Измените во Уставот на Македонија за вклучување на Бугарите во преамбулата треба да го решат и статусот на албанскиот јазик, кој е дефиниран како јазик што го зборуваат повеќе од 20 отсто од населението што живее во оваа земја, пишува Радио Слободна Европа (РСЕ) на албански јазик.
Ваквото барање беше повеќепати повторено од албанските политички партии, но беше одбиено од македонските партии. Според нив, со ова државата би станала бинационална, но противењето го оправдале и со Охридскиот рамковен договор, кој според нив содржи таква дефиниција.
Министерот за правда, Кренар Лога, на 28 март изјави дека освен за вклучување на Бугарите и другите етникуми во Уставот, групата експерти може да разговара и за формулата „20 отсто“ за албанскиот јазик, како и за други прашања. за што има отстапки во Уставот.
– Може да работат на промена на Уставот, не само во делот на преамбулата, туку и во други отворени прашања, како што е делот што се однесува на институционалниот вакуум, како што имавме случај кога немаше кој да ја потпише одлуката на еврообврзницата. Ја имаме и ситуацијата со пандемијата кога го растуривме Собранието и не можеше да се состане за да донесе важни одлуки, рече Лога.
Во оваа насока, Движењето Беса, партијата во опозиција, бара албанскиот јазик да најде трајно решение во Уставот, бидејќи сегашната формулација во Уставот, според оваа партија, е погрдна и не се совпаѓа со европските вредности.
– Интеграцијата во ЕУ значи дека граѓаните на Македонија, вклучително и Албанците, треба да бидат интегрирани во Унијата како рамноправни граѓани. Затоа, оценуваме дека нашето барање е целосно компатибилно со вклучувањето на Бугарите во преамбулата на Уставот – со кој С. Македонија го решава проблемот со македонскиот јазик наспроти Бугарија – треба да се смени и дефиницијата за албанскиот јазик. Значи, нашиот јазик треба да се дефинира како албански јазик, а не како јазик што го зборуваат повеќе од 20 проценти од вкупното население. Веруваме дека ова барање ќе наиде на поддршка кај македонските партии, изјави лидерот на Беса, Билал Касами.
Премиерот Димитар Ковачевски не исклучува уставни измени и за други прашања. Сепак, тој вели дека приоритет во оваа фаза е вклучувањето на Бугарите во преамбулата.
– Секако дека ќе бидат изнесени и други идеи во однос на уставните измени, бидејќи и министерот за правда истакна дека има некои процедурални аспекти кои мора да се испитаат и кои имаат врска со функционирањето на институциите. Но, најважни за моментот се уставните измени во делот на преамбулата за вклучување на бугарското малцинство во неа, рече Ковачевски.
Барањето за дефинирање на албанскиот јазик во Уставот, според ДУИ, може да го поларизира општеството. Од ДУИ, која е дел од Владата, велат дека приоритет треба да биде само делот што се занимава со вклучување на Бугарите во Уставот, за да не се блокира евроинтеграцискиот процес.
– Треба да се фокусираме само на уставните измени кои се однесуваат на продолжување на разговорите со Европската унија и овој процес не треба да се оптоварува со други политички прашања кои уште повеќе би го поларизирале општеството, изјави Бујар Османи, министер за надворешни работи и портпарол на ДУИ.
Дури и познавачите на политичките прашања имаат различни мислења дали во оваа фаза Уставот треба да претрпи други измени.
Аналитичарот Владимир Божиновски рече дека таквите промени не можат да се направат без широк консензус, но нагласи дека ниту измените само за вклучување на Бугарите нема да можат да се одобрат доколку ја немаат поддршката од македонската опозиција.
– Ниту еден пратеник на ВМРО-ДПМНЕ нема да гласа за овие измени. Не можеме да кажеме што ќе се случува понатаму, но промените во оваа форма, како што се планира да бидат одобрени, нема да бидат поддржани, рече Божиновски.
Но, Арсим Синани, експерт за политички прашања, рече дека во овој процес и Албанците треба да имаат корист во натамошното унапредување на нивниот статус, поточно во правилното дефинирање на албанскиот јазик.
– Ако Албанците не успеат да станат основачи, мислам дека тоа ќе биде процес кој повторно ќе остане суспендиран бидејќи Албанците бројно се зголемија, па затоа ги бараат своите права да бидат основачи на С. Македонија, оцени Синани.
Уставните измени се во подготвителна фаза и треба да се направат за вклучување на Бугарите во преамбулата на македонскиот Устав.
Извор: РСЕ на албански јазик
