Собранието на Република Македонија се очекува утре да има седница за распишување на најавениот есенски референдум за смена на уставното име на Република Македонија. Оваа седница засега официјално не е најавена на собраниската веб страница, иако 30 јули се посочуваше како еден од крајните датуми за негово распишување.

Нема официјална информација ниту за тоа дали владејачките партии и опозицијата ги имаат усогласено ставовите околу референдумското прашање за кое имаа најголеми разлики.

Според професорката на скопскиот Правен факултет, д-р Тања Каракамишева, која е експерт во оваа сфера, согласно Уставот и законот за референдум власта може да донесе одлука за распишување референдум со 61 пратеник. Таа појаснува дека  не и треба опозицијата ниту за изгласување на одлуката за распишување на референдумот, ниту за формулирање на референдумското прашање.

– Она што е посебно проблематично е како власта планира да распише референдум за закон што се уште не е објавен во Службен весник. Најверојатно намерата на власта е в понеделник рано наутро директорот на Службен весник да го објави Законот за склучување, ратификација и извршување на преспанскиот договор за да можат пратениците да донесат одлука за распишување на референдумот на закажаната понеделничка седница. Проблемот и кривичната одговорност во таков случај ќе се пренасочи кон директорот на ЈП Службен весник кој ќе објави закон спротивно на чл. 75 од Уставот односно без потпис на претседателот Ѓорге Иванов, за што ќе сноси кривична одговорност, ако не сега, тогаш сигурно подоцна. Ниту Законот за ратификација, ниту Законот за јазиците не се потпишани од претседателот Иванов што значи дека не смеат да бидат објавени во Службен весник. Ако тоа сепак го направи директорот, тогаш мора да му биде јасно дека ќе сноси кривична одговорност по чл.353-в од Кривичниот законик, но и по чл.353, објави Каракамишева на својот профил на Фејсбук

Таа смета дека „власта ќе бутка се наеднаш и тоа намерно во време на летни одмори кога најголем дел од луѓето се одмораат најавуваше во неколку наврати Таљат Џафери според кого објавувањето на Законот за јазици е прашање на време“.

– Мене ми изгледа дека тоа време им е дојдено и дека во понеделник ќе направат уште еден уставен пуч, односно директна повреда на уставниот поредок на земјата. Да ги следиме будно чекорите на власта. Тие никогаш не биле во согласност со правото, зошто сега би правеле исклучок, пишува Каракамишева.

Според Законот, референдум на државно ниво распишува Собранието на РМ и тоа по сопствена иницијатива и по предлог на најмалку 150 илјади граѓани. Предлогот за распишување референдум на државно ниво со образложение се поднесува до претседателот на Собранието на РМ, кој е должен во рок од 30 дена од поднесувњето на предлогот да донесе одлука за распишување на референдум. Одлуката потоа се објавува во Службен весник и други средства за јавно инфоемирање. Од денот на објавувањето до одржувањето на референдумот не можат да поминат помалку од 60, ниту повеќе од 90 дена.

Собранискиот спикер Талат Џафери во интервју за МИА минатата недела кажа дека Парламентот нема последен рок за распишување на референдумот, бидејќи се уште нема определно датум за негово одржување.

– Затоа не сме оптоварени стриктно да кажеме 30 јули, 31 јули или 1 август ни е последниот рок. Битно е да се определи рамката во која што се сака да се одржи референдумот и врз база на тоа да се поднесе предлог-одлука до Собранието, рече Џафери, додавајќи дека во тој случај би можело да се свика и итна пленарна седница во кој било ден од неделата за да биде донесена одлуката.

Со формирањето на Државната изборна комисија (ДИК) минатата недела, чии членови утре во Собранието ќе дадат свечени изјави, се создадоа и формални услови за организирање на референдумот.

Новиот претседател на ДИК, Оливер Деркоски изјави дека референдумот за името ќе биде организиран согласно законите и Уставот.

Тој посочува дека согласно Законот за референдум овластениот предлагач, во овој случај Собранието на Република Македонија, треба да ја донесе одлуката за референдум, па потоа оперативно ДИК согласно членот 31 од Законот за референдум да ги преземе своите надлежности околу организација и техничките подготовки на самиот референдум, односно спроведување на одлуката.

Во неколку официјални изјави премиерот Зоран Заев рече дека до 30 јули референдумот треба да биде распишан за тој да се одржи најверојатно на 30 септември.  Референдумот, како што изјави тој, ќе биде организиран и без опозициската ВМРО-ДПМНЕ во случај со нив да не се постигне договор.

Од опозициската ВМРО-ДПМНЕ на прес-конференција во однос на референдумското прашање и карактерот на референдумот посочија дека во моментот нема никакво поместување и оти ставот на партијата веќе неколку пати го соопштиле.

– Нашиот став во однос на прашањето веќе неколку пати го кажавме. Тој е јасен и според законските норми и европските начела во моментов како што знаете од таму каде што застана на лидерската средба нема никакво помрднување, рече Арсовски одговарајќи на новинарско прашање за тоа дали постојат консултации помеѓу ВМРО-ДПМНЕ и власта околу референдумското прашање и за карактерот на референдумот.

Немаше одговор ниту дали пратениците на опозициската партија ќе учествуваат на седницата за распишување на референдумот најавена за понеделник, ниту пак која ќе биде улогата на ВМРО-ДПМНЕ на референдумот.