Во оваа кратка верзија од романот, која, во делови, ќе излегува секој петок во весникот „ДЕНЕШЕН“ се испреплетуваат историските вистини за Кирил и Методиј, дозирана фикција со суштинската потреба за здраво семејство како основна клетка во општеството од каде потекнуваат сите борби и кое е засолниште од сите животни бури и борби. Романот претставува критика и напуштање на стереотипните ликови од модерната книжевност, каде ликовите се или самци или разведени или вдов(и)ци. Опишани се паралелни дејства: едните во денешното време, други во минатото, кои ги поврзуваат позитивните карактерни особини: стремежот за слобода, еднаквост, знаење, творештво и истрајност во напорите да се прави добрина и кои во расплетот се соединуваат. Делото настанува поради јубилејот кој треба да настапи во блиска иднина: во 2023 година се одбележува 1160-годишнината од создавањето на првата словенска азбука, која пак за свој темел го има јазикот на македонските Словени во околината на Солун.
Пишува: Дарко РУСЕВСКИ
Глава 7
Во универзитетската библиотека Кузман прегледуваше стари книги. Беше задлабочен во читањето и не реагираше на ништо што обично на нормален човек би му засметало. Ги препрочитуваше и старите ракописи за да изнајде нешто што би било корисно за да влезе во некаква трага на сторителите. Ова не е дело на обична банда лопови кои крадат стари вредни работи како што мислат од полицијата. Тие мислат дека јас добро ги познавам тие групи и дека можам да ги упатам каде може тоа да се препродаде за голема сума на пари. Но, овој кој го украл писмото, знаел дека тоа нема некоја голема материјална вредност, но има голема културолошка вредност. Што би крадел некој обично писмо за неколку стотици долари?
Се мачеше со часови да пронајде нешто. Излегуваше на пауза, ја палеше цигарата, после извесно време одеше по кафе до кафематот, го допиваше уште во ходникот и пак се враќаше на своите стари книги.
Римокатоличкото свештенство сакало да создаде самостојна црковна организираност во Моравија и Панонија, богослужба на словенски јазик, а сепак папата да ја задржи јурисдикцијата на тие простори. Потоа лично Коцељ го барал Методиј да ја продолжи својата мисионерска дејност што ја започнале од претходно, тие не сториле ништо против каноните на апостолскиот престол, немале никакви нерасчистени работи со Рим.
Одеднаш се сети на еден факт и отиде да го провери во писмата кои всушност биле комуникација помеѓу свештенството во Моравија и Папата Јоан VIII. Како главен заговорник во римскиот двор против употребата на словенскиот јазик во црквата и голем почитувач на франечкото свештенство беше Јоан Венецијански. Од друга страна, Вихинг беше оној кој со ширење на лажни вести во Моравија дека Методиј е расчинет од страна на папата, сака да создаде раскол во самата црква и да го протера Методиј. Неколку години подоцна во тоа ќе успеат здружени франечкото свештенство со Свјатополк, а учениците на Методиј ќе бидат прогонети.
Му заѕвони неочекувано телефонот, иако Кузман практикуваше да го исклучува кога се наоѓа во библиотека. Го бараше Марија. Излезе надвор и одговори на повикот.
-Ајде миличок, те чекаме на вечера, децата се нестрпливи и сакаат да јадат! – рече Марија.
-Еве, веднаш, само да ги ставам книгите во чанта и излегувам. Дома сум за половина час – набрзина одговори тој, го прекина разговорот со Марија со зборовите: „Јас повеќе…“, а таа додека да одговори тој, веќе се спушташе по скалите надолу.
На пат кон дома помина на „Рекорд“, каде имаше многу гужва. Чекајќи во сиот тој метеж, еден знак му го привлече вниманието. Од левата страна на меморијалниот центар „Мајка Тереза“ имаше стара зграда веднаш до Домот на армијата. На третиот кат беше изгравиран еден знак, кој можеше да се воочи само при специфичен пад на светлината на таа страна. Беше Уроборос.
Истиот овој знак го носеа и самиот Свајтополк на мечот и Вихинг на долната дршка од стапот кој го носеше секогаш кога држеше проповеди. Многу се изненади и не можеше да ги поврзе работите. Што бара ваков знак среде Скопје? Цел пат го мачеа мисли. Мора да оди утре в зградата за да провери кој живее таму.
Глава 8
Едно свежо утро Браќата пристигнаа во Моравија. Словенските градови, кои настанаа со проширување на родовските заедници, беа исклучиво на река, бидејќи Словените ја обожаваа водата. Уште не беше во целост искоренето паганството и претхристијанските обичаи. Градовите беа калливи и тонеа во смрдеа од уловениот дивеч и риба. Само по главните улици имаше ситни камења. Крај секоја куќа имаше штала каде се чуваа биковите и кравите, крај секоја штала имаше и остава за орудијата. Поретко се сретнуваа рачни млинови и семејства кои изработуваа чунови. На највидно место, сосема горе на ридот од градот имаше црква. Таа беше најчистото место во целиот град. Таму не се вршеа само религиозни обреди, туку и се продаваа разни работи, се чуваа административни документи, се учителствуваше и се собираа луѓето кога требаше да се слави некој од празниците кои кај Словените датираа уште од претхристијанскиот период.
Кога браќата влегоа внатре во црквата настапи молк. Ги погледна свештеникот кој проповедаше и ја затвори книгата. Луѓето кои доаѓаа во црквата многу тешко го совладуваа писмото и со многу мака успеваа да разберат што се проповеда. Се свртеа и тие.
„Добро ни дојдовте, браќа“, изусти свештеникот, „стигна порака од Ростислав дека треба да ве очекуваме!“, додаде тој.
„Мило ми е што сум овде. Сакам да помогнам и вие да се чувствувате убаво кога читате. И кога глаголате. Оти словото е од Бога дадено. И секој народ треба да го знае писанието. За да нема војни и страдања.“
„Убаво велиш, К., посебено ми е драго што токму Велеград ќе биде ваш домаќин…“, сакаше да доврши тој кога го прекина еден зарипнат глас.
„Зошто ги така дочекуваш?“, довикна некој од темнината и не сакаше да излезе на виделина и да го покаже лицето. „Тие не се дојдени овде за да помагаат, туку за да ништат.“
Свештеникот го препозна. Тоа беше неговиот помошник, Ивша. Тој не сакаше да им посака добредојде, се сврте и излезе од црквата. Го беше научил латинскиот јазик и мислеше дека е најучениот меѓу народот во овие краишта. Со многу омраза живееше тој. Неговиот татко погинал во војна а мајката починала од тешка болест. На свет го има само помалиот брат. Многу бреме му натежнало. Од кога починала мајка му, свештеникот Белослав ги зел под негова заштита.
„Народот сака да те види!“, рече Белослав откако им раскажа на Браќата за трагичната судбина на Ивша, „им реков да те поздрават со топло добредојде.“
Кога излегоа сите тројца надвор, народот беше насобран со гусли и тапани, исто како во градот да се спрема свадба. Сѐ беше спремно за многу брзо време. Словените сакаат музика, па прославуваа до доцна вечер, затоа што меѓу нив кружеа гласини дека луѓето кои дошле, знаеле како да ги описменат за да можеле и тие како и свештениците, да се лекуваат доколку заболат од некоја болест.
Кратко време пред да заврши прославата, К. погледна во далечина и на крајот од толпата луѓе стоеше еден човек со престилка, а на горниот дел од стапот стоеше знакот на Уроборос. Методиј знаеше дека овие луѓе се верски фундаменталисти на Рим и можат да направат зло.
Токму човекот со престилката проговори:
„Радувајте се додека можете, оти после гркланите на сите вас ќе ви бидат пресечени!“
Човекот исчезна во темнината.
„Си имаме работа со зли сили, Методиј!“, рече К.
„Не очекував дека на мудроста сите ќе одговорат со добро.“, прошепоти Методиј.
Ги однесоа црковните преведени книги и личните работи во црквата.
„Ти се од редот на франечкото свештенство, кои сакаат да имаат вечна власт и вечна моќ над неуките луѓе“, проговори К.
„Токму поради нив ќе се соочиме со многу проблеми. Мора да се престане со празните верувања и со многу високата наплата на даноци за црквата.“
„Не го прават само тоа. Тие ги убиваат и сите кои ќе им застанат на патот. Изгледа ние само што им застанавме.“
(Продолжува наредниот петок)
