал простор исценирана војна.

МИЛЕТА: И тогаш следи Охридскиот договор, со кој Албанците добија големи овластувања.
РУСЈАКОВ: Да, добија, но работата е што животот меѓу Албанците и Македонците, обичниот народ, никогаш не беше проблеем. Проблем беше предизвиканата од надвор војна. Имаа две решенија. Едното беше да се случи Босна, на пример, македонска паравојска да влезе во албанско село и да убие стотина луѓе, и обратно. Тоа не се случи бидејќи луѓето не сакаа да се убиваат меѓу себе, и така дојдовме до Охридскиот договор.
МИЛЕТА: Како загина Борис Трајковски?
РУСЈАКОВ. Во крајно сомнителни околности. Неколку пати се обидуваа да го реконструираат настанот, но крајно фарсично…
(Продолжува)

Ова е линк до интервјуто

https://radio.hrt.hr/radio-pula/aod/alexandar-rusjakof/300549/