Шведската „Ковид-19“ стратегија за училиштата е сложена, но ноншалантните ставови и недостатокот на систематска заштита на учениците може да се опишат како неодговорни, тврди шведската новинарка Лиза Бјурвалд во колумна која ја пренесува The local.se во изданието од 16 август оваа година. Ова е нејзиното видување на проблемот со кој се соочува Шведска со нејзината стратегија кон вирусот и посебно со нејзиниот однос кон децата. Тоа што за нас е мошне битно е што Бјурвалд истакнува, во последниот дел од нејзиниот текст, дека независно до тоа што децата лесно го поминуваат вирусот, тие можат да страдаат од тешки долгорочни последици од Ковид 19, нешто што кај нас, тотално се занемарува, како од властите, предводени во оваа сфера од Заев, Филипче и Царовска, така и од лекарите, но и од самите родители.
Лиза БЈУРВАЛД
Впрочем, еве што Бјрувалд вели во колумната:
Во САД, либералните медиуми со ужас известуваат дека неколку држави предводени од републиканците ќе ги казнат училиштата за кои се потребни маски. Ова и покрај тоа што бројот на заразени деца расте, не само во републиканските држави како Флорида и Тексас, и покрај тоа што водечките експерти за јавно здравје, вклучувајќи ја и Американската академија за педијатрија и Центарот за контрола и превенција на болести, препорачуваат универзално маскирање во затворен простор во училиштата оваа година.
Во шведските училишта, би било тешко да најдете какви било мерки, ако не сметате неколку шишиња средства за дезинфекција овде и таму и (барем во некои училишта, и барем во првите месеци од пандемијата ) екстра пространи седишта во трпезариите. Маските никогаш не биле задолжителни, ниту социјално прифатени.
Сепак, оваа учебна година, närundervisning (настава во училиште, или буквално „блиска настава“) ќе го замени учењето на далечина.
Упатствата до училиштата од Агенцијата за јавно здравје на Шведска се кротки и, исто како и шведската стратегија за пандемија во целина, базирани на „препораки“, „совети“, „предлози“ и слично, наместо задолжителни правила. „Ако е можно, работете во помали групи [од вообичаеното]“, и така натаму. На 12 август, Агенцијата за јавно здравје и Шведската национална агенција за образование (Сколверкет) објавија дека е отстранета можноста за превентивно учење на далечина. Ова во услови на обновено ширење и мутирани соеви.
За разлика од соседните земји Финска и Данска, Шведска не ја намали препорачаната возраст за вакцини за да ги вклучи децата, наместо да се држи до 16 -годишна возраст (со што се исклучува целиот систем на основно училиште).
За некои родители, странци и родени во Шведска, шведскиот пристап е олеснување. Не дека не се грижат за благосостојбата на нивните деца, туку дека уникатниот шведски пристап кон „Ковид-19“ им овозможи на малите деца на училишна возраст да живеат нормален живот за време на потенцијално застрашувачка глобална криза. Многумина од нас кои имаат пријатели и семејство во странство знаат каков проблем имаат редовните затворања на училиштата и залудните обиди за домашно школување да ги преземат и родителите и учениците. Имам блиски пријатели во Лондон, кои скоро имаа нервен слом во различни периоди во текот на минатата година, нивните млади, хипер-енергични потомци буквално „се качуваа по ѕидовите“ (како што велиме во Шведска) од фрустрација.
Од другата страна на овие ѕидови, мајките и татковците се обидуваа и не успеваа да водат сериозни работни разговори преку скајп. Беше смешно една или две недели, приказна за раскажување на внуците, но месеци по ред, без крај на повидок? Не е ни чудо што европските линии за психијатриска помош скоро се урнаа од бројот на очајни повикувачи. Но, има и група родители со седиште во Шведска кои се повеќе се загрижени за слабиот став на земјата кон Ковид-19, не само во училниците. Бидејќи новата варијанта на вирусот Делта доминира во ширењето, а стапките на инфекција се зголемуваат во поголемите градови како Стокхолм, вознемиреноста се шири околу враќањето во училиштата оваа недела.
Пораката од шведската влада и Агенцијата за јавно здравје постојано беше дека децата не се разболуваат од коронавирусот. Но, извештаите за долгорочни Ковид последици кај децата раскажуваат поинаква приказна. Додека децата, за среќа, ретко завршуваат во болница, тие можат да ги развијат истите исцрпувачки симптоми по Ковид како возрасните, вклучувајќи екстремен замор, периодични периоди на треска и застрашувачки когнитивни симптоми како „магла во мозокот“ со тешкотии во фокусирањето.
Никој не знае колку долго трае Ковид-вирусот, односно последиците од него. Десетици илјади заразени во пролетта 2020 година низ целиот свет се уште страдаат од последиците. СЗО го призна пост-Ковид проблемот како глобален здравствен проблем. Формирани се мрежи и организации за погодените, започнати клинички истражувања. Но, шведскиот одговор беше исцрпувачки бавен, особено во споредба со земјите како што е Обединетото Кралство, каде што се формирани многу специјални клиники за Ковид, за да се грижат за болните. Неодамнешниот извештај на шведскиот омбудсман за деца ги проучува последиците од „Ковид-19“ врз правата на децата и откри дека изненадувачки број на шведски деца страдаат од тешки, пост-ковид симптоми, кои го менуваат животот. Пишувам детално на шведски за извештајот овде. Фактот дека децата можат да бидат негативно физички погодени од вирусот ја става шведската стратегија за пандемиско училиште – или недостаток од тоа – во поинакво светло.
Ако децата не можат ниту да се заразат, ниту да ја шират потенцијално смртоносната болест, училиштата би можеле да бидат ослободени од превентивни мерки. Но, сега, година и пол во пандемијата „Ковид-19“, науката ни кажува поинаку. Децата можат и да го шират вирусот на ранливите членови на семејството-особено со подивата варијанта Делта-и самите да страдаат од тешки симптоми по Ковид, дури и ако самата инфекција е блага. Имајќи го предвид ова знаење, недостатокот на заштита за нашите најмлади граѓани и ноншалантните ставови од оние на власт не можат да се опишат како ништо друго освен неодговорно. Верувам дека ова ќе биде главно прашање за жалење и пресметка за Шведска во пост-пандемиските години.
