Евгени ДАЈНОВ
(авторот е професор по политички науки, а неговата анализа за „македонското прашање“ и бугарското вето е објавена во бугарски Дневник“)

Кога бев млад, често слушав од возрасните околу мене дека нешто е „неразбирливо како темна Индија“ или „заплеткано како македонското прашање“. Оттогаш помина многу време и се покажа дека Индија не е толку тешко да се разбере. Другото прашање останува комплицирано, иако одамна не сум го слушнал изразот „македонско прашање“.

Можеби не сум го слушнал овој израз неодамна, бидејќи прашањето веќе извесно време е чисто бугарско. Срамното вето (и последователната „рамковна позиција“ на парламентот) наметната од ГЕРБ-ВМРО на северна Македонија е отров за бугарското општество и државност. Внесовме капсула со отровот „новичок“ во општеството, која продолжува да се распаѓа и да прска со својот отров во сите нас.

Не знам зошто мнозинството бугарски политичари се жалат дека ЕУ не го разбрала „бугарскиот став“ за македонското прашање. Овие политичариве или не разбираат ништо од политика или лажат. Вистината е дека ЕУ целосно разбира сè – од првата секунда кога ветото падна како гром од ведро небо, откако само две години претходно Бугарија се прогласи за гарант за влез на Западен Балкан во ЕУ.

Нема ништо што во ЕУ не го разбрале. И токму затоа што сè разбраа, земјите-членки на ЕУ не ја поддржуваат – и никогаш нема да ја поддржат – бугарската „позиција“. Ниту една земја никогаш нема да го направи тоа. И нема да го поддржи, бидејќи со разбирањето доаѓа и ужасот дека е можно дури и една земја-членка на ЕУ да има таква „позиција“.

И се крева косата од нас, затоа што нашето однесување е на дивите балкански поданици од почетокот на 20 век.

Сакам да ве потсетам што се случи и зошто:

Пред две години, откако се наближуваа изборите и ВМРО виде дека им се заканува опасност да испаднат од парламентот, решија да поттикнат максимална омраза кон надворешниот непријател за Бугарите да гласаат за свитата на Каракачанов. И за цел не ја избраа Турција (со која би имале вистински сериозни проблеми), туку нашите македонски соседи, кои своите два милиони луѓе ги распоредија на територија со големина на софиско плус Перник. ГЕРБ помогна да се стави вето, а Националното собрание го поддржа со „рамковната позиција“.

Што навистина сакаат Бугарите од Македонците? Што е тоа што ЕУ не го „разбра“ веќе три години?

Според „рамковната позиција“, Бугарите сакаат Македонците: да ги сменат имињата на неколку стотици улици; да се отстранат спомен-плочите; да признаат дека биле Бугари до 1944 година, кога Македонците биле создадени од Југославија; да спроведе лустрација (која самата Бугарија ја нема спроведено); а во случаите кога во пишаните документи се споменува „македонски јазик“, подолу да биде објаснето дека тоа е дијалектна форма на бугарскиот јазик.

Нема држава во светот која официјално ќе прифати дека нема нација на нејзина територија, дека нема историја и дека нема ни јазик. Не постои таква држава, бидејќи не може да има. Затоа, нема шанси државата Северна Македонија некогаш да се потчини на бугарската „рамковна позиција“.

За работите да бидат уште поматни, бугарската позиција постојано се менува. Од Софија кон Скопје постојано се слеваат нови барања, неевидентирани ниту во „рамковната позиција“ ниту во бугарско-македонскиот договор од 2017 година. Во последната година од владеењето на ГЕРБ-ВМРО, на пример, бугарскиот министер за надворешни работи бараше Македонците да престанат да уживаат во Тито. Потоа дојдоа преодните влади, кои поставија уште еден услов: бугарското малцинство да биде вклучено во македонскиот Устав.

Кој може да и верува на земја која постојано ги менува своите барања кон друга земја? Овде имаме монструозна когнитивна дисонанца: диктаторите, како што е Владимир Путин, ги зголемуваат барањата; Бугарија е демократска држава, членка на ЕУ, но го демонстрира истото однесување.

И тогаш се прашуваме зошто нашите европски партнери гледаат на нас со таков ужас …

За Бугарија нема излез од оваа ситуација – не во рамките на цивилизираните меѓународни односи. Сите бугарски политичари знаат дека нема излез. Но, се прават дека не знаат – едни за да ја хистеризираат ситуацијата и да добијат гласови, а други – да не се будат со лути толпи под нивните прозорци.

Доведувајќи се во ќорсокак за „македонското прашање“, оставени без никакви надворешни сојузници, Бугарите станаа нервозни и почнаа да се пцујат. Вака на нас делува отровот што ни беше вбризган во телото со ветото и „рамковната позиција“. Меѓутоа, овој отров има уште една, поважна димензија. Ветото и „позицијата“ ја разбрануваа таа смрдлива кал што секој народ ја носи на дното од својата душа. Монструозни мисли и расположенија излегоа од оваа кал. Ветото и „позицијата“ се директно одговорни за наглиот пораст, во Бугарија, на антиевропските чувства, според кои ЕУ е непријател, бидејќи не не поддржува по македонското прашање. Но, ако ЕУ е непријател, кој е пријател? Русија, се разбира.

Отровот на ветото продолжува да се шири низ бугарското општество и покрај војната меѓу цивилизацијата и дивјаштвото што беснее недалеку од нас. На страната на руското дивјаштво се редат премногу бугарски граѓани и бугарски државници со души извалкани од вето и „позиција“. И ова е веќе ризик за националната безбедност.

Од бугарска позиција гледано, од ветото страдаат само Бугарите и никој друг. За да ги спасиме нашите души, мора да најдеме начин да го отстраниме ова лудо вето, бидејќи две години никој во ЕУ не го поддржува. Само се отрувме, а сега се обидуваме да ги прогласиме за виновни другите земји-членки на ЕУ, Македонците, Американците и кој и да е – сите се виновни – освен Путин, се разбира, кој е единствениот што го интересира оваа каша. .

Ветото и „рамковната позиција“ се тумор кој не убива нас, а не Македонците. За да преживееме, императив е да си наметнеме радикален третман: да најдеме начин да го укинеме ветото без да извршиме проруски пуч; отфрлање на „рамковната позиција“; и долго последователно лечење на јавното тело.